Pseudonim:
"Bazyli"
Data urodzenia:
1883-08-26
Data śmierci:
1950-04-30
Funkcja:
przewodniczący RJN
Miejsce urodzenia:
Tarnopol
Imiona rodziców:
Wojciech - Marcela z domu Hrycyn
Działalność do 1939 r.:
Uczęszczał do wyższego gimnazjum w Tarnopolu, gdzie w 1899 r. założył tajną, radykalną organizację patriotyczną, przyłączoną w 1901 r. do "Promienistych". W 1904 r. we Lwowie wstąpił do Polskiej Partii Socjalistycznej, zajmował się m.in. przemytem "bibuły" do zaboru rosyjskiego. W 1905 r. zdał egzamin maturalny i rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Lwowskiego, lecz porzucił je dla pracy politycznej. W czasie wojny 1905 r. był współzałożycielem rewolucyjno-wojskowej organizacji "Mierosławczycy", przyłączonej następnie do "Nieprzejednanych". Rok później był współtwórcą, obok Józefa Piłsudskiego, PPS-Frakcji Rewolucyjnej. Był kierownikiem Wydziału Organizacyjnego w Łodzi, na zjeździe partii w Wiedniu w marcu 1907 r. prawdopodobnie był delegatem z Warszawy. Na II zjeździe PPS-Frakcji Rewolucyjnej w sierpniu 1909 r. w Wiedniu został wybrany członkiem Wydziału Agitacyjno-Organizacyjnego, działając pod pseudonimami "Popielec" i "Siciński". W 1909 r. wraz z Henrykiem Minkiewiczem wykonał wyrok śmierci na policyjnym prowokatorze Edmundzie Taranowiczu. 3 kwietnia 1911 r. został aresztowany w Łodzi. 8 maja 1913 r. skazany przez Warszawską Izbę Sądową w Piotrkowie Trybunalskim na osiem lat ciężkich robót i osiedlenie na Syberii. Karę więzienia odbywał w Warszawie, Piotrogrodzie oraz od 1915 r. w twierdzy w Szlisselburgu. W więzieniach spędził w sumie 6 lat. Po wyjściu na wolność w wyniku amnestii po obaleniu caratu brał udział w rewolucji październikowej w Rosji. Wchodził w skład Tymczasowego Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS w Rosji. Był redaktorem pisma "Głos Robotnika i Żołnierza", członkiem Rady Polskich Organizacji Rewolucyjno-Demokratycznych przy Komisariacie do Spraw Polskich, członkiem zarządu Komisji Likwidacyjnej do Spraw Królestwa Polskiego. Według niektórych źródeł jego interwencja przyczyniła się do uwolnienia Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego z więzienia WCzK (według innych źródeł spowodował to Leon Berenson). W 1918 r. powrócił do ojczyzny i polskiego życia politycznego. W rządzie Moraczewskiego został sekretarzem stanu w Ministerstwie Poczt i Telegrafów. Od 1919 r. był członkiem Rady Naczelnej PPS. Domagał się zakończenia wojny z RFSRR, jednak podczas agresji Armii Czerwonej na Polskę latem 1920 r. poparł udział PPS w Rządzie Obrony Narodowej pod prezesurą Wincentego Witosa. Objął funkcję wiceprzewodniczącego Wydziału Wojskowego partii, a następnie wiceprzewodniczącego Robotniczego Komitetu Obrony Warszawy. Wspólnie z Tomaszem Arciszewskim organizował pomoc dla III Powstania Śląskiego, werbując bojowców z Pogotowia Bojowego PPS. Od 1921 r. do września 1939 r. był sekretarzem generalnym Centralnego Komitetu Wykonawczego PPS. W latach 1919-1935 był posłem na Sejm RP z Zagłębia Dąbrowskiego i Okręgu Częstochowskiego. W wyborach parlamentarnych w 1919 r. został wybrany w okręgu wyborczym nr 29 (Sosnowiec). Pełnił funkcję sekretarza Sejmu Ustawodawczego. Pracował wówczas w pięciu komisjach: administracji, demobilizacyjnej, likwidacyjnej, prawniczej, regulaminowej i nietykalności poselskiej, oraz w dwóch specjalnych komisjach: był sekretarzem komisji do badania więzień i obozów koncentracyjnych, oraz członkiem komisji dla reorganizacji urzędów państwowych. W wyborach parlamentarnych w 1922 r. uzyskał mandat z listy nr 2 (PPS) w okręgu wyborczym nr 17 (Częstochowa). W Sejmie I kadencji był członkiem komisji prawniczej. W wyborach parlamentarnych w 1928 r. został ponownie wybrany z listy nr 2 (PPS) w okręgu wyborczym nr 17 (Częstochowa). W Sejmie II kadencji był członkiem dwóch komisji: prawniczej oraz regulaminowej i nietykalności poselskiej. 31 stycznia 1930 r. został wybrany wicemarszałkiem Sejmu, jednak po wyborze nie przyjął funkcji. W wyborach parlamentarnych w 1930 zdobył mandat z listy nr 7 (Centrolew) w okręgu wyborczym nr 17 (Częstochowa). Od 1934 r. kierował "Akcją Socjalistyczną" - formacją milicyjną PPS. W lutym 1939 r. wszedł do Naczelnego Komitetu Pożyczki Obrony Przeciwlotniczej.
Pseudonimy:
"Bazyli", "Grzegorz", "Seret"
Nazwisko konspiracyjne:
Kazimierz Bazylewski, Kazimierz Buczak
Udział w konspiracji 1939-1944:
W październiku 1939 r. współuczestniczył w powołaniu konspiracyjnego PPS-WRN, kontynuacji PPS w warunkach okupacji. W latach 1940–1941 i 1943–1944 był reprezentantem PPS-WRN w Politycznym Komitecie Porozumiewawczym. Dowodził Organizacją Wojskową Pogotowia Powstańczego Socjalistów OW PPS. Od stycznia 1944 r. był przewodniczącym Rady Jedności Narodowej - substytutu parlamentu Polskiego Państwa Podziemnego. W czerwcu 1944 r. odmówił przyjęcia godności następcy Prezydenta RP, proponując na swoje miejsce Tomasza Arciszewskiego.
Oddział:
Rada Jedności Narodowej - przewodniczący.
Dzielnica:
Śródmieście Północ
Losy po Powstaniu:
Wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną; ukrywał się m.in. w Piotrkowie Trybunalskim. W marcu 1945 r. został podstępnie aresztowany w Pruszkowie i wraz z innymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego porwany przez NKWD i wywieziony samolotem do Moskwy.
Losy po wojnie:
W pokazowym "procesie szesnastu" (18-21.06.1945) toczącym się w Moskwie został skazany na 1,5 roku więzienia. Amnestionowany po czterech miesiącach powrócił do kraju, nie zgodził się na wymuszaną przez UB emigrację. Ponownie aresztowany w 1947 r. i 19 listopada 1948 r. w procesie przywódców PPS-WRN skazany na 10 lat więzienia.
Odznaczenia:
Krzyż Niepodległości (1937), Krzyż Virtuti Militari V klasy (1944), Krzyż Armii Krajowej (pośmiertnie - 1967).
Miejsce (okoliczności) śmierci:
Zmarł w więzieniu w Rawiczu w wyniku pęknięcia aorty po zepchnięciu go ze schodów. Umierał kilka dni, nie otrzymawszy opieki medycznej. Został pochowany potajemnie na Cmentarzu Powązkowskim (kw. 188, rz. 3).
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Kazmierz Pużak  (1883-1950). Źródło fot. NAC/Wikimedia Commons

Kazmierz Pużak (1883-1950). Źródło fot. NAC/Wikimedia Commons

Kazimierz Pużak przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie, 05-11-1948. Fot. materiały prasowe

Kazimierz Pużak przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Warszawie, 05-11-1948. Fot. materiały prasowe

 Kazimierz Pużak " Bazyli" podczas Procestu Szesnastu. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/4359

Kazimierz Pużak " Bazyli" podczas Procestu Szesnastu. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/4359

Kazimierz Pużak " Bazyli" podczas Procestu Szesnastu. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego

Kazimierz Pużak " Bazyli" podczas Procestu Szesnastu. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego

Grób Kazimierza Pużaka na warszawskich Starych Powązkach (kw. 188, rz. 3). Źródło fot. Wikipedia

Grób Kazimierza Pużaka na warszawskich Starych Powązkach (kw. 188, rz. 3). Źródło fot. Wikipedia

Upamiętniająca Kazimierza Pużaka tablica na ścianie zewnętrznej kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach. Źródło fot: Wikipedia. Autorem zdjęcia jest Mateusz Opasiński

Upamiętniająca Kazimierza Pużaka tablica na ścianie zewnętrznej kościoła św. Karola Boromeusza na warszawskich Powązkach. Źródło fot: Wikipedia. Autorem zdjęcia jest Mateusz Opasiński

Nasz newsletter