Powstańcze Biogramy - Maciej Szymański

Wydarzenia

Aktualności

Fototeka

Archiwum Historii Mówionej

Wirtualny Mur Pamięci

Kartki z kalendarza

Powstańcze biogramy

Encyklopedia Powstania

Ofiary Cywilne

Dodane w ciągu ostatnich

Powstańcze biogramy

Edytuj ten biogram

Maciej Szymański w pomieszczeniu. Prawdopodobnie teren Żoliborza, maj 1941 rok. Fot. Olgierd Budrewicz, ze zbiorów Fototeki MPW

Pseudonim:

"Kruczkowski"

Data urodzenia:

1926-02-24

Data śmierci:

2015-05-05

Funkcja:

Stopień:

sierżant podchorąży

Miejsce urodzenia:

Warszawa

Imiona rodziców:

Karol - Anna z domu Trajdos

Wykształcenie do 1944:

Uczęszczał do Szkoły Powszechnej imienia Marii Ostaszewskiej na Żoliborzu. Maturę zdał w 1943 na tajnych kompletach Liceum im. Joachima Lelewela w Warszawie.

Pseudonimy:

"Kruczkowski” (1941-1945) - "Iks” (1945-1947)

Udział w konspiracji 1939-1944:

W latach 1941-42 był członkiem Związku Jaszczurczego (ZJ). Od 1942 r. żołnierz Narodowych Sił Zbrojnych (NSZ), w ramach którego 1.04.1943 r. kończy Szkołę Podchorążych NSZ w stopniu kaprala podchorążego. W okresie od kwietnia 1943 r. do czerwca 1944 r. dowódca drużyny w I Batalionie Szkoły Podchorążych NSZ (dowódca batalionu - kpt. Stanisław Salski "Skowroński”, dowódca plutonu - plut. pchor. Zbigniew Kowalczyk "Żbikowski”). W 1943 r. czasowo pracował w kolportażu pisma "Szaniec". W czerwcu 1944 r. awansowany do stopnia podporucznika piechoty (z zastrzeżeniem, że nominacja na stopień oficerski obowiązywać będzie po dołączeniu Szkoły Podchorążych do Brygady Partyzanckiej NSZ, co nastąpić miało w sierpniu 1944 r.). Od czerwca tego roku był adiutantem kpt. "Skowrońskiego". Do wybuchu Powstania używał stopnia sierżanta podchorążego.

Oddział:

Armia Krajowa - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - zgrupowanie "Chrobry II" - I batalion "Lecha Żelaznego" - 1. kompania NSZ "Warszawianka” - IV pluton.

Szlak bojowy:

Śródmieście Północ. 1 sierpnia w lokalu przy ul. Wspólnej 32 m.3 oczekiwał na odprawę dowództwa I Batalionu Szkoły Podchorążych NSZ. Tam zgromadzonych zaskoczył wybuch Powstania, o którym NSZ nie zostało powiadomione, co uniemożliwiło większości dowódców kompanii i plutonów specjalnych dotarcie na miejsce spotkania. Po wybuchu walk najstarszy stopniem z zebranych, por. "Bogusławski" (Jan Gołkontt) stworzył z obecnych pluton, który zameldował i oddał do dyspozycji komendanta I Obwodu (Śródmieście) Okręgu Warszawskiego AK płk. "Radwana (Franciszek Edward Pfeiffer). Około 3 sierpnia pluton, liczący już kilkunastu żołnierzy, został przerzucony z kwatery przy ul. Wspólnej na ul. Hożą, gdzie pełnił funkcje plutonu żandarmerii. po nawiązaniu kontaktu z warszawską Komendą NSZ pluton został skierowany w rejon Al. Jerozolimskie - Żelazna wchodząc od połowy sierpnia w skład zgrupowania "Chrobry II". Poza obroną Domu Kolejowego przy ul. Żelaznej pluton brał udział w walkach na ul. Towarowej, Twardej, Pańskiej i Wroniej (fabryki Bormana, Hartwiga, browary i magazyny Haberbusch i Schiele) utrzymując swoje pozycje do dnia kapitulacji.

Losy po Powstaniu:

3 października 1944 r., po uzyskaniu zgody dowódcy kompanii i na rozkaz komendanta Okręgu Warszawskiego NSZ mjr. Kozłowskiego - "Mikołaja” wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną, z poleceniem zameldowania się w sztabie Okręgu NSZ Częstochowa. Po krótkim pobycie w obozie przejściowym w Pruszkowie (Dulag 121), pod Częstochową uciekł z transportu kolejowego i dotarł do punktu kontaktowego NSZ na Jasnej Górze. Oddany do dyspozycji mjr. "Wasowskiego (Stanisław Kasznica), pod koniec października, z fałszywymi dokumentami (Ausweis obecnie w zbiorach Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie) został skierowany do Piotrkowa Trybunalskiego, gdzie objął funkcję p.o. Komendanta Powiatu NSZ. Po zdobyciu tego terenu przez oddziały sowieckie, 2 lutego 1945 r. dotarł do Warszawy. W marcu zameldował się w Katowicach u swojego byłego dowódcy kpt. "Skowrońskiego", który po Powstaniu został komendantem Okręgu Śląskiego NSZ. tam otrzymał skierowanie do sztabu Okręgu NSZ Kraków, gdzie został oficerem do zleceń specjalnych. W Krakowie rozpoczął studia na Wydziale Architektury.

Losy powojenne:

W 1946 r. zagrożony aresztowaniem przez UB wyjechał do Świdra pod Warszawą, gdzie ukrywał się przez kilka miesięcy. Pod koniec roku powrócił do stolicy, gdzie kontynuował studia na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Zamieszkał na ul. Słowackiego 27 na Żoliborzu. 27 kwietnia 1947 r. ujawnił swoją działalność konspiracyjną w Wojewódzkim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego w Warszawie. W 1948 r. wobec licznych aresztowań jego kolegów i przyjaciół z NSZ i AK podjął pierwszą (nieudaną) próbę ucieczki z Polski. 21 lutego 1949 r. ożenił się z Hanną Kamler - przyjaciółką z lat okupacji. 7 marca wraz z żoną i dwoma oficerami NSZ ((por. Tadeusz Siemiątkowski "Mazur” i ppor. Jerzy Dobrański "Karol”) z plaży w pobliżu półwyspu Westerplatte uciekł kutrem rybackim do Szwecji. 9 marca szczęśliwie wylądowali w szwedzkim porcie Kalmar. Po krótkim pobycie w obozie dla internowanych w Landskrona otrzymali prawo azylu i prawo pracy w Szwecji. W Szwecji przebywał od marca 1949 r. do lutego 1951 r. Pierwszych parę miesięcy w Toftaholm (środkowa Szwecja), gdzie pracował jako kelner, później w Sztokholmie, gdzie pracował jako szlifierz w fabryce wirówek do mleka. W Sztokholmie brał czynny udział w życiu Stowarzyszenia Studentów Polskich. 24 lutego 1951 r. wpływa do kanadyjskiego Halifaxu na okręcie wojennym marynarki amerykańskiej USNA General Blatchford. Pierwszych parę miesięcy mieszka w Winnipeg (środkowa Kanada), gdzie pracuje jako posługacz przewożący zmarłych pacjentów do szpitalnej kostnicy. Po dwóch miesiącach przeprowadza się do Montrealu, gdzie kolejno pracuje jako spawacz, zmywający naczynia w hotelu i rysownik w drukarni. W 1952 r. zaczyna pracować jako modelarz, później planista w fabryce samolotów, gdzie pracuje do roku 1956. W 1952 r. zostaje ojcem Doroty Marii, a w 1954 Zofii Anny. W latach 1956-57 pracuje w pracowni architektonicznej "J. Plant - Architect" projektującej nowe miasto górnicze na Labradorze (Scheferville nad jeziorem Knob Lake) dla "Iron Ore Company of Canada". W roku 1957 przyjmuje wraz z żoną obywatelstwo kanadyjskie. W latach 1958-68 pracuje w pracowni architektonicznej "F.A. Dawson - Architect" w Montrealu. Od 1961 r. mieszka w Beaconsfield (przedmieście Montrealu). W tym czasie bierze udział w tworzeniu i organizacji nowej partii politycznej - "New Democratic Party", która do dziś działa w kanadyjskim Parlamencie. W 1968 r. przerywa pracę zawodową i kończy studia architektoniczne. Po uzyskaniu uprawnień architekta powraca do dawnej pracowni, w której był kreślarzem, tym razem w charakterze partnera. Odtąd firma przyjmuje nazwę "Dawson and Szymanski - Architects". W okresie 1968-90 pracownia prowadzi szeroką działalność zawodową projektując i realizując liczne projekty w Kanadzie, Karaibach, Algierze, na Bliskim i Dalekim Wschodzie. Do ciekawszych i zrealizowanych projektów należą: Port Lotniczy w Abu-Dhabi, Huta Aluminium w Sept-Iles, Konsulat Polski w Montrealu, Pawilon dla chronicznie chorych dla Polskiego Instytutu Dobroczynności w Montrealu, Hotel dla pracowników PLL LOT w Montrealu i Ambasada Polska w Ottawie (ten ostatni projekt nie został zrealizowany). W 1971 r. otrzymuje zezwolenie na zmianę obywatelstwa polskiego na kanadyjskie. Konsulat PRL stawiał pozbawienie obywatelstwa polskiego jako warunek uzyskania wizy wjazdowej do Polski, gdzie mieszkali jego matka, siostra i brat. W 1990 roku jego firmowy partner przechodzi na emeryturę - do 1996 r. firma działa pod nową nazwą "M.Szymanski - Architect". W tym okresie kilka razy odwiedza Polskę. Z ramienia Koła byłych Żołnierzy NSZ w Kanadzie nawiązuje kontakt z kolegami w Polsce. Otrzymuje polskie uprawnienia kombatanckie, zostaje członkiem Związku Powstańców Warszawskich – Środowisko "Chrobry II" i członkiem Związku Żołnierzy NSZ. Zostaje przedstawicielem Komisji Odznaczenia Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego na Kanadę i przedstawicielem - korespondentem dwumiesięcznika "Szaniec Chrobrego". W 1994 roku wraz z Tadeuszem Siemiątkowskim "Mazurem" redaguje i wydaje w Warszawie ostatni (nr. 6) z Zeszytów do Historii NSZ. W latach 1992-94 jest doradcą dla spraw architektury w Zarządzie miasta Beaconsfield. W 1996 r. przechodzi na emeryturę, likwiduje pracownię architektoniczną i przeprowadza się z żoną do Vancouver nad Pacyfikiem. Rozkazem ministra Obrony Narodowej z 25.07.2000 r. zostaje kapitanem Wojska Polskiego. W Vancouver zajmuje się pisaniem wspomnień, opowiadań i redagowaniem albumów fotograficznych. W formie krążków CD wydaje między innymi: wspomnienia - memoirs "Ja-Jo pamięta", "Luźne Uwagi Agnostyka Frasobliwego”, "Rodziny Rozdzielone przez Historię”, "80 years in 18 minutes” i "Moje Abecadło”. W roku 2004 otrzymuje III nagrodę na konkursie organizowanym przez Muzeum Powstania Warszawskiego za esej pt. "Co zostało po Powstaniu Warszawskim”. 7 lipca 2005 r. dekret Prezydenta RP nadaje mu obywatelstwo polskie. Maciej Szymański komponuje kolaże, w których fotografię cyfrową łączy z farbą akrylową i innymi materiałami. Wernisaż wystawy tych kolaży zatytułowanej "Portrety Rodzinne” miał miejsce w Sali recepcyjnej Konsulatu Polskiego w Vancouver w maju 2008 r.

Odznaczenia:

Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego (nr. 5-94-15 z dnia 16.IV.1944), Krzyż Armii Krajowej (nr. 45421 z dnia 16.I.1990), Warszawski Krzyż Powstańczy (nr. 4-89-57K z dnia 13.XII.1989), Krzyż Partyzancki (nr. 15-96-14 z dnia 27.III.1996), Medal Wojska (nr. 46110 z dnia 15.VIII.1948), Odznaka Weterana Walk o Niepodległość (nr.45976/1049216/49 z dnia 27.IX.1998), Odznaka Pamiątkowa Zgrupowania "Chrobry II" (nr. 403 -bez daty)

Nazwisko po wojnie:

Maciej 'Matthew' Szymański

Miejsce śmierci:

Zmarł 5 maja 2015 r. w Vancouver (Kanada)

Archiwum Historii Mówionej:

dowódca drużyny, sierżant podchorąży Maciej Szymański „Kruczkowski” Data wywiadu: 2009-08-03 Formacja: Zgrupowanie „Chrobry II”, Batalion „Lecha Żelaznego” Dzielnica: Śródmieście, Dom Klejowy Proszę powiedzieć, gdzie pan się urodził, kilka słów o rodzinie, rodzicach. Urodziłem się 24 lutego 1926 roku w Warszawie. Urodziłem się w domu mojej babki, która tutaj mieszkała. Rodz ...

Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Zaproponuj nowy biogram

Maciej Szymański

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Nasz newsletter