Data urodzenia:
1908-11-17
Stopień:
podporucznik - porucznik (09.1944)
Miejsce urodzenia:
Kraków
Imiona rodziców:
Stanisław - Maria z domu Ryś
Nazwisko panieńskie:
Książek (Książkówna)
Wykształcenie i praca do 1939 r.:
Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Królowej Wandy w Krakowie zdała w maju 1927 roku maturę i w latach 1927-32 odbyła studia w zakresie geografii na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego. Już w czasie studiów w latach 1929/30 i 1930/31 ze względu na trudne warunki materialne rodziny, spowodowane ciężką chorobą ojca, uczyła w Szkole Powszechnej nr XXI im. św. Stanisława na Ludwinowie. Następnie ukończyła roczne studium pedagogiczne i w roku 1932/33 odbyła praktykę szkolną w Państwowym Gimnazjum Żeńskim w Krakowie. W roku 1930 zorganizowała wspólnie z Wł. Midowiczem Oddział Akademicki Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie, a następnie była prezesem tego oddziału oraz członkiem zarządu głównego organizacji do roku 1933.
27 stycznia 1933 otrzymała stopień mgr. filozofii w dziedzinie geografii. W latach 1933-38 pracowała jako nauczycielka w Prywatnym Gimnazjum i Liceum św. Scholastyki pp. Benedyktynek w Staniątkach k. Krakowa oraz ss. Prezentek w Krakowie. Członkini Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Brała także czynny udział w pracach Koła Geografów UJ, ogniska ZNP oraz ruchu turystycznym. W maju 1936 roku uzyskała uprawnienia zawodowe nauczyciela szkół średnich.
Harcerstwo:
W latach 30-tych komendantka Chorągwi Krakowskiej ZHP - harcmistrzyni.
Do harcerstwa wstąpiła już w 1919 roku. W okresie studiów podjęła pracę instruktorską, odbywając w roku 1928 próbę drużynowej, a następnie otrzymując kolejno stopnie podharcmistrzyni (1930) i harcmistrzyni (1934). W latach 1934-35 była komendantką Chorągwi Harcerek w Krakowie, a latach 1934-36 równocześnie referentką zuchów w Komendzie Chorągwi. Pełniła również funkcję komendantki chorągwi zlotowej na odbytym w 1935 roku Jubileuszowym Zlocie Harcerstwa w Spale. Po odejściu w 1935 r. z funkcji komendantki chorągwi nadal uczestniczyła w pracy ZHP jako instruktorka na kursach metodycznych dla drużynowych-nauczycielek oraz jako instruktorka specjalistka w zakresie terenoznawstwa i łączności w Żeńskiej Szkole Instruktorskiej na Buczu. Pełniła również funkcję tzw. honorowego (społecznego) instruktora przysposobienia wojskowego i była z ramienia Głównej Kwatery Harcerek komendantką kursu dla instruktorek łączności w Centrum Wyszkolenia Wojskowego Łączności w Zegrzu w roku 1938. W roku 1939 wizytowała z ramienia GKH obozy harcerek na Pojezierzu Suwalskim. W roku 1938/39 Mileska podjęła pracę w Prywatnym Gimnazjum i Liceum Żeńskim im. E. Zawidzkiej Zrzeszenia Rodzicielskiego w Dąbrowie Górniczej, kierując tam również drużyną harcerską. Z końcem roku szkolnego, w związku z przeniesieniem męża, przeprowadziła się do Warszawy.
Udział w wojnie obronnej 1939 r.:
W chwili wybuchu wojny podjęła służbę w Pogotowiu Harcerek, kierując placówką sanitarną przy ul. Rakowieckiej, gdzie organizowała przyfrontową służbę sanitarną. Następnie pracowała w referacie Służby Łączności Komendy Pogotowia. Posiadając pewne dokumenty, brała również udział w wyjazdach w teren z ramienia komendantki Pogotowia Harcerek, jeżdżąc po całej Polsce, w tym również poza granice Generalnej Guberni.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Okręg Warszawski Armii Krajowej - WSK (Wojskowa Służba Kobiet). Od 1943 referentka łączności WSK Okręgu Warszawskiego AK.
Od 1941 r. była kierownikiem referatu Służby Łączności. Pełniąc tę funkcję kierowała szkoleniem łączniczek i kandydatek na instruktorki łączności. W czasie okupacji pracowała krótko w Opiece Kolejowej, a następnie w latach 1940-43 jako nauczycielka geografii w Gimnazjum i Liceum (później Miejska Szkoła Handlowa) J. Popielewskiej i J. Roszkowskiej na rocznych kursach handlowych oraz w gimnazjum J. Statkowskiej. Równocześnie do czerwca 1944 brała udział w tajnym nauczaniu na kompletach z zakresu gimnazjum i liceum.
W roku 1943 z przeszkolonymi zespołami łączności została odkomenderowana do Wojskowej Służby Kobiet na stanowisko zastępczyni referentki WSK Okręgu Warszawskiego AK i szefa łączności. Przed wybuchem powstania otrzymała przydział służbowy do szefa łączności Kom. Okr. V Wydz. Sztabu, kpt Kazimierza Larysa ps. "Adwokat", jako referentka łączności.
Oddział:
Okręg Warszawski Armii Krajowej - WSK (Wojskowa Służba Kobiet)
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ - na odcinku Jasna-PKO-Śródmieście, organizując pracę patroli łączności. Obsługiwała też centralę telefoniczną w gmachu PKO.
Awanse:
Awansowana do stopnia porucznika 2.10.1944
Losy po Powstaniu:
Jeszcze przed wymarszem do niewoli została mianowana przez dowództwo AK komendantką kobiet-jeńców. Była jeńcem Stalagu XI B Fallingbostel, następnie Stalagu VI C Oberlangen. W obozach występowała w stopniu plutonowego. Początkowo funkcję komendantki kobiet-jeńców pełniła nieformalnie, później oficjalnie, za akceptacją niemieckiego komendanta obozu.
Losy powojenne:
23 lipca 1947 roku wróciła do kraju, przekraczając granicę w Szczecinie i udała się do Krakowa. Niebawem przeniosła się do Warszawy, gdzie od października 1947 pracowała w Centralnym Urzędzie Planowania, później zaś w Ministerstwie Odbudowy - Głównym Urzędzie Planowania Przestrzennego jako radca i jako p.o. dyrektora Biura Planów Regionalnych do 1949 roku. Równocześnie jako asystentka-wolontariuszka prof. dr. Stanisława Leszczyckiego uczestniczyła pod jego kierunkiem w organizowaniu Zakładu Antropogeografii Uniwersytetu Warszawskiego. Praca ta polegała na kierowaniu pracą przy odgruzowywaniu i odbudowie pałacu Czetwertyńskich-Uruskich na Krakowskim Przedmieściu, a następnie przygotowywaniu do zajęć dydaktycznych pomieszczeń w Pałacu Staszica i wreszcie w lokalu odstąpionym przez Polskie Towarzystwo Ekonomistów przy Nowym Świecie 49. Od jesieni 1948 roku podjęła zajęcia dydaktyczne w Zakładzie Antropogeografii, przekształconym następnie w Katedrę Geografii Ekonomiczno-Społecznej a wreszcie w Katedrę Geografii Ekonomicznej Polski, gdzie pełniła kolejno funkcje st. asystenta, adiunkta i st. wykładowcy. Działała czynnie w Polskim Towarzystwie Geograficznym i z jej inicjatywy, jako sekretarza generalnego tej organizacji, zaczął ukazywać się ponownie magazyn geograficzny "Poznaj świat", z redakcją którego podjęła wieloletnią współpracę. Podjęła również pracę w Komisji Krajoznawczej Zarządu Głównego PTTK, a następnie przewodniczyła tej komisji przez trzy kadencje. 18 czerwca 1962 r. otrzymała tytuł doktora nauk przyrodniczych nadany uchwałą Rady Wydziału Biologii i Nauk o Ziemi Uniwersytetu Warszawskiego. W roku 1973 przeszła na emeryturę.
Odznaczenia:
Odznaczona: Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami i Krzyżem Walecznych (IX 1944), Złotą Odznaką PTTK (1962), Medalem im. A. Janowskiego (1966). Otrzymała Nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego (1964) oraz Nagrodę Ministra Szkolnictwa Wyższego i Techniki (1973). Posiadała tytuł Zasłużonego Działacza Turystyki (1964).
Miejsce pochówku:
Pochowana na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.
Informacje dodatkowe:
Stanowisko jej wymagało pokonywania wielu trudności wobec zarządzeń niemieckich i nieustannej walki o właściwe traktowanie kobiet-jeńców, o wyżywienie i poprawę warunków mieszkaniowych, higienicznych i kulturalnych. W obozie udało się jej zorganizować kurs gimnazjalny, po którym 120 uczestniczek uzyskało świadectwa dojrzałości. Odbywały się tam także wykłady na poziomie uniwersyteckim, zajęcia szkoleniowe w zakresie służb wojskowych i kurs dla analfabetek. Były organizowane liczne imprezy kulturalne, sportowe i uroczystości religijne. Piękne wspomnienia zawierające epizody charakteryzujące postawę komendantki obozu w Oberlangen opublikowała w książce "Harcerki 1939-1945. Relacje-pamiętniki" Halina Jabłońska-Ter-Oganian-Chotard. Po wyzwoleniu 12 kwietnia 1945 przez 1. Polską Dywizję Pancerną dowodziła Obozem Kobiet Żołnierzy AK przemianowanym na Ośrodek Wojskowy nr 102 i przeniesionym do Niederlangen a następnie do Hange, aż do jego likwidacji w październiku 1946 roku. W tym czasie prowadziła kontrole warunków życia kobiet czasowo odkomenderowanych na studia i do pracy w obozach cywilnych i wojskowych w Niemczech, Belgii, Włoszech i Francji. Od października 1946 do maja 1947 pracowała w Biurze Historycznym przy 1. Dywizji Pancernej kierowanym przez płk. dypl. S. Rolę-Arciszewskiego przy porządkowaniu relacji z kampanii wrześniowej.Po wojnie doktoryzuje się na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie. Zawodowo zajmuje się ochroną przyrody w Tatrach, autorka publikacji: "Regiony turystyczne Polski" (Warszawa, 1963), "Materiały do historii krakowskiego harcerstwa żeńskiego w latach 1911-1939" (Kraków, 2003).
Nazwisko po mężu:
Mileska - w 1933 roku wyszła za mąż za Witolda Mileskiego - prawnika i wybitnego działacza turystycznego, kierownika Centralnego Biura Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego i sekretarza redakcji "Wierchów". Aresztowany przez gestapo w styczniu 1940 r. zaginął bez wieści.
