Maria Sawicz

"Sawa"

sanitariuszka i łączniczka

Kolumna: 124 Miejsce: 55

strzelec

Warszawa

Władysław Włodzimierz Sawicz - Ludwika z domu Jaworska

Drużynowa 3 "Czerwonej" drużyny Chorągwi Warszawskiej Organizacji Harcerek. Instruktorska harcerskich patroli sanitarnych.

Maturę uzyskała w 1941 roku na tajnych kompletach w Gimnazjum im. Juliusza Słowackiego w Warszawie. Po maturze studiowała tajnie medycynę na Uniwersytecie Ziem Zachodnich.

VII Obwód "Obroża" (powiat warszawski) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 5 Rejon "Gątyń" (Piaseczno) - batalion "Krawiec" - sanitariat.

V Obwód (Mokotów) Warszawskiego Okręgu Armii Krajowej - 5. Rejon - batalion "Oaza" (następnie "Ryś") - kompania "Krawiec"

Córka płk. Władysława Włodzimierza Sawicza, lekarza-chirurga, do wybuchu Powstania Warszawskiego szefa Wojskowej Służby Zdrowia Okręgu Warszawa Armii Krajowej.

Las Kabacki - Lasy Chojnowskie - Wilanów - Sadyba. W połowie sierpnia dostała przydział do służby sanitarnej batalionu "Ryś", którym dowodził Andrzej Czaykowski, ps. "Garda". Szefem służby sanitarnej tego batalionu był dr Zdobysław Czerwiński, ps. "Sławek". Z osób przydzielonych do jego dyspozycji utworzył on trzy patrole liniowe. Wraz z Janiną Kusior ps "Lilka", Maria Baczkowską, ps. "Storczyk" i "Małym" (harcerzem 12-, może 14- letnim, który był noszowym) weszła w skład w patrolu dowodzonego przez "Zosię" Zofię Jastrzębską. Patrol został skierowany do kompanii "Krawiec" dowodzonej przez ppor. Stanisława Milczyńskiego, ps. "Gryf". 27 sierpnia o godzinie 1 w nocy brała udział w ataku na koszary przy ul. Podchorążych. Był to fragment większego natarcia polskiego, którego celem było uzyskanie połączenia dzielnicy z Górnym Czerniakowem.

Poległa w obecności swego ojca lekarza podczas nalotu na Szpital Ujazdowski mieszczący się wówczas przy ul. Chełmskiej 19 (budynek Zgromadzenia Sióstr Rodziny Marii), w którym pełniła służbę sanitarną*

Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach, kw. A-25

Słownik uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945: poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej / oprac. Hanna Michalska;PIW 1988. s. 354 - tamże: Sawiczówna Maria

*Okoliczności śmierci przytaczane za "Słownikiem uczestniczek walki o niepodległość Polski 1939-1945: poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej"oprac. Hanna Michalska, PIW. Przydział podawany w "Słowniku uczestniczek ..." - kompania saperów Pułku AK "Baszta". Inne okoliczności śmierci podawane przez niektóre źródła: "Poszła odwiedzić rannych kolegów, kiedy bomba burząca przeorała budynek od dachu do piwnic wzdłuż jednej z klatek schodowych, odcinając drogę ewakuacji. Następny samolot zrzucił bomby zapalające. Ranni płonęli żywcem lub skakali z okien. Razem z nimi spłonęła odważna i pełna poświęcenia sanitariuszka "Sawa". oraz :

Wiele danych wska­zuje na to, że około 20 sierp­nia „Sawa” dołą­czyła do tzw. oddziału „Gro­chów”, który skła­dał się głów­nie z plu­to­nów 686 i 687, aby razem z żoł­nie­rzami prze­pra­wić się przez Wisłę. Prze­prawą tą, w nocy z 22 na 23 sierp­nia, dowo­dził pchor. „Tomek”. Żoł­nie­rze oddziału „Gro­chów” i inni, któ­rzy prze­pra­wili się przez Wisłę pod dowódz­twem por. „Wik­tora”, weszli w skład bata­lionu „Ryś” powsta­ją­cego pod dowódz­twem rtm. „Gardy”. „Sawa” też została skie­ro­wana do rtm. „Gardy”, który sta­cjo­no­wał na ul. Chełmskiej. Dowódz­two rejonu Moko­tów przy­go­to­wy­wało poważną akcją ude­rze­niową na koszary DAK przy ulicy Pod­cho­rą­żych. Godzinę „U” [Ude­rze­nie] usta­lono na 23.30 dnia 26 sierp­nia. Szef służby sani­tar­nej bata­lionu „Ryś” Zdo­by­sław Czer­wiń­ski — „Sła­wek”, orga­ni­zo­wał na przy ulicy Polkow­skiej dodat­kowe patrole do tej akcji, które miały być przy­dzie­lane do poszcze­gól­nych kom­pa­nii. „Sawa” weszła w skład patrolu Zofii Jastrzęb­skiej „Zosi”, a patrol ten przy­dzie­lono do kom­pa­nii „Kra­wiec” dowo­dzo­nej przez por. „Gryfa”. Walki trwały bez wytchnie­nia już nie­mal trzy Było wciąż wielu ran­nych. Lżej ran­nych opa­try­wano na miej­scu. To wła­śnie „Sawa” opa­try­wała ppor. „Andrzeja II”, por. „Lecha” (któ­rych po pro­wi­zo­rycz­nym opa­trunku nało­żo­nym przez „Sawę” odnie­siono do szpi­tala! Chełm­skiej) i wielu innych ran­nych z kom­pa­nii „Krawiec”. 29 sierp­nia pod wie­czór, po odpar­ciu ostat­niego tego dnia ataku nie­przy­ja­ciela, dowódca bata­lionu zarzą­dził zlu­zo­wa­nie kom­pa­nii „Kra­wiec” przez kom­pa­nią „Gra­nat” jesz­cze w ciągu nocy z dwu­dzie­stego dzie­wią­tego na trzy­dzie­sty. „Sawa” sko­rzy­stała z zarzą­dzo­nego odpoczynku. We wcze­snych godzi­nach ran­nych 30 sierp­nia ‚”Sawa” dostała się na ulicę Mor­szyń­ską nr 5/7 do filii szpi­tala Ujaz­dow­skiego i tam parę chwil roz­ma­wiała z panią Sta­ni­sławą Staw­ską „Sta­sią”, która z roz­mowy tej odnio­sła wra­że­nie, że „Sawa” kogoś szu­kała i bar­dzo śpie­szyła się, aby wró­cić w oko­lice Chełmskiej. „Sawa” przy­szła do szpi­tala Ujaz­dow­skiego na Chełm­ską 19/21 z dwiema kole­żan­kami — były bar­dzo zmę­czone po akcji na ulicy Pod­cho­rą­żych i korzy­sta­jąc z kilku godzin zwol­nie­nia ze służby chciały się prze­spać w dyżurce dra Sawi­cza, który w tym cza­sie ope­ro­wał ran­nych w innym budynku. Po połu­dniu, po odwie­dze­niu ran­nych miały już wra­cać do swego punktu, ale ostrzał nasi­lał się. „Sawa” zawró­ciła i w drzwiach do szpi­tala spo­tkała Halę Brzo­zow­ską, któ­rej wspo­mniała, że idzie do swo­ich chłop­ców. Jeden z nich leżał z ręką unie­ru­cho­mioną w szy­nie. Wła­śnie wtedy spa­dły bomby nisz­cząc tę część szpi­tala. Pożar ogar­nął szcze­gól­nie gwał­tow­nie par­ter budynku, w któ­rym leżeli ciężko ranni. Okna miały kraty, zawa­liły się drew­niane stropy i klatka scho­dowa. Dr Sawicz pra­cu­jący w innym budynku — ocalał. Zwłoki „Sawy” pozwo­lił jej matce roz­po­znać łań­cu­szek z meda­li­kiem i wojenny sygne­cik z orzełkiem. [źródło: "Pełniąc służbę - z pamiętników i wspomnień harcerek Warszawy 1939-1945" PIW 1983]

MPW-baza uczestników PW, Fot. MPW-zbiory P/7865/13, MPW-IH/1240