Pseudonim:
"Igo"
Data urodzenia:
1923-02-16
Data śmierci:
2016-02-19
Funkcja:
-
Stopień:
strzelec
Miejsce urodzenia:
Częstochowa
Imiona rodziców:
Perec - Maniefa z domu Popow
Nazwisko konspiracyjne:
Ignacy Popow
Oddział:
Armia Krajowa - VII zgrupowanie (batalion) "Ruczaj" - kompania por. "Lodeckiego", następnie w PAL
Szlak bojowy:
Śródmieście Południe
Losy po Powstaniu:
Wyszedł z miasta z ludnością cywilną. Z obozu przejściowego w Pruszkowie skierowany na wywózkę w głąb Niemiec, jednak wraz z dwoma innymi więźniami udaje mu się zbiec z pociągu i uciec w stronę Józefowa.
Losy po wojnie:
W latach 1945 - 1946 służył w wojsku w stopniu porucznika. W 1947 z ramienia jednej z organizacji syjonistycznych poszukiwał ocalałych z Holocaustu żydowskich dzieci przechowywanych przez polskie rodziny. W 1948 roku ożenił się z Adą (Krystyną) Lubelczyk-Willenberg. W 1950 r. wraz z rodziną wyemigrował do Izraela i zamieszkał w Tel - Awiwie. Był geodetą w Ministerstwie Rozbudowy. Na emeryturze zajął się plastyką, stworzył m.in. cykl rzeźb przedstawiających sceny z funkcjonowania obozu oraz powstania w Treblince (wystawa jego prac miała miejsce m. in w warszawskiej Zachęcie w 2003 r.). Autor wspomnień "Bunt w Treblince".
Odznaczenia:
Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari, Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Walecznych (dwukrotnie), Warszawski Krzyż Powstańczy oraz wieloma innymi odznaczeniami. W kwietniu 2008 za wybitne osiągnięcia w odkrywaniu, gromadzeniu i upowszechnianiu prawdy o Holokauście został odznaczony przez prezydenta Lecha Kaczyńskiego Krzyżem Komandorskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej. 31 października 2013 Prezydent RP Bronisław Komorowski nadał mu Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski
Miejsce śmierci:
Izrael
Informacje dodatkowe:
Więzień obozu zagłady w Treblince, powstaniec warszawski, artysta. Urodził się w 1923 r. Jego ojciec Perec Willenberg był przed wojną nauczycielem w żydowskim gimnazjum w Częstochowie, utalentowanym malarzem i artystą-plastykiem, zajmował się m.in. dekorowaniem synagog. Perec Willenberg w okresie międzywojennym zyskał sławę jednego z najbardziej cenionych malarzy fresków synagogalnych, wskazywany także jako twórca nowego nurtu w tym malarstwie. Był autorem m.in. malunków naściennych w synagodze w Opatowie. Organizował wystawy malarstwa polskiego, w tym prac Stanisława Wyspiańskiego, Jacka Malczewskiego czy Leona Wyczółkowskiego. Podczas wojny ojciec Samuela ukrywał się w Warszawie pod nazwiskiem Karol Baltazar Pękosławski udając niemowę, aby nie zwracać na siebie uwagi rosyjsko-żydowskim akcentem. W Warszawie utrzymywał się z handlu własnymi obrazami i rysunkami. Prowadził pracownię artystyczną, malując głównie obrazy o tematyce sakralnej. J Wybuch Powstania Warszawskiego zastał Pereca Willenberga w kamienicy przy ul. Marszałkowskiej 60. Podczas jednego z bombardowań, 11 września 1944, malarz wykonał na spodniej stronie schodów prowadzących do piwnicy, w której chroniła się ludność cywilna, rysunek przedstawiający twarz Chrystusa z napisem „Jezu ufam Tobie”. Mieszkańcy kamienicy wierzyli, że ochronił on budynek przed zburzeniem. Rysunek zachował się do dzisiaj, zabezpieczony staraniem konserwatora z ramienia Zakładu Gospodarowania Nieruchomościami, ale nie jest dostępny dla publiczności. Kopia rysunku została odtworzona w 2013 i odsłonięta 29 lipca tego samego roku w Muzeum Powstania Warszawskiego z okazji obchodów 69. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. W uroczystości w Muzeum wziął udział Samuel. Matka Samuela Willenberga - Maniefa z domu Popow, Rosjanka wyznająca prawosławie, dopiero po ślubie z Perecem przeszła na judaizm. Willenbergowie mieszkali w Częstochowie przy ulicy Fabrycznej. Pod koniec lat 30. rodzina przeniosła się do Warszawy. Wybuch wojny zastał Samuela w Radości pod Warszawą, gdzie wraz z matką i siostrami, Itą i Tamarą, spędzał wakacje. 6 września 1939 wyruszył na wschód, w kierunku Lublina. W czasie marszu na ochotnika przyłączył się do wojska. Brał udział m.in. w potyczce z Armią Czerwoną w okolicach Chełma (25 września 1939 r.), w czasie której został ciężko ranny. Trafił do szpitala polowego, skąd uciekł po trzech miesiącach i przedostał się do Radości. Na początku 1940 wraz z matką i siostrami wyjechał do Opatowa, gdzie w miejscowej synagodze jego ojciec malował polichromie. Cała rodzina znalazła się w miejscowym getcie. Samuel zajmował się m.in. sprzedażą miejscowym chłopom obrazków malowanych przez ojca, przez kilka miesięcy pracował także w hucie w Starachowicach. 20 października 1942 r. trafił do obozu zagłady w Treblince, gdzie przydzielono go do Sonderkommando oddziału więźniów zmuszonych przez Niemców do obsługi komór gazowych. W miejscu, w którym życie tysięcy ludzi trwało minuty, przetrwał 9 miesięcy. 2 sierpnia 1943 r. Samuel Willenberg wziął udział w buncie więźniów Treblinki. Udało mu się wydostać z obozu, przez kolejny rok ukrywał się w Warszawie. Po wybuchu Powstania Warszawskiego włączył się do walk jako żołnierz Armii Krajowej, a następnie PAL. Samuel Willenberg jest głównym bohaterem filmu Michała Nekanda-Trepki pt. "Ostatni świadek" (2002) opowiadającym o buncie więźniów w obozie zagłady w Treblince oraz dokumentu "Samuel" w reżyserii Jana Kidawy-Błońskiego.
Publikacje:
Samuel Willenberg: "Bunt w Treblince". Warszawa: Res Publica, 1991.
Archiwum Historii Mówionej:
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

strz. Samuel Willenberg "Igo" (1923-2016). Fot. archiwum prywatne

strz. Samuel Willenberg "Igo" (1923-2016). Fot. archiwum prywatne

Samuel z ojcem - Perecem Willenbergiem. Fot. archiwum prywatne

Samuel z ojcem - Perecem Willenbergiem. Fot. archiwum prywatne

Samuel Willenberg w mundurze Wojska Polskiego

Samuel Willenberg w mundurze Wojska Polskiego

Samuel Willenberg "Igo" (1923-2016). Fot. archiwum prywatne

Samuel Willenberg "Igo" (1923-2016). Fot. archiwum prywatne

Samuel Willenberg z matką Maniefą Popow. Fot. archiwum prywatne

Samuel Willenberg z matką Maniefą Popow. Fot. archiwum prywatne

Zdjęcie z serii portretów Powstańców Warszawskich w ramach projektu "1944/70/2014" realizowanego przez grupę WWPHOTO dla uczczenia 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Muzeum Powstania Warszawskiego, 22.07-04.08 2013.

Zdjęcie z serii portretów Powstańców Warszawskich w ramach projektu "1944/70/2014" realizowanego przez grupę WWPHOTO dla uczczenia 70. rocznicy wybuchu Powstania Warszawskiego. Muzeum Powstania Warszawskiego, 22.07-04.08 2013.

Samuel Willenberg podczas wizyty w Muzeum Powstania Warszawskiego. Fot. z archiwum prywatnego Michała Warszawskiego.

Samuel Willenberg podczas wizyty w Muzeum Powstania Warszawskiego. Fot. z archiwum prywatnego Michała Warszawskiego.

Z żoną Adą Wilenberg podczas podczas obchodów 70. rocznicy buntu w obozie zagłady w Treblince. Fot. materiały prasowe.

Z żoną Adą Wilenberg podczas podczas obchodów 70. rocznicy buntu w obozie zagłady w Treblince. Fot. materiały prasowe.

Muzeum Powstania Warszawskiego. Kopia rysunku "Jezu ufam Tobie"  wykonanego podczas Powstania przez ojca Samuela - Pereca Willenberga w piwnicy domu  Marszałkowska 60. Rysunek  znajduje się na ekspozycji stałej MPW, na I  piętrze Muzeum, obok wystawy "Robinsonowie".

Muzeum Powstania Warszawskiego. Kopia rysunku "Jezu ufam Tobie" wykonanego podczas Powstania przez ojca Samuela - Pereca Willenberga w piwnicy domu Marszałkowska 60. Rysunek znajduje się na ekspozycji stałej MPW, na I piętrze Muzeum, obok wystawy "Robinsonowie".

Nasz newsletter