Pseudonim:
"Kowal", "Kostka"
Data urodzenia:
1889-05-26
Stopień:
major rezerwy kawalerii
Miejsce urodzenia:
Nietulisko powiat Opatów
Imiona rodziców:
Kazimierz - Antonina z domu Galińska
Wykształcenie:
Od 1889 roku był uczniem IV Gimnazjum w Warszawie. Po strajku szkolnym 1905 r., w którym brał czynny udział został wydalonyz gimnazjum rosyjskiego i kontynuował naukę w Szkole gen. Pawła Chrzanowskiego, a następnie w Szkole Wojciecha Górskiego, gdzie w 1908 roku ukończył VII klasę. Maturę uzyskał w Gimnazjum Aleksandryjskim w Jałcie na Krymie (1910). Krótko studiował w Studium Rolniczym UJ w Krakowie. W latach 1912-1913 ukończył jednoroczny Abiturientenkurs w Akademii Handlowej w Wiedniu, po którym rozpoczął pracę w Banku Handlowym w Warszawie. Równolegle do nauki gimnazjalnej Stanisław Gepner od roku 1902 pobierał naukę malarstwa u Arkadiusza Jasińskiego. Od roku 1905 kształcił się pod kierunkiem Karola Ciszewskiego, ucznia Gersona i Malczewskiego, który prowadził w Warszawie od 1905 roku prywatną szkołę rysunku. W roku 1913, podczas nauki w Akademii Handlowej w Wiedniu uczęszczał do Kunstgewerbeschule, tj. zawodowej szkoły artystycznej. W 1913 roku po powrocie z Wiednia Stanisław Gepner wystawił swe prace na warszawskiej wystawie „Koń w malarstwie polskim”, prezentując pięć olejnych i siedem akwarelowych portretów koni. Spośród technik malarskich preferował przede wszystkim akwarelę.
Przebieg służby wojskowej:
Oficer rezerwy kawalerii WP, rotmistrz (1919), major (rozkazem dowódcy AK z 22.09.1944 ze starszeństwem z 21.09.1944). Od października 1910 roku do października 1911 służył jako jednoroczny ochotnik w armii rosyjskiej. Przydzielony do 13 pułku dragonów w Garwolinie, w maju 1913 roku ukończył tam szkołę podoficerską, a następnie zdał egzamin na chorążego rezerwy. W sierpniu 1914 roku powołany do armii rosyjskiej, służył w stopniu chorążego w wojskach kolejowych, uczestnicząc w budowie dróg: Włodzimierz Wołyński - Sokal - Lwów, Balin - Skała - Zaleszczyki (od grudnia 1915), Sita - Alt - Schwanenburg (od maja 1916), w budowie Kolei Murmańskiej (od sierpnia 1916) i drogi Armawir -Tuapse na Kaukazie (sierpień 1917). Był wówczas dowódcą kompanii sztabowej i jednocześnie od maja 1917 roku kasjerem 21. batalionu wojsk kolejowych. Zdemobilizowany w listopadzie 1917 roku, w stopniu podporucznika. W czasie służby w armii rosyjskiej współorganizował Związek Wojskowych Polaków w Armawirze, którego był następnie skarbnikiem i wiceprezesem. W listopadzie 1917 roku zameldował dowódcy I Korpusu Polskiego na Wschodzie o gotowości Związku wystawienia batalionu wojsk kolejowych, jednak próba przeprowadzenia tego oddziału do Mińska nie powiodła się. Po rozwiązaniu Związku Wojskowych Polaków przez władze radzieckie (na poczatku 1918 roku), krótko działał w Komisariacie Polskim. W lipcu zmuszony do ucieczki, powrócił przez Morze Czarne i Ukrainę do kraju. Od stycznia 1919 roku służył w Oddziale Konnym Żandarmerii Wojskowej w Warszawie, a kiedy oddział ten stał się jednym ze szwadronów 3 pułku strzelców konnych dowodził plutonem, a następnie od kwietnia 1920 roku - szwadronem. Od grudnia 1920 roku referent w Oddziale V Sztabu Generalnego. W marcu 1921 roku przydzielony do 20. pułku ułanów, gdzie pełnił funkcję dowódcy szwadronu, a czasowo był także dowódcą dywizjonu i p.o. dowódcy garnizonu Dębica. Ukończył kurs w Centrum Wyszkolenia Kawalerii w Grudziądzu (XI 1922 - V 1923) oraz kurs oficerów sztabowych w Doświadczalnym Centrum Wyszkolenia w Rembertowie ( X-XI 1923). Od grudnia 1923 dowódca kadry szwadronu zapasowego, od maja 1924 oficer ewidencyjno-personalny, a od października 1924 oficer materiałowy pułku. Od kwietnia 1926 roku ponownie dowodził szwadronem 20. pułku ułanów. W maju 1929 roku przeniesiony do dyspozycji DOK VI Lwów. Z dniem 30.09.1929 roku przeszedł do rezerwy.
Lata 1930-1939 :
Od września 1932 roku był kustoszem i intendentem Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. Był stałym współpracownikiem Encyklopedii Wojskowej wydawanej od 1931 r.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy - Wydział Wywiadu Ofensywnego "Stragan" - Referat "Zachód" ("Lombard") - Tereny Rzeszy
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa al. 3 Maja 13 (Muzeum Wojska Polskiego).
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział II Informacyjno-Wywiadowczy
Szlak bojowy:
Śródmieście - al. 3 Maja 13 (Muzeum Wojska Polskiego, Muzeum Narodowe)
Losy po Powstaniu:
Wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną
Losy po wojnie:
W latach 1946-1948 był kustoszem Muzeum Narodowego, oddziału w Wilanowie, od 1948 do 1950 Dyrektorem Państwowego Ośrodka Muzealnego w Łańcucie.
Miejsce śmierci:
Warszawa
Miejsce pochówku:
Cmentarz Wilanowski
Informacje dodatkowe:
Jego przodkiem był Filip Gőppner, Kurlandczyk. Stanisław był synem Kazimierza Gepnera, bankowca i powstańca styczniowego. Pochodził ze znanej rodziny malarskiej - był wnukiem Ignacego Gepnera, który uprawiał malarstwo portretowe i rodzajowe i był uczestnikiem powstania listopadowego, a także bratankiem Władysława Gepnera. Dzieciństwo Stanisław Gepner spędzał w Warszawie, ale także w Nietulisku i w majątkach dalszej rodziny - Chociwku Roszkowskich i Kossowie Niecieckich.
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, baza uczestników PW, materiały biograficzne do Słownika Uczestników PW gromadzone w zasobie Pokoju Kombatanta MPW,
Archiwum Historii Mówionej: Wanda Augustin (2022), informacje i pamiątki przekazane przez p. Wandę Augustin z domu Gepner, córkę Powstańca
Publikacje :
mjr Stanisław Gepner "Losy Muzeum Wojska w Warszawie w latach wojny 1939-1945" (zbiory MPW: P/9637/22, kserokopia artykułu opublikowanego w "Przeglądzie kawalerii i broni pancernej", t. X, nr 74, kwiecień-czerwiec 1974, dar p. Wandy Augustin), A. K. Kunert, Słownik Biograficzny Konspiracji Warszawskiej, tom III, s. 77-79, Warszawa 1991, Aldona Cholewianka-Kruszyńska (tekst), Hanna Łysakowska (katalog i red.): Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski. Warszawa: Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa; Łańcut: Muzeum – Zamek, 2005, ISBN 83-87238-25-2.
