Tadeusz Walenty Pełczyński

Pseudonim:
"Grzegorz"
Data urodzenia:
1892-02-14
Data śmierci:
1985-01-03
Funkcja:
szef sztabu KG AK
Stopień:
Oficer dyplomowany służby stałej Wojska Polskiego: porucznik (1915), kapitan (1922), pułkownik (1934), generał brygady (1.10.1943)
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Ksawery - Maria z domu Liczbińska
Wykształcenie (w tym wojskowe):
Po ukończeniu Gimnazjum we Włocławku wyjechał do Krakowa, gdzie od 1911 r. studiował medycynę na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1922 r. ukończył Wyższą Szkołę Wojenną w Warszawie.
Przebieg służby wojskowej do 1939 r.:
Od sierpnia 1914 r. w Legionach Polskich dowodził plutonem, potem kompanią 6. pułku piechoty, awansując w listopadzie 1915 r. do stopnia porucznika. Po kryzysie przysięgowym (lipiec 1917) internowany w obozie w Beniaminowie. Od listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim, początkowo dowodząc kompanią, potem batalionem 6. pułku piechoty Legionów. W styczniu 1920 r. skierowany do Szkoły Podchorążych Piechoty w Ostrowi, wkrótce objął tam dowództwo batalionu. Po ukończeniu WSWoj. w Warszawie (1921-1922) wrócił do Szkoły Podchorążych Piechoty na stanowisko dowódcy batalionu. W czasie studiów w WSWoj. należał do tajnej organizacji "Honor i Ojczyzna" (znanej także pod nazwą "Strażnica"), rozwiązanej w lipcu 1923 r. Od lipca 1924 r. w Biurze Ścisłej Rady Wojennej, od maja 1927 r. był p.o. szefa , a od 1929 r. szefem Oddziału II Sztabu Głównego. W latach 1927-1929 wchodził jednocześnie w skład redakcji "Przeglądu Wojskowego", którego redaktorem naczelnym był ppłk. Stefan Rowecki. Równocześnie od maja 1928 r. członek RN Związku Seniorów Organizacji Młodzieży Narodowej i Związku Polskiej Młodzieży Demokratycznej. Od marca 1932 r. dowódca 5. pułku piechoty Legionów, od października 1935 r. ponownie szef Oddz. II Sztabu Głównego. Uczestniczył wówczas w pracach Komitetu do Spraw Narodowościowych przy Prezesie Rady Ministrów. Jednocześnie członek Komendy Naczelnej Związku Legionistów Polskich. Od stycznia 1939 r. dowodził piechotą dywizyjną 19. Dywizji Piechoty.
Udział w wojnie obronnej 1939 r.:
We wrześniu 1939 r. nadal dowodził piechotą dywizyjną 19. Dywizji Piechoty w składzie Armii "Prusy".
Nazwisko w konspiracji:
Tadeusz Pawłowski
Pseudonimy:
"Adam", "Alois", "Wolf", "Grzegorz", "Robak"
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od października 1939 r. w SZP-ZWZ-AK (wciągnięty prawdopodobnie przez płk. "Grota" Roweckiego). Jego początkowy przydział nie jest bliżej znany. Od lipca 1940 r. po mjr. Józefie Spychalskim komendant Okręgu ZWZ Lublin z siedzibą w Warszawie. W czasie kilkutygodniowych pobytów w Lublinie mieszkał u pp. Macieja i Ludmiły Piaseckich przy ul. Narutowicza. Używał wówczas pseudonimów: "Adam", "Alois" i "Wolf". Rozszyfrowany przez Niemców - już w styczniu 1941 Gestapo znało jego nazwisko rodowe. Zdał w marcu - kwietniu funkcję komendanta Okręgu ZWZ Lublin płk. Ludwikowi Bittnerowi i wrócił do Warszawy. Objął tu funkcję zastępcy Szefa Sztabu płk. "Wojciecha" (Janusz Albrecht), a po jego aresztowaniu (7.07.1941) został mianowany Szefem Sztabu KG ZWZ (o czym Dowódca AK poinformował władze w Londynie depeszą z 28.03.1942) pod zmienionym pseudonimem "Grzegorz", potem "Robak". Rozkazem L.975 z 10 września 1943 r. powierzono mu jednocześnie funkcję zastępcy Dowódcy AK, gen. "Bora". Odtąd, aż do upadku Powstania Warszawskiego, łączył funkcję Szefa Sztabu KG AK i zastępcy Dowódcy AK. Rozkazem Naczelnego Wodza z 24.11.1943 r. mianowany generałem brygady ze starszeństwem z 1.10.1943 r. Osobiście dowodził w kwietniu 1944 r. akcją "Jula", w ramach której oddziały Kedywu dokonały przerwania linii kolejowych na trasach: Przeworsk-Rozwadów, Rzeszów-Przeworsk i Jasło-Sanok.
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - sztab - szef sztabu, zastępca Dowódcy AK.
Szlak bojowy:
Wola - Stare Miasto - kanały - Żoliborz - kanały - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ - Śródmieście Południe
Odniesione rany:
Ciężko ranny odłamkiem w twarz, 4.09.1944 w gmachu PKO przy Świętokrzyskiej (m.p. KG AK ).
Rodzina w Powstaniu Warszawskim:
Jego jedyny syn, Krzysztof, urodzony w 1924 r. w Warszawie, student Wydziału Architektury Tajnej Politechniki Warszawskiej, absolwent trzeciego zastępczego kursu Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty, kapral podchorąży "Kasztan", dowódca drużyny kompanii B-3 pułku KG AK "Baszta"; ciężko ranny 1.08.1944 r. podczas ataku na "Basy" (koszary SS w szkole na rogu ul. Kazimierzowskiej i Narbutta), zmarł z ran w nocy 17/18.08.1944 r. Żona, Wanda, brała udział w Powstaniu na Ochocie.
Odznaczenia:
Order Virtuti Militari IV klasy, Order Virtuti Militari V klasy, Krzyż Niepodległości, Krzyż Walecznych (czterokrotnie), Order Polonia Restituta, Złoty Krzyż Zasługi.
Losy po Powstaniu:
Po upadku Powstania Warszawskiego wraz z gen. "Borem" Komorowskim przyjął defiladę odchodzących do niewoli oddziałów Warszawskiego Korpusu Armii Krajowej. Przebywał w niewoli niemieckiej kolejno: w Langwasser (gdzie poddał się operacji, która uratowała mu życie), od lutego 1945 jeniec Oflagu Colditz.
Numer jeniecki:
4447
Losy po wojnie:
Po uwolnieniu w maju 1945 r. udał się przez Paryż do Londynu. Od lipca do listopada 1945 r. szef gabinetu Naczelnego Wodza, gen. Tadeusza Komorowskiego, następnie do listopada 1947 r. przewodniczący Komisji Historycznej AK przy Sztabie Głównym w Londynie. Po zdemobilizowaniu pozostał na emigracji. Przewodniczący utworzonego w grudniu 1945 Komitetu Organizacyjnego Koła AK, a od czasu jego I Zjazdu (marzec 1947) nieprzerwanie członek jego Rady Najwyższej i przez wiele lat wiceprzewodniczący RN Koła AK w Londynie. W 1947 r. współzałożyciel, następnie do 1982 r. przewodniczący Zarządu, a w latach 1956-1969 także przewodniczący Rady Studium Polski Podziemnej.
Miejsce śmierci:
Londyn
Miejsce pochówku:
Pochowany został w Londynie. Ekshumowany w 1995 r. i przeniesiony do grobu Pełczyńskich na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach, złożony obok syna Krzysztofa, poległego w Powstaniu Warszawskim.
Informacje dodatkowe - losy rodziny:
Córka Tadeusza i Wandy Pełczyńskich - Maria, wyszła za mąż za uczestnika Powstania Warszawskiego plut. pchor. Andrzeja Krzysztofa Bobrowskiego ps. "Marek".
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, fot. MPW-zbiory MPW-IK/3135, Biuletyn Informacyjny ŚZŻAK, nr 01(333), rok XXVIII, 01/2018
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Tadeusz Pełczyński ps. "Grzegorz". Fot. AR MPW

Tadeusz Pełczyński ps. "Grzegorz". Fot. AR MPW

Z generałem Tadeuszem Borem-Komorowskim. Fot. AR MPW

Z generałem Tadeuszem Borem-Komorowskim. Fot. AR MPW

Londyn, 19.05.1945 - od lewej: gen. Tadeusz Pełczyński, gen. Tadeusz Komorowski

Londyn, 19.05.1945 - od lewej: gen. Tadeusz Pełczyński, gen. Tadeusz Komorowski

Konferencja prasowa Naczelnego Wodza gen. Tadeusz Bora-Komorowskiego - 19 maja 1945 roku. Od lewej: gen. Tadeusz Pełczyński, gen. Tadeusz Bór-Komorowski, minister Adam Pragier, gen. Antoni Chruściel. Ze zbiorów NAC: www.audiovis.nac.gov.pl

Konferencja prasowa Naczelnego Wodza gen. Tadeusz Bora-Komorowskiego - 19 maja 1945 roku. Od lewej: gen. Tadeusz Pełczyński, gen. Tadeusz Bór-Komorowski, minister Adam Pragier, gen. Antoni Chruściel. Ze zbiorów NAC: www.audiovis.nac.gov.pl

Nasz newsletter