Szkice i obrazy z Powstania nowymi eksponatami Muzeum Powstania Warszawskiego

historia

Kolekcja Muzeum Powstania Warszawskiego wzbogaciła się o prace Leona Michalskiego, wybitnego malarza i grafika, który w czasie okupacji pracował w Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Osiemnaście rysunków z sierpnia 1944 r. przedstawia nieznanych powstańców.

Dodatkowo do Muzeum trafiły dwa obrazy: Mamo, czy jest niebieskie niebo? oraz Patrol, które powstały po wojnie. Marzeniem artysty, który zmarł w 1989 r., było, aby dzieła te trafiły do przyszłego Muzeum Powstania Warszawskiego.

Leon Michalski podczas okupacji był członkiem ruchu oporu. W czasie Powstania Warszawskiego należał do grupy plastyków działających przy Biurze Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. Referatem Graficznym kierował wówczas Mieczysław Jurgielewicz ps. Narbutt wraz ze swoim zastępcą, Stanisławem Tomaszewskim ps. Miedza. Z tym ostatnim, również cenionym grafikiem i rysownikiem, Michalski wykonywał m.in. sztuczne owoce i warzywa wykorzystywane do przenoszenia tajnych meldunków.

 

W wolnej chwili, podczas odpoczynku Leon Michalski sporządzał szkice kolegów bądź nieznanych powstańców. Notes ze swoimi pracami zostawił przez przypadek, udając się do innego punktu zbiórki. Rysunki znalazł Stanisław Tomaszewski, rozpoznał prace Michalskiego i przekazał mu je jeszcze w trakcie walk. Notes ze szkicami autor zabrał ze sobą, idąc do niewoli. Przebywał m.in. w obozie w Gross Born, wyzwolenia doczekał 1 maja 1945 r. w obozie w Lubece. Powrócił do Polski, a wraz z nim jego notes ze szkicami z Powstania Warszawskiego. Rysunki były prezentowane na dwóch wystawach: w 1986 r. w galerii Stara Kordegarda w Łazienkach Królewskich oraz w 2015 r. w Centrum Promocji i Kultury na Saskiej Kępie.

Artysta w swoich pracach ukazywał stojące lub idące postacie żołnierzy. Są to sylwetki powstańców (także kobiet) w panterkach, hełmach, furażerkach na głowie, z karabinem w ręku, z ręką na temblaku, z zabandażowaną głową, pełniących wartę.

 

Prace, które zostały przekazane Muzeum Powstania Warszawskiego, są spójne tematycznie, ale mają różną skalę ekspresji. Leon Michalski, uczestnik Powstania Warszawskiego, miał potrzebę utrwalenia zdarzeń, których był świadkiem. Szkice powstawały na gorąco. Patrząc na te rysunki, musimy mieć świadomość tego, kiedy one powstały. Z kolei dwa obrazy olejne zostały namalowane już po wojnie. Są bardziej refleksyjne, nie mają tej mocy, co rysunki – mówi Piotr Gawron, artysta rzeźbiarz.

Leon Michalski w latach 1934–1939 studiował w warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych w pracowni Mieczysława Kotarbińskiego. Dyplom uzyskał w 1946 r. W czasie okupacji działał w konspiracji, brał udział w Powstaniu Warszawskim. Jeniec wojenny obozów: Lamsdorf (Łambinowice), Gross Born (Borne Sulinowo) Sandbostel, Lubeka. Do kraju powrócił w 1945 r. Specjalizował się w malarstwie sztalugowym, ściennym, rysunku i grafice warsztatowej. Był laureatem licznych nagród, a także pedagogiem, wieloletnim wykładowcą i profesorem Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Działacz społeczny, współzałożyciel Związku Polskich Artystów Malarzy i Grafików, zaangażowany w popularyzację sztuki, związany z Towarzystwem Przyjaciół Sztuk Pięknych, gdzie m.in. pełnił funkcję wiceprezesa zarządu i przewodniczącego rady artystycznej, sekretarz generalny i przewodniczący zarządu Okręgu Warszawskiego Związku Polskich Artystów Plastyków.

 

Zobacz także

Nasz newsletter