Ewa Zofia Stolarska

"Ewa-Wir"

łączniczka

kapral

"Ewa", "Ewa-Wir", "Wir"

Warszawa

Edmund - Maria z domu Deubel

Piaszczyńska

Przyrzeczenie harcerskie złożyła w grudniu 1936 roku. Była członkiem zastępu "Ogników" 14. Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerskiej "Błękitnej" działającej przy gimnazjum Królowej Jadwigi. W 1937 roku , obok starej Czternastki utworzono nową 14. WŻDH "Biała", która składała się z 4 zastępów. Ewa została objęła zastęp "Kosodrzewina", zaś latem 1939 roku została przyboczną. Uczestniczyła we wszystkich harcerskich obozach. Na ostatnim przed wojną, w lipcu 1939 r. w Zwierzyńcu była oboźną.

We wrześniu 1939 roku wraz z dwoma koleżankami z drużyny podjęła dyżury telefonistki i obsługi syreny w punkcie obrony przeciwlotniczej przy ul. Czerniakowskiej 103. Na apel dyrektor gimnazjum im. Królowej Jadwigi Marty Frankowskiej harcerki opiekowały się uchodźcami z zachodniej Polski w ośrodku zorganizowanym w gmachu szkoły przy pl. Trzech Krzyży.

W 1934 roku rozpoczęła naukę w Gimnazjum i Liceum im. Królowej Jadwigi w Warszawie, które ukończyła na tajnych kompletach w 1940 r. Od 1942 roku kontynuowała naukę na Kursach Rysunku Technicznego Jagodzińskiego na Wydziale Mechanicznym, gdzie do 1944 roku zdała egzaminy z pierwszego i częściowo drugiego roku studiów (nieoficjalnie realizowano program Politechniki)

Po uzyskaniu świadectwa dojrzałości za pośrednictwem ojca podjęła pracę biuralistki w fabryce "Alfons Mann"

W konspiracji od stycznia 1943 r. Do organizacji wprowadzona przez Jerzego Stolarskiego, którego znała jeszcze sprzed wojny. Stolarski skontaktował ją z Janem Zborowskim "Jastrzębskim" - szefem wywiadu politycznego Delegatury Rządu RP na Kraj i dowódcą kompanii 3. Batalionu Pancernego AK "Golski". Ewa pełniła funkcję łączniczki i sekretarki , przepisywała na maszynie raporty sytuacyjne oraz prowadziła archiwum, które było ukryte w dużej skrytce pod podłogą w mieszkaniu jej rodziców przy ul. Nowogrodzkiej. W styczniu 1943 r. brała udział w nieudanej akcji zniszczenia kartotek Arbeitsamtu przy pl. Małachowskiego. W kwietniu i maju 1943 r. uczestniczyła w akcjach pomocy dla walczącego getta. Przydział w lipcu 1944 r.: Okręg Warszawski Armii Krajowej - I Obwód "Radwan" (Śródmieście) - 3. Rejon "Ratusz" - VI zgrupowanie "Golski"

Warszawa, ul. Nowogrodzka.

Okręg Warszawski Armii Krajowej - I Obwód "Radwan” (Śródmieście) - Podobwód "Sławbor" - odcinek "Topór" - 3. batalion pancerny "Golski" - 1. kompania, następnie 3. kompania. Sanitariuszka i łączniczka dowódcy 1. kompanii Jana Zborowskiego, następnie od 31.08.1944 - 3. kompanii pod dowództwem Zdzisława Zakrzewskiego ps. "Zieliński"

Śródmieście Południe

Niewola niemiecka - po kapitulacji wywieziona do Stalagu X B Sandbostel, a 22/23 grudnia 1944 r. przybyła do Stalagu VI C w Oberlangen. Umieszczona w baraku nr 3, którego komendantką była Krystyna Gieryszewska ps. "Bukowska"

224413

W czerwcu 1945 roku, po wyzwoleniu obozu, wyjechała do Londynu, gdzie wstąpiła do Polskiej Lotniczej Służby Kobiet. W następnym roku dołączył do niej mąż. Została też przyjęta na III rok Wydziału Mechanicznego Rady Akademickich Szkół Technicznych prowadzonej przez prof. Stanisława Płużańskiego. Nie uzyskała jednak odkomenderowania z wojska, uczęszczała więc na wykłady i ćwiczenia jako wolna słuchaczka. Pod koniec 1946 roku przerwała naukę, gdyż wraz z mężem zgłosiła się na powrót do Polski. W maju 1947 roku przyjechała do kraju i od lipca tego roku podjęła pracę tłumaczki w Departamencie Spraw Społecznych ONZ przy ul. Hożej w Warszawie.Jej szefem był Anglik,Roland Berger. We wrześniu 1948 roku uzyskała stypendium ONZ i ukończyła 3-miesięczny kurs terapii zajęciowej w Wielkiej Brytanii, gdzie uczyła się w jaki sposób dzięki pracy, przede wszystkim rzemieślniczej przystosować inwalidów wojennych do życia. Na początku stycznia 1949 roku została skierowana przez Ministerstwo Pracy i Opieki Społecznej do pracy jako inspektor ZUS ds rehabilitacji inwalidów ( m. in w szpitali na Solcu organizowała ośrodek leczenia pracą dla inwalidów wojennych)

Zatrzymana 28 lutego 1949 r. w Legionowie. Aresztowano także jej męża, Jerzego Stolarskiego*. Funkcjonariusze UB wiedzieli już wcześniej o skrytce w mieszkaniu jej rodziców. Zawieźli ją na ul. Nowogrodzką, gdzie przeprowadzili rewizję. W skrytce, chociaż po wojnie częściowo opróżnionej, wciąż znajdowały się materiały z czasów konspiracji i powstańcza broń. 7.03.1949 r. zastępca naczelnego prokuratora wojskowego ppłk Maksymilian Lityński wydał postanowienie o tymczasowym aresztowaniu. Umieszczona została w piwnicach Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Koszykowej 10, a 10 marca przewieziono do więzienia mokotowskiego. Początkowo próbowano udowodnić jej prowadzenie działalności wywiadowczej na rzecz Wielkiej Brytanii - jej wyjazd w 1948 r. zdaniem MBP stanowił niezbity dowód prowadzenia antypaństwowej działalności. W następnym etapie śledztwa skupiono się na jej działalności w Delegaturze Rządu Na Kraj. W czasie śledztwa była torturowana fizycznie i psychicznie. Oskarżona o nielegalne przechowywanie broni, współpracę z gestapo i pomoc w rozpracowywaniu organizacji lewicowych wyrokiem WSR w Warszawie z 15.12.1950 r. skazana na karę łączną 15 lat więzienia, utratę praw publicznych i obywatelskich na okres 5 lat oraz przepadek całego mienia. NSW postanowieniem z 25.01.1951 roku oddalił skargę rewizyjną adwokata i utrzymał wyrok w mocy.. W sierpniu 1951 roku przetransportowana do Fordonu., a na przełomie sierpnia i września 1952 roku do więzienia izolacyjnego w Inowrocławiu, gdzie przebywała do 1955 r., kiedy to powróciła do Fordonu. Wyrokiem Sądu Najwyższego z 3.05.1956 r. częściowo uniewinniona (karę zmniejszono wówczas do 10 lat.) 9 maja 1956 r. zwolniona, a wyrokiem Sądu Wojewódzkiego dla m. st. Warszawy z 6.03.1957 r. całkowicie uniewinniona.

Po wyjściu na wolność pracowała w Ośrodku Dokumentacji i Informacji Naukowo - Technicznej w Instytucie Tele i Radiotechnicznym w Warszawie jako technik-dokumentalista i tłumaczka języków francuskiego i angielskiego. W listopadzie 1956 r. ukończyła kurs dla dokumentalistów w Centralnym Instytucie Informacji Naukowo-Technicznej, a w maju 1959 r. kurs dla pracowników bibliotek fachowych Państwowego Ośrodka Kształcenia Korespondencyjnego Bibliotekarzy Ministerstwa Kultury i Sztuki. Wiosną 1957 r. warunkowo dopisano ją na IV semestr studiów Wydziału Mechaniczno - Konstrukcyjnego PW, jednakże nie podjęła studiów na politechnice i decyzją dziekana została skreślona z listy studentów. Jeszcze w tym samym roku rozpoczęła naukę na Wydziale Chemii UW. W grudniu 1957 r. otrzymała urlop dziekański z powodu choroby matki. W następnym roku złożyła prośbę o skreślenie z listy studentów. Od września 1958 roku była członkiem Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich. Bibliotekarka w Polskiej Akademii Nauk i programistka maszyn matematycznych w Centrum Obliczeniowym PAN. We wrześniu 1965 r. ukończyła bibliotekoznawstwo na Wydziale Filologicznym UW. W sierpniu 1980 r. przeszła na emeryturę. Od 1977 r. była przewodnikiem turystycznym po Warszawie i Zamku Królewskim. Pracę tę kontynuowała także na emeryturze.

Stolarska - w trakcie Powstania, 28 sierpnia 1944 roku zawarła związek małżeński z kpr. pchor. Jerzym Stolarskim ps. "Wir" - dowódcą I drużyny w III plutonie 3. kompanii batalionu pancernego "Golski". Ślub odbył się na II piętrze w "Architekturze", sakramentu udzielił kapelan III Rejonu ks. "Mietek", świadkami ślubu byli kpr. pchor. Maciej Kwiatkowski "Kopański" z 5. kompanii i kpr. pchor. Adam Konopczyński "Adam", dowódca II drużyny z III plutonu 3. kompanii

Warszawa.

Córka inżyniera Edmunda Piaszczyńskiego. Jej matka - Maria Matylda z d. Duebel była fizykochemikiem. Ojciec był kierownikiem technicznym w Fabryce Narzędzi Chirurgicznych "Alfons Mann" w Warszawie przy ul. Białostockiej 42, a po wojnie współwłaścicielem warsztatu mechanicznego "Mechanicy Warszawscy" przy ul. Lubelskiej w Warszawie.

* W czasie pobytu w więzieniu Ewa Piaszczyńska - Stolarska przeżyła dwie tragedie: jej mąż Jerzy, z którym od momentu aresztowania nie miała kontaktu, zmarł w szpitalu więziennym 30 lipca 1950 r. Pomimo ciągłego dopominania się o możliwość korespondowania z mężem, przez ponad rok nie została poinformowana o jego śmierci. Jeszcze w październiku 1951 r. zwróciła się z prośbą odo naczelnika Fordonu o wyrażenie zgody i umożliwienie napisania do prokuratury wojskowej o podanie miejsca pobytu jej męża. Dopiero po wystosowaniu tego pisma, w grudniu 1951 r. poinformowano ją o zgonie Jerzego. W kwietniu 1952 r. zmarł także jej ojciec. 6.III.1959 zmarła jej matka.

Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki)

Krzyż Armii Krajowej, Medal Wojska, Warszawski Krzyż Powstańczy.

Na nagrobku na Powązkach umieszczono datę ur. 23.05.1923 (urodzona - 30.05.1923)

Archiwum Państwowe w Warszawie, Archiwum Uniwersytetu Warszawskiego, Wojciech Kujawa: Stolarska Ewa Zofia w: Materiały do Słownika Biograficznego uczestników walk z komunizmem" (Biogramy) - Zeszyty Historyczne WiN-u 40/2014