Data urodzenia:
1925-04-08
Stopień:
strzelec - kapral
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Wacław Michał - Kazimiera z domu Łoskoczyńska
Wykształcenie do 1944 r.:
Edukację szkolną rozpoczęła, wraz z siostrą bliźniaczką Haliną, w 1931 r. w Gimnazjum Żeńskim im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej położonym przy ul. Białobrzeskiej nr 44. W 1939 r. rodzice przenieśli ją do Żeńskiego Gimnazjum Państwowego im. Juliusza Słowackiego przy ul. Wawelskiej nr 46. Decyzja ta podyktowana została faktem, że wujek Krystyny, inż. arch. Juliusz Łoskoczyński, wykonał bezpłatnie projekt boiska wraz z otoczeniem na potrzeby szkoły. Przełożona gimnazjum, Helena Kasperowiczowa, w dowód wdzięczności przyjęła w poczet uczennic jego siostrzenice Krystynę i Halinę Pawłowskie. W 1939 r. niemiecki okupant oficjalnie zamknął szkołę, a z czasem zmienił jej profil na zawodowy uczący gospodarstwa domowego. Mimo to grono pedagogiczne utworzyło tajne komplety. Krystyna Pawłowska kontynuowała naukę na kompletach, które m.in. były organizowane w jej rodzinnym domu. W 1943 r. uzyskała maturę.
Wrzesień 1939 r.:
W pierwszych dniach września 1939 r. razem z rodzicami i siostrą opuściła Warszawę i podążała na wschodnie terytorium Polski. Rodzina jechała swoimi prywatnymi samochodami, z których jeden prowadził zatrudniony u nich od lat kierowca o nazwisku Lazar. Przez Brześć i Pińsk rodzina Pawłowskich dotarła do Moroczna położonego ok. 40 km na południe od Pińska. Jednak zanim tam dotarli, ich kierowca Lazar w nieznanych dla nikogo okolicznościach zniknął. Z uwagi na zachowanie bezpieczeństwa rodzina zamieszkała w pobliskim chutorze. Po 17 września Sowieci zajmując te terytoria zarekwirowali Pawłowskim samochód. Dzięki pomocy polskiego komunisty - mieszkańca Moroczna oraz tamtejszych chłopów, którzy wcześniej przygotowali bryczki; pod osłoną nocy Pawłowscy przedostali się do Pińska, gdzie ich aresztowali Sowieci i osadzili w twierdzy w Brześciu. Po jego opuszczeniu zostali przeprawieni przez Bug na stronę niemiecką. Udało im się dotrzeć do najbliższej stacji kolejowej i pociągiem wrócić do Warszawy. Bez przeszkód zamieszkali ponownie w swoim mieszkaniu przy ul. Uniwersyteckiej nr 4. Na początku 1940 r. zupełnie nieoczekiwanie pojawił się w ich mieszkaniu dawny kierowca Lazar - w niemieckim mundurze. Dopiero wtedy do świadomości ojca Krystyny - Wacława dotarło, że przez szereg lat zatrudniał w swojej firmie, która głównie specjalizowała się w budowaniu obiektów wojskowych, niemieckiego szpiega.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W 1940 r. wstąpiła do Konfederacji Narodu, w której wraz z koleżanką, Krystyną Zielińską, otrzymała przydział do sekcji wywiadowczej. Początkowo powierzono jej zadanie spisywania numerów rejestracyjnych niemieckich samochodów wysyłanych na Wschód. W organizacji otrzymała stopień kaprala i odbyła szkolenie z zakresu posługiwania się bronią zakończone egzaminem. W tym czasie podjęła również pracę w Szpitalu Dzieciątka Jezus, w pracowni radiologii kierowanej przez prof. Trojanowskiego, wykonując tam zdjęcia rentgenowskie. Dzięki organizacji harcerskiej działającej przy dawnym Liceum im. Juliusza Słowackiego, została wprowadzona przez "Zulę” z 2. kompanii do sekcji sanitarnej batalionu "Parasol", którą kierował lekarz Zbigniew Dworak ps. "Doktor Maks". Jej praca konspiracyjna polegała głownie na przewożeniu tramwajem broni, a później poczty. Udało jej się szczęśliwie wyjść z dwóch łapanek zastawionych przez Niemców w dwóch warszawskich kawiarniach. Przydział w lipcu 1944 r. Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - batalion "Parasol" - 2. kompania - II pluton.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Uniwersytecka 4.
Oddział:
Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - batalion "Parasol" - 2. kompania - II pluton 1 sierpnia 1944 r. przed godziną "W" nie dotarła na miejsce koncentracji na Woli (Ewangelicki Dom Starców, ul. Żytnia 36), z lokalu wyczekiwania przy ul. Zgoda wyruszyła na Wolę, lecz w rejonie browaru Haberbusch i Schiele dołączyła do pododdziału batalionu "Chrobry I", w którym była sanitariuszką do jego zniszczenia 31.08.1944 r.. Po przejściu kanałami na Żoliborz służyła w sanitariacie (prawdopodobnie) zgrupowania "Żaglowiec".
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ - Wola - Stare Miasto - kanały - Żoliborz. 31 sierpnia 1944 r. podczas bombardowania Pasażu Simonsa przy ul. Nalewki 2a, w której kwaterowała wraz z oddziałem, została w nim zasypana. Ocalała jako jedna z nielicznych.
Rodzina walcząca w Powstaniu Warszawskim:
Losy po Powstaniu:
Po kapitulacji Żoliborza wyszła z miasta z ludnością cywilną. Przez Wolę dotarła do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121). Z Pruszkowa została odtransportowana do Miechowa (Małopolska). Następnie wyjechała do siedziby Rady Głównej Opiekuńczej w Krakowie, gdzie uzyskała wiadomość, że jej rodzice przebywają w Milanówku. Po licznych perypetiach dotarła do Milanówka, skąd po przejściu frontu powróciła z rodzicami do Warszawy.
Losy po wojnie:
Rozpoczęła studia prawnicze. Po ich ukończeniu podjęła pracę w biurze prawnym przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych. Po nieprzyjemnym incydencie wywołanym przez dyrektora kadr, zmuszona była opuścić biuro i szukać nowego miejsca zatrudnienia. Za wszelką cenę dążyła do zrobienia aplikacji, jednak z uwagi na pochodzenie społeczne(inteligenckie) oraz akowską przeszłość przez kilka lat pozostawała bez pracy. W międzyczasie wyszła za mąż za inż. architekta Henryka Żukowskiego (w czasie wojny żołnierza Narodowych Sił Zbrojnych), urodziła i wychowała dwoje dzieci.
W 1956 r. po tzw. "odwilży", za namową znajomego prokuratora, ponownie złożyła w sądzie podanie o możliwość rozpoczęcia aplikantury sędziowskiej. Po kolejnej odmowie została przyjęta do pracy w sądzie w charakterze sekretarza sądowego. Dopiero po upływie kilku miesięcy otwarto jej staż aplikancki trwający dwa lata. Po zdaniu końcowych egzaminów otrzymała czasową nominację na asesora bez możliwości orzekania. Do 1982 r. pracowała jako sędzia w Sądzie Rejonowym na Pradze-Północ. W 1981 r. wzięła trzymiesięczny urlop bezpłatny i wyjechała do córki do Anglii. Tam zastał ją stan wojenny (13.12.1981). Natychmiastowy powrót do kraju okazał się niemożliwy. Dopiero w marcu 1982 r. wróciła do Warszawy. Zgłosiła się do pracy. Niestety w tym czasie przeprowadzane już były dokładne weryfikacje pracowników. Krystyna Pawłowska-Żukowska jako były żołnierz Armii Krajowej i sanitariuszka Powstania Warszawskiego, nie miała najmniejszych szans, aby przejść przez nią pozytywnie. Została poproszona na nieoficjalną rozmowę do prezesa sądu. Ten zasugerował jej, aby napisała podanie o przejście na wcześniejszą emeryturę. Tak też uczyniła. Podjętej zbyt szybko decyzji żałuje do dzisiaj. Jako sędzia posiadała bowiem doświadczenie i uznanie w środowisku prawniczym. Swoją wiedzę chętnie przekazywała młodym prawnikom, dlatego trudno było się do niej dostać na aplikację. Była w szczytowej formie swoich możliwości zawodowych. W 1991 r. powróciła do pracy zawodowej na osobistą prośbę Adama Strzembosza, ówczesnego Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego (1990-1998), a prywatnie kolegi. Pracowała jeszcze około 3 lata.
Odznaczenia:
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy, Medal Polska Swojemu Obrońcy, Medal Digno Laude, Medal „Pro Patria”.
Nazwisko po mężu:
Krystyna Pawłowska-Żukowska
Miejsce pochówku:
Warszawa. Pochowana została w grobie rodzinnym na Cmentarzu Powązkowskim (Stare Powązki) kw. 245, rz. 6, gr. 4
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego. Fot. z uroczystości 17.02.2017 roku udostępniła p. Agata Małolepsza
Archiwum Historii Mówionej:
