Stanisława Szymaniewska (Karsov-Szymaniewska)

Pseudonim:
"Hanna"
Data urodzenia:
1908-06-23
Data śmierci:
1978-01-11
Funkcja:
-
Miejsce urodzenia:
Kijów
Imiona rodziców:
Stefan Przedpełski - Janina Radwan-Przedpełska
Nazwisko panieńskie:
Przedpełska
Pseudonimy:
"Halina", "Paula"
Udział w konspiracji 1939-1944 r. :
W konspiracji w TAP-ZWZ-AK. Od 1941 r. prowadziła samodzielną grupę kontrwywiadowczą przy KW Obszaru Warszawskiego, "Grupa nr VI"
Adres zamieszkania przed Powstaniem:
Warszawa, ul. Kazimierzowska 47
Oddział:
Obszar Warszawski Armii Krajowej - sztab. Podczas Powstania kierowała na Mokotowie samodzielną grupą sanitarną podległą ppłk. Edwardowi Lothowi ps. Gozdawa, Szefowi Sanitarnemu V Obwodu.
Szlak bojowy:
Śródmieście Południe (?) - Mokotów
Odniesione rany:
Ranna 13 sierpnia 1944 roku w patrolu sanitarnym przy ul. Kazimierzowskiej.
Losy po Powstaniu:
Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną.
Miejsce śmierci:
Warszawa
Informacje dodatkowe:
Odznaczona Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata. Od pierwszej chwili utworzenia getta zaczęła pomagać mieszkającym w nim ludziom. Najpierw przyjacielowi z lat dziecinnych Józefowi Neudingowi, jego żonie i jego starym rodzicom, którym zanosiła do getta żywność. Czasami wyręczała ją czternastoletnia córka Liliana. Dostarczała do getta dokumenty dla Eugenii Tłusty i jej rodziny, Henryka Markiewicza, Henryka Cederbauma i jego żony, Janiny i Juliana Welmanów, Tadeusza Wołowskiego i jego żony. W jej mieszkaniu ukrywała się przez kilka tygodni Janina Welman, a jej córka Alina była zameldowana u Szymaniewskiej. Opiekowała się dziewczynką Judytą Deutsch, czteroletnią córką Henryka i Łucji, która miała papiery jako córka jej brata Joanna Przedpełska. W 1943 r., na skutek aresztowań w grupie konspiracyjnej, Szymaniewska przewiozła dziewczynkę do Anina, do państwa Mergenthalerów. Opłacała jej utrzymanie (1200 zł miesięcznie). Pomagała zaprzyjaźnionym Żydom zamkniętym w getcie, dostarczając paczki żywnościowe. Wyrabiała aryjskie papiery, załatwiała zapomogi dla ukrywających się po aryjskiej stronie. Przechowywała również Żydów w swoim mieszkaniu. Dostarczała dokumenty i zapomogi dla Żydów ukrywających się u Marii Szymańskiej. Współpracowała z Zofią Dębicką, wyrabiała dokumenty dla jej podopiecznych, głównie Żydów, przenosiła pieniądze na punkty dla Żydów, przeprowadzała ich z punktu na Lesznie przy kościele na aryjską stronę. W 1943 r. ukrywała u siebie troje dzieci żydowskich (Ninę, Joasię i Iwonę), dwie kobiety Żydówki, często nocowała osoby z konspiracji lub ukrywała uciekinierów z obozu (żołnierza angielskiego). Mieszkała u niej Jadwiga Sawicka, jako gosposia, zameldowana i ubezpieczona. W pracę konspiracyjną była zaangażowana cała jej rodzina: matka Janina Radwan-Przedpełska, córka Liliana Szymaniewska (obecnie Buczwińska), brat matki Leszek Przedpełski (zmarł tragicznie w czasie okupacji), jego syn Jerzy Przedpełski [zginął w Powstaniu Warszawskim - porównaj biogram: prawdopodobnie mowa o: strz. Jerzym Przedpełskim (1926-1944)] Otrzymywała do rozpracowania przechwycone na poczcie donosy do gestapo, żandarmerii i policji granatowej. Były w tym również donosy, i to sporo, na ukrywających się Żydów. Postanowiła nawiązać kontakty z ludźmi, którzy mieli dostęp do blankietów metryk, dowodów pracy, kenkart. Meldunki umiała załatwić, ponieważ od lat zajmowała się prowadzeniem administracji w różnych domach. Dozorcy tych domów byli jej oddani i mogła na nich liczyć. Również wielu lokatorów jej pomagało. Najbardziej ofiarnymi dozorcami byli: Paweł Śmietana, dozorca domu na Chmielnej 64 (aresztowany przez Niemców zmarł w więzieniu); Marianna Chmielewska, dozorczyni na Miedzianej 4a (przechowywała Żydówkę w pralni); Jan Sobotnik, dozorca na Nowym Świecie 49 (zginął na skutek donosu lokatorki); Paweł Kurodym dozorca na Wilczej 62 (nigdy nie zawiódł). W jej grupie pracowali: Zygmunt Okuń; Wacław Mila; Zofia Grucman; Ewa Szumańska; Barbara Zemanek; Liliana Szymaniewska; Janina Radwan-Przedpełska; Stefania Kłosińska; Jerzy Michalewicz; Marek Szacki; Tadeusz Wołowski; Leszek Przedpełski; Maria Szymańska; Antoni Niedzielski, elektromonter z ul. Złotej; Konrad Trapsze; Zofia Wyrozębska; Marceli Krawczyk; Janina Garskówna; Irena Kiełczewska; Stanisława Dubois; Zofia Dębicka; Aniela Tomaszewska; pani Żurawska; pan Bursztyński; Juliana i Stanisława Kozerskie; Halina K. Po wojnie oskarżona o to, że od 1941 r. do 1944 r. działała na szkodę osób prześladowanych przez władzę niemiecką ze względów politycznych, wskazania władzom AK tych osób, a następnie ich mordowania. Została aresztowana i więziona w latach 1949-1954. 15 stycznia 1957 r. została uniewinniona przez Sąd (źródło: Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 1) Relacja S. Karsov 301-6365 w Archiwum ŻIH, 2) Kopia wyroku Sądu Wojewódzkiego m.st. Warszawy Wydz, IV Karny, z 15 stycznia 1957 r. uniewinniającego Stanisławę Karsov-Szymaniewską od zarzutów działania na szkodę osób prześladowanych przez władzę niemiecką, wskazywanie ich władzom AK i mordowanie członków organizacji antyfaszystowskich. Wyrok z uzasadnieniem. 3) Oświadczenie Stanisławy Karsov-Szymaniewskiej o przechowywaniu żydowskiej dziewczynki, której nadała nazwisko Nina Karsov, od maja 1943 r.)
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, Teczki personalne uczestników Powstania Warszawskiego: Szymaniewska | Karsov-Szymaniewska z d. Przedpełska Stanisława, zasób Pokoju Kombatanta MPW, Urząd ds Kombatantów i Osób Represjonowanych, Arkusz ewidencyjny (35001-35200).
Literatura :
Władysław Bartoszewski, Zofia Lewinówna, Ten jest z ojczyzny mojej, Kraków 2013
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Nasz newsletter