Stefan Bałuk „Kubuś” „Starba”

Stefan Bałuk „Kubuś” „Starba” (236)

Por. Stefan Bałuk „Kubuś”, „Starba”, w czasie okupacji w Warszawie posługiwał się także nazwiskami: Michał Bałucki, Michał Zawistowski. Urodził się 15 stycznia 1914 r. w Warszawie. Zdał maturę w 1933 r., w gimnazjum oo. pijarów im. ks. St. Konarskiego w Rakowicach pod Krakowem. W tym samym roku odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu. W 1939 r. był absolwentem Wydziału Finansowo-Ekonomicznego Szkoły Nauk Politycznych w Warszawie i studentem trzeciego roku Wydziału Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. 6 września 1939 r. zgłosił się ochotniczo do Kadry 9. Batalionu Pancernego w Lublinie. Z jednostką wycofywał się na Wschód. Podczas próby ewakuacji na Węgry został ujęty przez oddział sowiecki, po czym zwolniony; kolejny raz ujęty, zdołał uciec. Przez Węgry, Rumunię i Bejrut przedostał się do Francji, gdzie dotarł 20 grudnia 1939 r. Tam został wcielony do 10 Brygady Kawalerii Pancernej gen. Stanisława Maczka, a następnie skierowany do 10 Pułku Strzelców Konnych. Po kapitulacji Francji w 1940 r. był ewakuowany do Wielkiej Brytanii, gdzie służył w 10 Brygadzie Kawalerii Pancernej w Szkocji. W maju 1942 r. zgłosił się na szkolenie wywiadowczo-dywersyjne cichociemnych w Szkole Wywiadu w Glasgow, które ukończył w stopniu podporucznika. W nocy z 9 na 10 kwietnia 1944 r. został zrzucony na spadochronie w okolicach Tłuszcza koło Warszawy. Tutaj przydzielono go do pracowni fotograficznej Wydziału Legalizacji i Techniki w Oddziale II Komendy Głównej Armii Krajowej, dowodzonego przez por. Stanisława Jankowskiego „Agatona”. Wydział zajmował się produkcją fałszywych dokumentów na potrzeby konspiracji. Powstanie Warszawskie rozpoczął w plutonie „Agaton” Batalionu „Pięść” Zgrupowania „Radosław” na Woli, jako zastępca Jankowskiego „Agatona”. Od 8 września był oficerem plutonu osłony Komendy Głównej Armii Krajowej „Łącz 59” w Śródmieściu. Uczestniczył w kilku wypadach w celu nawiązania łączności pomiędzy odciętymi od siebie rejonami walk, m. in. przedostał się ze Śródmieścia na Żoliborz, a stamtąd do Puszczy Kampinoskiej oraz przechodził kanałami między Śródmieściem a Starym Miastem. Walczył na Woli, w Śródmieściu, na Starym Mieście, Żoliborzu i w Puszczy Kampinoskiej. Po kapitulacji został osadzony w Oflagu II D w Gross-Born, z którego uciekł 27 stycznia 1945 r. W lutym 1945 r. wrócił do Warszawy. Kontynuował działalność konspiracyjną, kierując Wydziałem Legalizacji „Agaton 2”, w którym, tak jak w latach okupacji niemieckiej, zajmował się wytwarzaniem fałszywych dokumentów dla żołnierzy działających w tzw. "drugiej konspiracji" antykomunistycznej. Aresztowany przez Urząd Bezpieczeństwa 1 listopada 1945 r., został osadzony w więzieniu na Mokotowie. Zwolniono go po dwóch i pół roku, na mocy amnestii w 1947 r. Pracował jako taksówkarz, a od 1950 r. jako fotografik. W 1952 r. został zatrudniony w Dziale Serwisu Centralnej Agencji Fotograficznej. W latach późniejszych prowadził aktywną działalność kombatancką,  wielokrotnie odznaczany, m.in. Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. Był współautorem pierwszego albumu fotograficznego o Powstaniu Warszawskim p.t.  Miasto nieujarzmione, który ukazał się w 1957 r. Swoje wspomnienia z lat 1939-1947, p.t. Byłem cichociemnym…, wydał w 2007 r. Zmarł 30 stycznia 2014 w Warszawie.

Stefan Bałuk fotografował Warszawę przed Powstaniem, jak i w trakcie walk. W lipcu 1944 r. sporządził fotograficzną dokumentację umocnień niemieckich na terenie Warszawy, na zlecenie Wydziału Legalizacji i Techniki Oddziału II KG AK. Poza wykonywanymi z ukrycia ujęciami bunkrów, budek strażniczych, szlabanów i kozłów hiszpańskich, na swoich zdjęciach utrwalił codzienne życie okupowanej Warszawy: zatłoczone tramwaje, drobnych handlarzy i kupujących, chłopców kąpiących się w zbiorniku wodnym na placu Napoleona. Jakość tych zdjęć świadczy o doskonałym przygotowaniu technicznym, zdobytym m.in. na kursie fotograficznym podczas szkolenia wywiadowczego w Glasgow. W czasie Powstania Stefan Bałuk nie rozstawał się z aparatem. Filmy wywoływał w swoim laboratorium w mieszkaniu przy ul. Chłodnej 20. W Godzinie „W”, chwili wybuchu Powstania, dokumentował zbiórkę plutonu „Agaton” Batalionu „Pięść” na cmentarzu ewangelicko-augsburskim na Woli. Kolejne zdjęcia przedstawiają powstańców, barykady i zniszczenia na Woli i w Śródmieściu Północnym.

Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie

Pomóż uzupełnić bazę ofiar cywilnych