Alina Maria Morawska

-

lekarz, kierownik punktu opieki sanitarnej

Lwów

Aleksander - Stefania z domu Dehnel

Alina Malinowska

Uczęszczała do prywatnej szkoły podstawowej w Krakowie, a następnie do Państwowego Gimnazjum Żeńskiego im. Królowej Wandy, w którym zdała egzamin dojrzałości (1929). Po maturze podjęła studia na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Jagiellońskiego uzyskując 24.10.1935 roku dyplom lekarza.

W 1926 roku wstąpiła do Związku Harcerstwa Polskiego, do VIII Drużyny Harcerek im. Klaudyny Potockiej w Krakowie. Przyrzeczenie złożyła 3 sierpnia 1927 roku na Wawelu. Po przeszkoleniu w pracy zuchowej objęła referat zuchowy w Komendzie Chorągwi Krakowskiej. Co roku brała udział w koloniach, obozach harcerskich a następnie obozach szkoleniowych. Uchwałą Naczelnictwa ZHP z 17.06.1930 roku została mianowana podharcmistrzynią, a 30.07.1931 zrobiła próbę na drużynową zuchów. Jako referentka zuchowa prowadziła kursy dla zastępowych zuchów oraz lustrowała drużyny zuchowe w Krakowie i na terenie Chorągwi Krakowskiej. Następnie prowadziła kursy dla kierowniczek pracy zuchowej Chorągwi Krakowskiej w Sromowcach Wyżnich w "Orlim Gnieździe" (27.12.1931-03.01.1932) oraz kurs dla drużynowych zuchów z kolonią zuchową z Brennej koło Skoczowa (05.07.1932-05.08.1932). Jednocześnie studiowała medycynę i obarczona była opieką nad matką i ciężko chorą siostrą.. Mimo to, wzięła jeszcze udział w Jubileuszowym Zlocie Harcerek w Spale (11-25 lipca 1935), jako zastępczyni lekarki Chorągwi Krakowskiej oraz w obozie wędrownym instruktorek zuchowych organizowanym przez Główną Kwaterę Harcerek (25.07 - 02.08.1935) - po Szwajcarii Kaszubskiej i wybrzeżu morskim, pod komendą dh. Jadwigi Zwolakowskiej.

W 1942 roku dr Alina Morawska skontaktowała się z druhną Jadwigą Orłowiczówną, byłą komendantką Chorągwi Krakowskiej, czynną w Pogotowiu Harcerek i objęła opiekę lekarską w trzech Domach Opiekuńczych RGO dla dzieci rodzin wojskowych - „Piaski” i „Anusia” w Konstancinie oraz „Corso„ w Skolimowie, gdzie zamieszkała służbowo wraz dziećmi. Wszystkie domy opiekuńcze prowadzone były przez instruktorski harcerskie, przeważnie wysiedlone z Wielkopolski i Pomorza. Kierowniczką Domu ”Corso" była dh Maria Wocalewska, z którą dr Morawska bardzo się zbliżyła (Maria Wocalewska zginęła w czasie Powstania Warszawskiego). W lipcu 1944 roku Niemcy wysiedlili Konstancin i Skolimów, wobec czego dr Alina Morawska wraz z dziećmi powróciła do Warszawy na Powiśle.

Warszawa, ul. Smulikowskiego 9 m 8, a także Dom Opiekuńczy RGO ”Corso" w Skolimowie (mieszkanie służbowe).

ul. Marszałkowska róg Świętokrzyskiej

Wybuch Powstania zastał ją w mieszkaniu przy ul. Kruczej 24, z którego nie udało jej się dotrzeć na wyznaczone miejsce koncentracji. Wobec tego w nocy z 1/2 sierpnia 1944 przedostała się na Powiśle, gdzie w mieszkaniu przy ul. Smulikowskiego pozostawały jej małe dzieci. Następnie zgłosiła się do władz harcerskich w gmachu Prudentialu przy Placu Napoleona, gdzie formowały się Harcerskie Patrole Służby Pomocniczej.

Okręg Warszawski Armii Krajowej - VI Oddział BiP (Biuro Informacji i Propagandy) - Podobwód "Sławbor" (Śródmieście-Południe) - WSSpoł. (Wojskowa Służba Społeczna) - 3. Rejon. Jako współpracownik Wydziału Sanitarnego Delegatury Rejonowej m. st. Warszawy kierowała punktem sanitarnej opieki nad dzieckiem przy ul. Zgoda 11. *

Otrzymawszy w Śródmieściu zastęp harcerek wyposażonych w apteczkę wraz z nimi organizowała niezbędną pomoc sanitarną. Pierwszego dnia przenosiły materace do tworzącego się szpitala przy ul. Kredytowej, następnie docierając w pobliże Placu Kazimierza i ulicy Towarowej wyszukiwały rannych i chorych, organizowały dla nich pomoc medyczną i dostarczały leki. W ciągu kilku dni wytężonej pracy okazało się, że najbardziej potrzebna jest pomoc dla małych dzieci i niemowląt, wobec tego zorganizowały zaimprowizowaną przychodnię lekarską dla dzieci w jednym z mieszkań przy ul. Zgoda. Harcerze i harcerki sztafetą poinformowali okoliczne bloki o zadaniach i adresie utworzonego punktu pomocy. Najliczniej zgłaszały się matki z niemowlętami, którym groził głód. W tej sytuacji dr Morawska skontaktowała się osobiście z docentem dr. Rajmundem Barańskim (późniejszym Ministrem Zdrowia) z kliniki dziecięcej przy ul. Śliskiej, z którym ustaliła współdziałanie. Kuchnia mleczna była w stanie sporządzić mieszanki mleczne, jednak nie miała już mleka w proszku , nawet dla niemowląt przebywających w klinice. Na wezwanie lekarzy harcerska służba łączności poinformowała, że zapasy proszku mlecznego znajdują się na Mokotowie w "Agrilu" [Gospodarstwie Rolnym i Leśnym "Agril" - przyp. red.], skąd łącznicy harcerscy z narażeniem życia przynosili mleko pod ostrzałem do Kliniki Dziecięcej. W Klinice na miejscu przygotowywano mieszankę, którą z kolei zespół dziewcząt przynosił do prowadzonego przez doktor Morawską punktu opieki przy ul. Zgoda. Punkt pomocy działał do pierwszych dni września, kiedy to po upadku Starówki zaczęły się intensywne niemieckie ostrzeliwania Śródmieścia. Wówczas w kamienicę, w której działał punkt opieki sanitarnej trafił pocisk zapalający i budynek spłonął. wtedy dr Morawska postanowiła dotrzeć do własnych dzieci pozostających w miejscu zamieszkania tj, na ul. Smulikowskiego na Powiślu. Obrona dzielnicy przez oddziały powstańcze dobiegała końca. Budynki przy ul. Dobrej i na Tamce były już zniszczone, natomiast dom na Smulikowskiego jeszcze stał. Wówczas dr Morawska zabrała dzieci i wraz z mężem, dr. Marianem Morawskim i grupą mieszkańców przeprawili się na teren Śródmieścia na ul. Kruczą, do mieszkania, gdzie pod opieką harcerek przebywała siostra Aliny, wymagająca stałej opieki z powodu porażenia nóg. Po powrocie do Śródmieścia dr Morawska nawiązała kontakt z punktem opieki dla zagubionych dzieci przy ul. Skorupki, prowadzonym przez Komendę Pogotowia Harcerskiego, w którym w miarę możliwości badała dzieci. Niosła pomoc medyczną także przebywającym w piwnicach mieszkańcom Warszawy, szczególnie dzieciom. Współpracowała z druhną Jadwigą Zwolakowską, jednak nie prowadziła już zespołu harcerek, jak przedtem w punkcie na ul. Zgoda.

Śródmieście - Powiśle -Śródmieście Północ i Śródmieście Południe - między 2 a 5 września przejście na Powiśle - przejście do Śródmieścia, wraz z rodziną i uciekającymi ze Smulikowskiego współlokatorami - Śródmieście Południe.

Jej mąż - dr Marian Sergiusz Morawski w czasie Powstania warszawskiego pracował w szpitalach polowych ul. Smulikowskiego i Wspólnej 27. Po kapitulacji pozostał z rannymi w Warszawie i wraz z całym szpitalem został wywieziony do obozu jeńców wojennych Stalag IV B/H Zeithain w Saksonii. W Zeithain do czasu oswobodzenia przez Armię Czerwoną sprawował opiekę lekarską nad jeńcami różnych narodowości.

Po upadku Powstania wyszła z Warszawy z ludnością cywilną, mając pod opieką siostrę i dwoje dzieci (syna lat 3 oraz 8 i pół letnią córkę). Z obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag 121) została wywieziona pociągiem towarowym na południe kraju, docierając do Starachowic. Ze Starachowic po kilku dniach dotarła z dziećmi i nianią do rodzinnego Krakowa, w którym wychowywała się od 6 roku życia i gdzie znalazła oparcie u znajomych, jednocześnie dorywczo pracując jako lekarz w placówkach dziecięcych RGO. W kwietniu 1945 roku urodziła trzecie dziecko - syna Marka, w tym czasie jej mąż, dr Morawski nadal przebywał w obozie jenieckim w Saksonii. Rodzina w komplecie spotkała się dopiero w czerwcu 1945 roku. W 1950 roku urodziła ostatnie z dzieci, córkę Joannę, która jako ona została lekarzem pediatrą.

Od sierpnia do października 1945 roku dr Morawska pracowała jako lekarz tzw. kolonii prewentoryjnej w Jaworzu koło Bielska, w budynku przedwojennego sanatorium dziecięcego przejętego przez harcerski po oswobodzeniu miejscowości przez wojska sowieckie. Po nieudanych próbach osiedlenia się w Słupcy (miejsce urodzenia dr. Mariana Morawskiego) bądź powrotu do Warszawy rodzina Morawskich ostatecznie pozostała po wojnie w Krakowie. Przez 19 lat dr Alina Morawska była lekarzem w Domu Małego Dziecka w Krakowie przy ul. Krowoderskiej 72. Równocześnie w okresie od 1 marca 1946 do 31 sierpnia 1956 roku była wykładowcą Nauki o dziecku w Państwowej Szkole Położnych w Krakowie, prowadząc jako pediatra oddział noworodków w klinice jako placówkę szkoleniową. Na zlecenie Departamentu Szkół Medycznych Ministerstwa Zdrowia opracowała program szkolenia położnych z zakresu nauki o dziecku, a następnie skrypt pt. Rozwój noworodka i dziecka do lat 3 z zasadami pielęgnowania i odżywiania (1959). Staże medyczne odbyła w placówkach zagranicznych w Paryżu i Nowym Jorku. Pod kierunkiem prof. Gabriela Turowskiego napisała pracę doktorską i 10.2.1969 roku uzyskała stopień naukowy doktora nauk medycznych na Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Krakowie. Do czasu przejścia na emeryturę (w roku 1973) pracowała na oddziałach noworodków i wcześniaków W Klinice Położniczej AM w Krakowie, w Szpitalu Miejskim im. S. Żeromskiego w Nowej Hucie i ponownie w Instytucie Ginekologii i Położnictwa AM w Krakowie, szkoląc w tej pracy młodsze koleżanki. Mimo przejścia na emeryturę nie utraciła kontaktu z zawodem, gdyż do końca 1991 roku pełniła dyżury pediatryczne w Stacji Pogotowia Ratunkowego w Nowej Hucie. 25.11.1992 roku została członkiem zwyczajnym Stowarzyszenia Szarych Szeregów - Oddział w Krakowie. Kontakt z harcerkami dawnego ZHP nawiązała po 1956 roku współtworząc drużynę instruktorską zwaną "Kuźnia", do której prócz instruktorek z terenu byłej Chorągwi Krakowskiej wstąpiły także instruktorki ze Lwowa, Wilna i Chorągwi Pomorskiej. Organizatorką drużyny była hm Jadwiga Laszczka - Wierzbińska. Instruktorki kontaktowały się ze sobą, niosąc wzajemnie pomoc, jednak nie decydowały się na pracę w powojennym ZHP, będącym organizacją o zupełnie innej ideologii niż przed wojną. Decyzja o ewentualnej pracy w ZHP powojennym pozostała decyzją indywidualną każdej w nich. Członkinie "Kuźni" były w kontakcie z ich konspiracyjną naczelniczką hm. Zofią Florczak. Jako wieloletnia działaczka harcerska dr Morawska uczestniczyła w I i II Pielgrzymce Instruktorek i Instruktorów dawnego ZHP do Rzymu w październiku 1982 r i kwietniu 1983 roku - jako instruktorka i przewodniczka. Siedmiokrotnie uczestniczyła także w pielgrzymkach pieszych na Jasną Górę, ostatni raz w roku 1990, w wieku blisko 80 lat.

Krzyż za Zasługi dla ZHP (1992), Odznaka Za Wzorową Pracę w Służbie Zdrowia (1959), Odznaka "Budowniczy Nowej Huty" (1964)

Kraków

Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Pochowana została wraz z mężem w grobowcu rodzinnym Aleksandrostwa Malinowskich.

Alina urodziła się we Lwowie, 25 kwietnia 1911 roku, jako najmłodsza z trojga rodzeństwa. Ojciec - Aleksander Malinowski, ur. w 1869 roku na Kijowszczyźnie w rodzinie o silnych tradycjach patriotyczno-niepodległościowych ukończył Politechnikę w Charkowie. Związany z PPS, był bliskim współpracownikiem Józefa Piłsudskiego, długie lata pracował wyłącznie w konspiracji. Aresztowany i zesłany na Sybir zbieg z transportu w Mińsku (1902). Dopiero w 1907 roku wyjechał do Galicji, gdzie założył rodzinę i powrócił do zawodu. W czasie I wojny światowej należał do pierwszych oddziałów Strzelca. Po wycofaniu się z Legionów w 1915 roku działał w Naczelnym Komitecie Narodowym. Zawodowo wyspecjalizował się w żelbetonach i stawiał pierwsze fabryki w niepodległej Polsce (Fabryka Lokomotyw w Chrzanowie, Azoty w Jaworznie, Narzędzi Rolniczych w Oświęcimiu). Od lat studenckich chorował na gruźlicę, na którą zmarł w Zakopanem 25.12.1922 roku. Matka Aliny - Stefania Dehnel urodziła się w Sterdyni na Podlasiu w 1872 roku, również w rodzinie o silnej tradycji patriotycznej. Ukończyła pensję w Warszawie, po śmierci męża przez pewien okres pracowała zawodowo. Od 1917 roku rodzina Malinowskich mieszkała w Krakowie. 9 grudnia 1933 roku Alina Malinowska zawarła związek małżeński z dr med. Marianem Morawskim, pracującym wówczas w Łodzi i dojeżdżającym do Krakowa, a następnie asystentem na Oddziale Chorób Wewnętrznych w nowo otwartym Szpitalu im. Gabriela Narutowicza w Krakowie. 3 stycznia 1936 roku przyszła na świat pierworodna córka pp. Morawskich - Barbara. Drugie dziecko - syn Władysław, urodziło się już w czasie wojny, 26 czerwca 1941 roku, podczas pierwszego sowieckiego nocnego nalotu na Warszawę. Wcześniej, bo w marcu 1938 roku Alina i Marian Morawscy przenieśli się do Warszawy. Wkrótce Alina sprowadziła do stolicy także siostrę i matkę (Stefania Malinowskaz Dehnelów zmarła w trakcie okupacji niemieckiej, w marcu 1941 roku w Warszawie).

MPW-baza uczestników PW, MPW-ankieta, MPW-teczka, w tym kopia zaświadczenia nr 9 z dnia 22.08.1944 roku wydanego przez Delegata Rejonu 2. Śródmieście, zezwalające dr Alinie Morawskiej na swobodne poruszanie się na terenie Rejonu, w dzień i w nocy, dr Alina Morawska: Relacja o działalności Harcerskich Patroli Służby Pomocniczej; kopia maszynopisu ze zbiorów rodzinnych, oryginał ZH PAN, kwiecień 1968; życiorys Aliny Malinowskiej – Morawskiej ze szczególnym uwzględnieniem działalności w harcerstwie, źródło: materiały przekazane do zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego przez p. Barbarę Morawską - Nowak, córkę Aliny i Mariana Morawskich. Zdjęcia z archiwum rodzinnego córki przekazane obecnie do zbiorów MPW, sygn. MPW:

Adres prowadzonego przez dr Morawską punktu opieki sanitarnej przytaczamy za zaświadczeniem Delegata Rejonu II z dn. 22.08.1944. Natomiast adres podawany przez dr Morawską w jej powojennych wspomnieniach to ul. Zgoda 15 (patrz: załącznik: Relacja o działalności... kopia maszynopisu ze zbiorów rodzinnych, oryginał ZH PAN, kwiecień 1968.)