Festiwal Warszawski Niewinni Czarodzieje, którego dwudziesta edycja odbywa się pod hasłem „Sny o Warszawie”, stawia pytanie o fenomen „czarodziejstwa” w warszawskim doświadczeniu – dawniej i dziś. Inspiracją pozostaje film Niewinni czarodzieje (1960) w reżyserii Andrzeja Wajdy: opowieść o młodych, nowoczesnych, wrażliwych i zbuntowanych warszawiakach, którzy odnajdują wolność w muzyce jazzowej, boksie, rozmowach oraz towarzyskich grach.
„Świat po wojnie zaczął nam dawać do zrozumienia, że kontury się zacierają, oceny przestają być oczywiste, że powoli ludzie zaczynają sami myśleć i kształtować swoje życie tak, jak im wygodnie. Nie na miarę powstańców, tylko na miarę lekarza z przychodni sportowej i inteligentnej uczennicy z tarczą na rękawie”.
Andrzej Wajda, Notesy 1942–2016. Wybór, tom 1
Spis treści:
Warszawa tamtych lat – miasto ruin, ale i narodzin nowoczesności, ukształtowała archetyp bohaterów takich jak Bazyli i Pelagia. Ich imiona, brzmiące niczym pseudonimy, przywołują okres okupacyjnej konspiracji, a zarazem otwierają przestrzeń fantazji – to młodzi ludzie tworzący własne rytuały, legendy i język. Wajda uchwycił, czym było pokolenie, które odcięło się od ideologicznych uwikłań i mimo symbolicznego ciężaru placu Konstytucji czy Pałacu Kultury i Nauki budowało życie na własnych zasadach.
Dziś, sześćdziesiąt pięć lat później, stawiamy pytanie: kim byliby Bazyli i Pelagia we współczesnej Warszawie? Czy ich pierwsze spotkanie odbyłoby się w barze Manekin na Starym Mieście, czy też raczej na Tinderze lub Bumble? Czy zamiast jazzu i boksu ich przestrzenią ekspresji byłby stand up, grime lub kultura klubowa? Współczesny odpowiednik „białego telefonu”, symbolu nowoczesności lat sześćdziesiątych, to przecież biały iPhone, a magnetofon szpulowy został zastąpiony przez Spotify. Rekwizyty się zmieniają, ale czy jest coś, co przetrwało próbę czasu, pozostało takie samo?
Festiwal Warszawski Niewinni Czarodzieje poszukuje tego, co w warszawskiej tożsamości powraca ponad pokoleniami: siły i wrażliwości, pragnienia wolności i potrzeby bliskości. W przestrzeni miasta, które ciągle odbudowuje się i transformuje, kolejne generacje próbują urządzić swoje życie na własnych warunkach, często w cieniu historii, o której chcą zapomnieć.
Niewykluczone przecież, że niewinni czarodzieje Wajdy uczestniczyli w V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów. W 1955 roku wydarzenie to przyniosło Polsce powiew wolności, a to, co miało służyć propagandzie, stało się początkiem końca stalinizmu. Hasło „O wolność i pokój” miało być wizytówką socjalistycznego raju, okazało się jednak pierwszą jaskółką odwilży. A właśnie od opowieści o odwilży zaczęła się dwadzieścia lat temu nasza niewinnoczarodziejska przygoda.
„Sny o Warszawie” to nie tylko powrót do korzeni – do filmu, jazzu, pochodów i tańców pod Pałacem Kultury i Nauki, lecz także ćwiczenie wyobraźni: projektowanie współczesnych mitów miejskich i tożsamościowych. Bazyli i Pelagia są figurami otwartymi, które pozwalają nam śnić Warszawę na nowo – miasto młodych, twórczych, niepokornych i czujących, którzy zawsze znajdą swój język opowieści. O nich porozmawiamy podczas tej edycji.
**************
15.11 (sobota), godz. 21.00
Kurtyna nie byle jaka, bo żelazna, a zatem, Szanowni Dancingowicze, by ją uchylić, trzeba będzie solidnie popracować nóżką. Tego wieczoru cofniemy się do roku 1955, kiedy to w marmurowych wnętrzach Pałacu Kultury i Nauki rozgrywała się najbarwniejsza maskarada PRL-u: V Światowy Festiwal Młodzieży i Studentów.
Wydarzenie to miało być wizytówką socjalistycznego raju. Wypuściło jednak w świat coś znacznie cenniejszego – pierwsze jaskółki odwilży. To właśnie od opowieści o tej ostatniej rozpoczęła się dwie dekady temu nasza niewinnoczarodziejska przygoda.
Dziś, siedemdziesiąt lat później, w Sali Ratuszowej przy placu Defilad tańczyć będą już nie pionierzy propagandy, lecz ich wnuki. Niech zatem żelazna kurtyna i parkiet zatrzeszczą pod naporem pląsów hutników, rewizjonistów, przedstawicieli zagranicznych, młodzieży robotniczej i inteligencji pracującej! Ciekawi jesteśmy, jakimi kostiumami zinterpretujecie tegoroczny temat dancingu. Czy Pałac Kultury obsiądą gołąbki pokoju, a może raczej delegacje szwaczek z bratnich krajów?
Ale uwaga: Niewinnych Czarodziejów tworzy grupa nowocześnie sentymentalna, a nie rekonstrukcyjna. Więc choć podczas Festiwalu Młodzieży i Studentów bawiono się do polskiej pieśni ludowej „Kukułeczka” w wykonaniu chińskiego chóru, to granicę czasową powstawania prezentowanych utworów potraktujemy umownie.
Do dźwięków Orkiestry Delegatów Wieczornic pod batutą Jakuba Lubowicza wystąpi gościnnie Ania Rusowicz. Oprócz jej największych hitów usłyszymy jazz, swing, bigbit – to, za co kochamy lata pięćdziesiąte i sześćdziesiąte. Pięć lat po V Światowym Festiwalu Młodzieży i Studentów żelazną kurtynę unieśli Wajdowscy „Niewinni czarodzieje”. W ich imieniuzatańczmy więc w imię wolności – by „wszystko, co się potem wydarzy, nie mogło być już takie samo”.
Prowadzenie: Ewa Aniela Gryczon i Piotr Gasik
Wystąpią: Anna Rusowicz i Orkiestra Delegatów Wieczornic pod batutą Jakuba Lubowicza w składzie:
Miejsce: Sala Ratuszowa, Pałac Kultury i Nauki, pl. Defilad 1
Zapisy: Bilety w cenie 40 zł do nabycia w kasie MPW, a także na bilety.1944.pl i eventim.pl
**************
18.11 (wtorek), godz. 18.30
HEstorie. Dyskusja o polskiej męskości
Gdy w filmie „Niewinni czarodzieje” Andrzej Wajda obsadził Tadeusza Łomnickiego w roli Bazylego, wykonał gest przewrotny. Oto pojawił się bohater, który nie walczy na barykadach. Zamiast munduru – dandys w białym szlafroku. Zamiast karabinu – pilniczek do paznokci. Nie „obowiązek wobec historii”, a przyjemność chwili. Starannie zaaranżowane otoczenie, muzyka i kawa o poranku to jego oręż w walce o podmiotowość. Jego siła nie wynika z heroizmu ani fizycznej przewagi, lecz z symbolicznego dystansu, rekwizytów, ironii, urody i inteligencji.
Bazyli to figura kryzysu. Wszak męskość dandysa, jak zauważają badacze, jest „obliczona na zewnątrz”, zawsze wystudiowana, nigdy niewinna; opiera się na pozorze, pozie. W polskich realiach końca lat pięćdziesiątych taka postawa służyła ucieczce m.in. od heroicznego wzorca, zarazem była znakiem, że dawny model się wyczerpał i trzeba szukać nowej formy.
Dzieło Wajdy antycypowało współczesne dylematy. Obecnie media społecznościowe, LinkedIn i aplikacje randkowe pełne są mężczyzn, którzy, niczym Łomnicki w szlafroku, konstruują swoje rytuały i wizerunki. Tyle że zamiast kawalerki mamy Instagram, a zamiast szlafroka – lifestyle’owe feedy sukcesu.
O tym, czego spektaklem jest dzisiaj męskość, porozmawiają:
Mateusz Adamczyk – Mistrz Mowy Polskiej, polonista, specjalista ds. komunikacji inkluzywnej i prostej polszczyzny, popularyzator poprawności językowej i komunikacyjnej.
dr Marcin Capiga - podróżnik pomiędzy rolami: ojca, partnera, trenera, mentora i wykładowcy. Założyciel firmy szkoleniowo-doradczej TRAINING TREE. Jako autor cyklu podcastów „Maska męskości” pokazuje, że męskość to nie maska, lecz droga do autentyczności.
Miłosz Brzeziński – psycholog, trener mentalny i autor bestsellerowych książek o rozwoju osobistym i relacjach, m.in. „Głaskologia”, „Życiologia” i „Zaufarium”. Współpracuje z liderami i zespołami na całym świecie, łącząc wiedzę naukową z praktycznym podejściem do codziennych wyzwań.
Na spotkaniu podpytamy ich o odwagę, emocje, a także o to, czym dziś jest bycie mężczyzną, bez udawania i bez zbroi.
Miejsce: Faktyczny Dom Kultury, ul. Gałczyńskiego 12
Zapisy: Wstęp wolny, brak rejestracji
**************
od 19.11 (środa)
Miasto, które chcieliśmy zbudować. Warszawa na niezrealizowanych projektach z II połowy XX wieku. Wystawa
Zapraszamy do Fotoplastikonu Warszawskiego na wyjątkową wystawę prezentującą 48 trójwymiarowych zdjęć stołecznych projektów architektonicznych, które nie doczekały się realizacji. Zobaczymy zarówno niezrealizowane budynki epoki socjalizmu, ambitne eksperymenty modernistyczne, jak i futurystyczne wizje powstające w II połowie XX wieku: Amfiteatr na placu Na Rozdrożu, Ścianę Zachodnią, metro głębokie, czy projekt przebudowy gmachu Banku Polskiego na siedzibę Muzeum Powstania Warszawskiego. Odkryjmy razem miasto, które mogło być.
Miejsce: Fotoplastikon Warszawski, Aleje Jerozolimskie 51 (wystawa czynna od środy 19.11. codziennie oprócz wtorków)
Zapisy: Wstęp w cenie biletu do Fotoplastikonu, w czwartek wstęp wolny
**************
21.11 (piątek), godz. 20.00
Nic się nie dzieje, a jednak wszystko się dzieje. Koncert zespołu EABS + silent disco
Polski jazz lat 60. to nie tylko muzyka – to zjawisko społeczne, kulturalne i estetyczne, które wyznaczyło nowe ścieżki dla sztuki i pokazało, że wolność można wyrażać dźwiękiem. Dekada wybitnych postaci i przełomowych wydarzeń. Na scenie dominowali artyści tacy jak Tomasz Stańko czy Zbigniew Namysłowski. Oraz oczywiście Krzysztof Komeda, który udowodnił, że jazz może być poetycki i filmowy.
Ścieżka dźwiękowa, jaką Komeda stworzył do filmu Andrzeja Wajdy „Niewinni czarodzieje”, znakomicie oddaje atmosferę młodzieżowego buntu, egzystencjalnych poszukiwań
i powojennej modernizacji. Jazzowa muzyka nie tylko buduje klimat filmu, lecz także pełni funkcję komentarza emocjonalnego – staje się głosem pokolenia szukającego wolności
i własnej tożsamości. Dźwięki trąbki, fortepianu i kontrabasu idealnie współgrają z czarno-białymi zdjęciami i dialogami o przemijaniu, samotności oraz potrzebie bliskości.
W ramach XX Festiwalu Warszawskiego Niewinni Czarodzieje wraz z zespołem EABS powrócimy do korzeni polskiego jazzu. W kultowym warszawskim klubie Hybrydy usłyszymy utwory z debiutanckiego albumu grupy pt. „Repetitions (Letters to Krzysztof Komeda)”, będącego hołdem dla twórczości artysty z lat 1962–1967. W wykonaniu EABS posłuchamy muzyki Komedy do etiud baletowych, filmów i wierszy polskich poetów recytowanych po niemiecku. A po „niewinnym” koncercie już tradycyjnie zapraszamy na silent disco.
Miejsce: Hybrydy, ul. Złota 7/9 – miejsce z utrudnionym dostępem dla osób z niepełnosprawnościami.
Zapisy: Bilety w cenie 40 zł do nabycia w kasie MPW, a także na bilety.1944.pl i eventim.pl
**************
25.11 (wtorek), godz. 18.00
O czym śnią warszawiacy? Dyskusja
Nowoczesne inwestycje wrastają w historyczną tkankę, a oczekiwania warszawiaków rosną wraz z tempem życia metropolii. Podczas dyskusji zorganizowanej we współpracy ze Stowarzyszeniem Miasto Jest Nasze porozmawiamy o tym, jakiej przyszłości chcą mieszkańcy stolicy i co może sprawić, aby Warszawa stała się lepszym miejscem do życia. Spotkanie będzie okazją do wymiany pomysłów i inspiracji, a także do wspólnego zastanowienia się nad tym, jaką Warszawę chcemy tworzyć i jak możemy uczestniczyć w jej kształtowaniu. Omówimy tematy, jakie dominują w rozmowach o przyszłości stolicy, rozważymy kwestię tego, czy mieszkańcy mają wpływ na decyzje władz i realizacja jakich pilnych potrzeb wciąż pozostaje w sferze marzeń. Podyskutujmy o naszym mieście.
Goście: Aleksandra Lelito, Barbara Jędrzejczyk, Oliwia Kapturkiewicz, Wiktor Łupij
Miejsce: Sala Lustrzana, Oddział Warszawski Stowarzyszenia Architektów Polskich, ul. Foksal 2
Zapisy: Wstęp wolny po rejestracji >>>
**************
26.11 (środa), godz. 18.30
Niewinnie zghostowani. Rozmowa o miłości i strategiach jej prze(t)rwania
Bazyli i Pelagia, bohaterowie filmu „Niewinni czarodzieje”, nie mają romansu w klasycznym sensie – prowadzą pojedynek. Ich nocna rozmowa to taniec uniku i prowokacji: każde z nich chce sprawdzić, ile może odsłonić, a ile musi ukryć, by nie stracić przewagi. To miłość w formie gry, w której stawką jest wrażliwość, najbardziej wstydliwa waluta młodości.
Współcześnie zmieniły się rekwizyty, ale nie strategie. Zamiast pudełka zapałek mamy przesunięcie palcem w prawo lub w lewo. Zamiast wieczoru przy jazzowej płycie – rozmowy na WhatsAppie kończące się zghostowaniem. Cynizm Bazylego i obrona Pelagii wciąż są z nami, choć komunikacja odbywa się najczęściej wirtualnie, a rytuały stały się szybsze i mniej zobowiązujące.
Gdy przyglądamy się bohaterom „Niewinnych czarodziejów”, trudno nie dostrzec w nich potrzeby rozmowy, choćby podszytej grą; chęci bycia rozpoznanym mimo maski. Niepokoju, że się przegapi moment, w którym można powiedzieć: „To naprawdę ja”. Bazyli i Pelagia przez jedną noc udają, że grają, a w rzeczywistości walczą o to, by dać się pokochać.
W dyskusji o maskach, strategiach przetrwania i miłości, która bywa jak Kot Schrödingera, wezmą udział: prof. Tomasz Szlendak – socjolog, autor m.in. książki „Miłość nie istnieje. Związki, randki i życie solo w XXI wieku”, Maja Herman – lekarka psychiatra, psychoterapeutka, specjalistka ds. dynamiki relacji i współczesnych przemian życia emocjonalnego oraz Marta Niedźwiecka – psycholożka, sex coachka, autorka książek i podkastu „O Zmierzchu”. Spotkanie poprowadzi Justyna Dżbik-Kluge – dziennikarka, autorka książek, redaktorka naczelna Polskiego Radia.
Miejsce: Big Book Cafe MDM, ul. Koszykowa 34/50
Zapisy: Wstęp wolny po rejestracji >>>
**************
27.11 (czwartek), godz. 18.00
Ładnie wyglądasz… trochę inaczej. Warsztaty projektowania tkanin inspirowane latami 50.
W samym sercu małej stabilizacji rodziły się wielkie marzenia – o kolorze i wolności, które mogły ukryć się nawet w zwyczajnej chuście czy spódnicy. Projektantki takie jak Danuta Paprowicz-Michno, Alicja Wyszogrodzka czy Aleksandra Michalak-Lewińska udowadniały, że tkanina to nie tylko materiał, lecz także przestrzeń, na której można zapisać fantazję o nowoczesności.
Podczas naszych warsztatów zaprosimy Was do podobnej gry wyobraźni. Po krótkim wprowadzeniu do historii polskiego wzornictwa każdy uczestnik zaprojektuje własny motyw graficzny na tkaniny, a następnie przeniesie go na siatkę sitodrukową. Naświetlone na sitach wzory nadrukowane zostaną na przyniesione przez uczestników tekstylia (torby, koszulki, chusty). To będzie przygoda z rękodziełem i designem – spotkanie tradycji z fantazją, codzienności z odrobiną artystycznego szaleństwa. A na koniec każdy wyjdzie z unikalnym przedmiotem użytkowym, który – zamiast przemawiać sloganem – szepcze cichą opowieść o wolności zapisanej we wzorze.
Warsztaty poprowadzą Dorota Maroń i Agnieszka Pasierska z Pracowni SITO zajmującej się drukiem i będącej częścią Pracowni Wschodniej – niezależnego kolektywu artystycznego.
Miejsce: Pracownia Wschodnia, ul. Skoczylasa 8
Zapisy: Brak miejsc
**************
29 - 30.11.2025, godz: 18.00/ 20.00
Byle nie o miłości. Instalacja teatralna
Dlaczego twórcy boją się mówić o miłości? Jest w tym jakiś wstyd – opowiadajmy o rzeczach wielkich, byle nie o miłości. Konteksty i narracje, polityczne i społeczne kwestie, jakby nie wypadało o tym, co codzienne. Zawsze są ważniejsze sprawy, bo kraj, bo świat. A ludzie nigdy nie przestają kochać.
W końcu trzeba coś powiedzieć - o miłości spełnionej, miłości niemożliwej, miłości złamanej, miłości pierwszej, o braku miłości, o tęsknocie za miłością. O miłości. Byle o miłości. Te pierwsze, te z młodości, te największe, te jedyne, te, które trwają do dziś, które skończyły się dawno, te na całe życie. Czas zajrzeć do serc i zobaczyć, co tam się wydarza.
Kamienica, w której kręcono „Niewinnych czarodziejów”, zastąpi nam scenę. W miejscu tym powstanie instalacja teatralna, która „przepisze” – jak chciał reżyser Andrzej Wajda – kultowy film i pozwoli na jego nowe odczytanie. Interpretacje te wypełnią podwórko przy Chmielnej 10a. Tak po prostu. Bo to będzie prosta opowieść. O miłości.
Miejsce: podwórko kamienicy przy ul. Chmielnej 10a
Zapisy: Bilety w cenie 40 zł do nabycia w kasie MPW, a także na bilety.1944.pl i eventim.pl
**************
