Prasowi Sprawozdawcy Wojenni w Powstaniu Warszawskim

Prasowi Sprawozdawcy Wojenni w Powstaniu Warszawskim

Gdy 1 sierpnia 1944 roku na ulicach Warszawy wybuchło powstanie, od pierwszych minut do walki czynnie włączyli się fotoreporterzy Biura Informacji i Propagandy, dokumentując na gorąco przebieg walk i codzienne życie mieszkańców wyzwolonych dzielnic miasta. Większość z nich była przeszkolona na konspiracyjnych kursach Referatu Fotograficznego prowadzonego przez Wacława Żdżarskiego i przygotowana do rejestrowania działalności służb AK w warunkach powstania. Kilku fotoreporterów dołączyło do tej grupy już po jego wybuchu.

Z zachowanych dokumentów i zdjęć udało się ustalić znaczną część nazwisk Prasowych Sprawozdawców Wojennych Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej AK.

Każdy z fotoreporterów BIP otrzymał zaświadczenie na kartoniku o zielonym kolorze, że jest żołnierzem AK i pełni czynności Prasowego Sprawozdawcy Wojennego.

Wydział propagandy wyposażył PWS w aparaty, przeważnie Leica Standard, oraz materiały fotograficzne, które po naświetleniu przekazywali do obróbki w laboratorium. Z każdego technicznie dobrze wykonanego negatywu wykonywano w laboratorium kilka odbitek formatu maksymalnie 13 x 18 cm, opisywanych ołówkiem na odwrocie sygnaturą złożoną z dwóch numerów – negatywu i poszczególnej klatki. Dodatkowo umieszczano tam pseudonim fotoreportera i opis miejsca wykonania zdjęcia, czasem też krótki komentarz. Dodatkowo odbitki stemplowano datownikiem  oraz niekiedy pieczęcią VI Oddziału Sztabu.

Wydział Propagandy przekazywał następnie zdjęcia serwisowi prasowemu oraz służbom odpowiedzialnym za tworzenie gazetek ściennych, które umieszczano w różnych punktach miasta, informując w ten sposób o najważniejszych wydarzeniach.

Wyselekcjonowany materiał publikowano w powstańczej prasie: „Warszawa Walczy”, „Polska Ilustrowana”, „Dodatek Ilustrowany Biuletynu Informacyjnego”. Trudno powiedzieć ile materiału udało się naświetlić i wywołać podczas Powstania. Na chwilę obecną wiemy, że ostatnia rolka, wykonana około 3 września 1944 nosi numer 312.

Nieznane są losy archiwum fotograficznego BIP AK. Laboratorium, w którym wykonywano odbitki działało w pierwszych dniach sierpnia 1944 na ulicy Mazowieckiej, potem przeniesiono je na Szpitalną. Dokumentacja fotograficzna PSW ocalała w postaci papierowych odbitek. Największa część kolekcji to odbitki znalezione po wojnie w piwnicy domu Wedla przy ul. Szpitalnej 8 i oraz w ruinach kamienicy przy ul. Kruczej. Do dziś nie wiadomo, co stało się z oryginalnymi rolkami negatywów.