Powstańcze Biogramy - Dionizy Mazur

Pseudonim:

"Piotr"

Funkcja:

-

Stopień:

kapral podchorąży - plutonowy podchorąży

Miejsce urodzenia:

Warszawa

Imiona rodziców:

Julian - Maria z domu Lachowska

Wykształcenie:

Uczeń gimnazjum na tajnych kompletach, maturę otrzymał 4 lipca 1944

Pseudonimy:

"Adrian”, ”Piotr”, "Piotrek” (potocznie)

Udział w konspiracji 1939-1944:

W konspiracji od września 1941 roku - Okręg Warszawa-Miasto Związku Walki Zbrojnej (następnie AK) - Rejon Okęcie "Zawisza" - Kompania Kadecka - pluton dywersyjny kpr. pchor. "Rana" (Juliusz Klepacz). W okresie 2.06.-18.12.1942 r. odbył kurs Szkoły Podchorążych Rezerwy. 20 czerwca 1943 r., podczas przenoszenia broni na ul. Brackiej, uciekł niemieckiemu żandarmowi, który usiłował go zatrzymać. Na ul. Widok w pogoń za uciekającym włączyli się liczni żołnierze Wehrmachtu. "Adrian" ostrzeliwując się wbiegł do kamienicy nr 17. Wywiązała się długa walka oblężonego z liczną grupą niemieckich żołnierzy i policjantów. Po wyczerpaniu amunicji, "Adrian" nie chcąc dostać się żywym w ręce Gestapo, użył ostatniego granatu w ten sposób, że chcącemu wziąć go żywcem żandarmowi eksplozja rozniosła głowę, zaś konspiratorowi urwała prawe ramię, raniąc i twarz. Ponadto otrzymał postrzał w udo. Nieprzytomnego Niemcy przewieźli do szpitala Dzieciątka Jezus na roku Koszykowej i Chałubińskiego, gdzie pilnowali go funkcjonariusze Gestapo, a następnie granatowi policjanci. Uwolniony ze szpitala przez oddział kpr. pchor. "Rana" 31.07.1943 r. i umieszczony na melinie przy ul. Pańskiej, następnie w mieszkaniu ciotek przy ul. Złotej skąd został przewieziony do Szpitala Maltańskiego przy ul. Senatorskiej. Tam zoperowany przez dr Żebrowskiego - rannemu wyjął pocisk z prawego uda, które pozostało zdeformowane. Następnie "Piotr" został przewieziony na 3-miesięczną rekonwalescencję do majątku państwa Bełkowskich w Nowym Dworze. Po powrocie do Warszawy 1.02.1944 r. trafił do Szefostwa Produkcji Konspiracyjnej "Waga" IV Oddziału Komendy Głównej Armii Krajowej, gdzie pracował przy produkcji granatów do końca lipca tego roku.

Numer legitymacji AK:

69 / WSOP

Adres przed Powstaniem Warszawskim:

Warszawa ul. Wronia 66 m.27

Oddział:

Armia Krajowa - I. Dywizjon (warszawski) 7. Pułku Ułanów Lubelskich "Jeleń” - pluton 1112. W sierpniu pluton osłony Komendy Głównej AK, od września pluton osłony sztabu Okręgu Warszawskiego AK.

Szlak bojowy:

Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście - Powiśle (szpital) - Śródmieście. Odcięty od swojej macierzystej jednostki 2 sierpnia 1944 dołączył do plutonu 1112 stacjonującego w Fabryce mebli Kamlera przy ul. Dzielnej 64/72. Pomimo braku ramienia uczestniczył w walkach plutonu - m.in. w Katedrze św. Jana. Po zranieniu ewakuowany kanałami do Śródmieścia przez sanitariuszkę plutonu 1112 "Żabę" (Janina Wojciechowska), znalazł się w szpitalu na Powiślu, skąd po paru dniach uciekł do plutonu, dzięki czemu uniknął zagarnięcia przez Niemców.

Odniesione rany:

Ranny 1.09.1944 r. w ruinach Sądu Apelacyjnego przyległego do narożnego budynku pl. Krasińskich / ul. Długa 24. Po przejściu kanałami do Śródmieścia leczony w szpitalu polowym na Powiślu.

Awanse:

Awansowany do stopnia plutonowego podchorążego 5.09.1944 r, następnie do stopnia podporucznika czasu wojny - rozkazem z dnia 1.10.1944 r.

Odznaczenia:

Krzyż Walecznych (trzykrotnie: po raz pierwszy 11.11.1943 r. nadany rozkazem dowódcy Armii Krajowej gen. "Bora" Komorowskiego, po raz drugi 15.08.1944, po raz trzeci 5.09.1944 r. - rozkaz Nr 24 Dowództwa Grupy "Północ")

Losy po Powstaniu:

Niewola niemiecka - jeniec obozu przejściowego dla AK w Ożarowie, następnie Stalagu 344 Lamsdorf i Oflagu II D Gross-Born - uwolniony 5.02.1945 r. przez oddziały Armii Czerwonej

Numer jeniecki:

1592

Losy po wojnie:

Po uwolnieniu z obozu powrócił do kraju, 18 maja tego roku wyjechał do Paryża, gdzie po zameldowaniu się w Misji Wojskowej Polskich Sił Zbrojnych skierowany został do Ośrodku dla Ozdrowieńców w Nicei. Stamtąd zameldował się we Włoszech w 7. Pułku Ułanów Lubelskich. Do Anglii przyjechał 18 listopada 1946 by w pierwszych miesiącach 1949 ruszyć do USA, gdzie początkowo klepiąc biedę studiował na Uniwersytecie Stetson w Deland na Florydzie. Stypendium pokrywało jedynie opłaty za naukę. Dzięki życzliwości władz uniwersyteckich zarabiał na życie, zawieszony w małej kolebce myjąc okna wielkiego, całkowicie oszklonego gmachu Uniwersytetu. Kontynuował studia na Uniwersytecie Colorado w Boulder, gdzie napisał pracę magisterską na temat "Socjologiczne badania grupy polskich osób przemieszczonych w Denver” i na Uniwersytecie West Washington, w Bellingham, koło Seatle nad Pacyfikiem, gdzie w 1960 roku uzyskał stopień doktora w dziedzinie socjologii i demografii. W latach 1956-1957 pracował w U.S.Bureau of the Census w Suitland, Maryland a w 1962 w Population Division, United Nations Secretariat w Nowym Yorku. Powrócił jednak do wykładania na Uniwersytecie West Washington i do naukowych prac badawczych. Otrzymał szereg poważnych stypendiów na prace badawcze nad demografią grup etnicznych ZSRR oraz szereg nagród za ich rezultaty. W latach 1965/67 współpracował z prof. Kingsley Davies na wydziale Międzynarodowych Badań Ludności i Miejskich, Uniwersytetu Kalifornii w Brekelay, w pracach na temat "Tendencje ludzkiej rozrodczości i demografia narodowości w Sowietach”. Kłopoty zdrowotne spowodowały, że musiał zwolnić tempo. W 1968 miał zawał, w 1982 r. przeszedł pierwszą operację serca, a w 1996 drugą. W ramach wymiany międzyuniwersyteckiej w roku 1978 spędził cztery miesiące w Instytucie Statystyki i Demografii w Szkole Głównej Planowania i Statystyki w Warszawie, prowadząc studium demograficznych przesunięć z polskiej wsi do miast i konsekwencjach na ludzkiej rozrodczości. Oraz dwa miesiące na zaproszenie Akademii Nauk ZSRR w Moskwie przeprowadzając studium historycznej demografii Rosji w XIX i XX wieku. Był wybitnym specjalistą w swej dziedzinie. W 1958 ożenił się z Helgą Albertin, urodzoną w Berlinie. W latach 80. Pomagał solidarnościowym emigrantom. W 1990 roku przeszedł na emeryturę, choć przez kilka następnych lat pracował na pół etatu. Pomimo braku ramienia, bardzo sprawnie jeździł na nartach. Bardzo kochał ten sport i prawie do ostatnich dni uprawiał go. Do Polski jeździł często. Czuł się w obowiązku utrwalić tam pamięć o podchorążym "Ranie" - Juliuszu Klepaczu, któremu zawdzięczał wyzwolenie z rąk Gestapo, a który wnet potem poległ 21 sierpnia 1943.

Miejsce śmierci:

Billingham, Washington, USA, pochowany na Powązkach w Warszawie