Pseudonim:
"Siostra Janka"
Data urodzenia:
1917-12-28
Funkcja:
szef sanitariatu
Stopień:
starszy sierżant (wrzesień 1939)
Miejsce urodzenia:
Mohylew nad Dnieprem (Białoruś)
Imiona rodziców:
Bazyli - Anna z domu Rostkowska
Dzieciństwo i młodość:
Urodzona 28 grudnia 1917 r. w Mohylewie nad Dnieprem w rodzinie inteligenckiej. Po powrocie rodziny do Polski, w 1925 r. zamieszkała w Warszawie
Wykształcenie i praca do 1944 r.:
W 1936 r. ukończyła Gimnazjum im. Emilii Plater w Warszawie. Drużynowa Warszawskiej Żeńskiej Drużyny Harcerzy przy Gimnazjum im. Anny Wazówny. Wyższe studia podjęła w 1937 r. na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym Uniwersytetu im. Stefana Batorego w Wilnie, przechodząc w rok później na Wydział Lekarski. W czasie okupacji ukończyła kurs medyczek w Warszawskiej Szkole Położnych uzyskując dyplom położnej i pielęgniarki. Kontynuowała naukę w Szkole dr. Zaorskiego i na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich u prof. Adama Wrzoska. W latach okupacji niemieckiej pracowała w laboratorium analitycznym szpitala św. Ducha. W listopadzie 1941 r. rozpoczęła pracę jako pielęgniarka w Ubezpieczalni Społecznej.
Udział w wojnie obronnej 1939 r.:
We wrześniu 1939 pracowała w Studenckim Pogotowiu Doraźnej Pomocy, a 7 września, na apel Komendy Harcerek, zgłosiła się do służby wojskowej. Mianowana do stopnia starszego sierżanta z cenzusem została przydzielona do patrolu sanitarnego w składzie 3 batalionu 360. pułku piechoty Władysława Niedzielskiego.
Pseudonimy:
"Helena", "Anna", "Siostra Janka", "Siostra Janina".
Udział w konspiracji 1939-1944:
Od listopada 1939 r. związana z konspiracją, pełniła początkowo funkcję łączniczki i kolporterki prasy. Członek Bojowej Organizacji Wschód (zwanej również Grupą Operacyjną WP "Edward” pod dowództwem płk. "Radwana” Edwarda Pfeiffera) w oddziale kpt. Bronisława Jastrzębskiego. Jako kolporterka "Helena" rozwoziła prasę. Od 1942 r. łączniczka por. "Grota" Antoniego Rościszewskiego w 7. pułku piechoty AK "Garłuch-Madagaskar", przewoziła meldunki i plany lotniska Okęcie, jednocześnie prowadząc kolportaż "Biuletynu Informacyjnego". Na czas powstania miała przydział na Ochotę, do szpitala polowego przy ul. Mianowskiego 14 (dr med. Lange i dr med. Janina Leśkiewicz), gdzie służbę sanitarną miały pełnić trzy patrole harcerskie wyszkolone i przygotowane przez "Annę” (ówczesny pseudonim Janiny Burskiej). Wysłana po narzędzia na ul. Cecylii Śniegockiej, została odcięta od macierzystego oddziału i skierowała się do miejsca pracy w ambulatorium Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Smulikowskiego na Powiślu.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Raszyńska 56 m.21
Miejsce koncentracji na godzinę "W":
Na wypadek wybuchu Powstania przydzielona do szpitala polowego przy ul Mianowskiego 14 (dr med. Lange i dr med. Janina Leśkiewicz), gdzie służbę sanitarną miały pełnić trzy patrole harcerskie wyszkolone i przygotowane przez „Annę” (ówczesny pseudonim Janiny Burskiej). Wysłana po narzędzia na ul. Śniegockąj, została odcięta od macierzystego oddziału, w związku z tym udała się do miejsca pracy w ambulatorium Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Smulikowskiego. Natychmiast po rozpoczęciu walk zgłosiła się jako żołnierz AK do dyspozycji III Zgrupowania Konrad” Grupy Bojowej „Krybar” – ambulatorium z jego bogatym wyposażeniem, co umożliwiło utworzenie szpitala. Miał o to poważne pretensje lekarz naczelny Ubezpieczalni dr Stawiński, grożąc odpowiedzialnością karną za wydanie materiałów i udostępnienie pomieszczeń, które chciał przeznaczyć dla ludności cywilnej (otworzył później ambulatorium dla ludności na III piętrze budynku „Alfa – Laval”).
Była koordynatorem pracy personelu średniego. Wymagająca, surowa, bardzo zdyscyplinowana, okazała się świetnym organizatorem pracy. Dzięki jej energii szpital ten się jedną z najlepszych placówek służby zdrowia w powstańczej Warszawie.
Oddział:
Armia Krajowa - Grupa Bojowa "Krybar” - III zgrupowanie "Konrad" - 2. kompania - ochotniczka, następnie Szpital Polowy w Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Smulikowskiego - założycielka i szef sanitariatu.
Losy po Powstaniu:
Pozostała ochotniczo przy grupie ciężko rannych w szpitalu zgrupowania mieszczącym się w piwnicach firmy "Alfa-Laval” u zbiegu ul. Tamka i Smulikowskiego. Ewakuowana z ludnością cywilną do obozu w Pruszkowie (Dulag 121).
Odznaczenia i awanse :
Brązowy Krzyż Zasługi z Mieczami, Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy (pośmiertnie). W grudniu 2001 roku pośmiertnie awansowana do stopnia podporucznika
Losy po wojnie:
Powróciła do Warszawy, pracowała jako ceniony kardiolog.
Nazwisko po mężu:
Toborowicz
Miejsce śmierci:
Warszawa. Pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie, kw.99, rząd V, miejsce 26
Informacje dodatkowe - działalność społeczna:
od 1945 do 1985 roku czyniła stałe starania o umieszczenie na budynku drukarni przy ul. Smulikowskiego róg Tamki tablicy upamiętniającej męczeńską śmierć 7 najciężej rannych żołnierzy oraz błogosławionego księdza dominikanina Michała Czartoryskiego (była również świadkiem w procesie jego beatyfikacji) Dzięki jej zaangażowaniu, 6 września 1985 r. odsłonięta została tablica upamiętniająca istnienie szpital. Przez swoje zgrupowanie oddelegowana do I Komitetu Budowy Pomnika Powstania Warszawskiego w Warszawie na Starym Mieście.
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, nazwisko po wojnie - informacja telefoniczna od syna, p. Piotra Toborowicza, fotografie i dokumenty ze zbiorów rodzinnych syna.
Publikacje :
Adam de Michelis, Alicja Rudniewska: Pod rozkazami"Konrada", Oficyna Wydawnicza Volumen, Warszawa 1993
