Pseudonim:
„Wanda”, „Renata"
Data urodzenia:
1917-01-22
Data śmierci:
-
Funkcja:
-
Stopień:
podporucznik
Miejsce urodzenia:
Częstochowa
Imiona rodziców:
Feliks - Zofia z domu Jastrzębska
Wykształcenie:
Uczęszczała do Prywatnego Żeńskiego Gimnazjum i Liceum Stowarzyszenia "Nauka i Praca” w Częstochowie, które ukończyła w 1934 roku. Magister praw - studiowała na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego im. Józefa Piłsudskiego, 15.07.1938 - Université de Paris en Sorbonne (źródło informacji: notatka biograficzna dołączona do listów Marii Wandy Kurpińskiej przy P/9613).
Adres zamieszkania :
Częstochowa, Wały Dwernickiego
Oddział:
Armia Krajowa - VII zgrupowanie (batalion) "Ruczaj" - sztab
Szlak bojowy:
Śródmieście Południe
Odznaczenia:
9 września 1944 roku wnioskowana przez Komendanta VII Zgrupowania AK Ruczaj - mjr. Czesława Grudzińskiego i d-cę odcinka, ppłk. Władysława Garlickiego „Bogumiła” do odznaczenia po raz drugi Srebrnym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Uzasadnienie: „Jako sekretarka Dowództwa Batalionu odznacza się karnością, sumiennością, wielkim poświęceniem i zrozumieniem prac dla oddziału. Mimo ciężkich warunków zawsze wypełniała swe obowiązki wzorowo. Godna zaufania, dobra patriotka, odznaczona KZzM już w 1943 roku.”
Losy po Powstaniu:
Niewola niemiecka - jeniec Stalagu X B Sandbostel, następnie przeniesiona do Oflagu IX C Molsdorf.
Numer jeniecki:
224304
Losy po wyzwoleniu:
Po wyzwoleniu pozostawała na terenie Niemiec, w maju-czerwcu 1945 roku przebywała w obozie dla kobiet-oficerów w miejscowości Burg - Herborn koło Hannoveru. Przez pierwsze dwa lata kierowała poprzez zaufane osoby listy do kraju, adresowane do bratowej Haliny Cekiery - Kurpińskiej (żony Jerzego Jana Kurpińskiego ps. „Ponury”, „Jur”, ur. 1918, zm. 1955). Po 1948 roku korespondencja urwała się. Dalsze losy Marii Wandy Kurpińskiej pozostają nieznane. Prowadzone przez najbliższych poszukiwania przez Międzynarodowy oraz Niemiecki Czerwony Krzyż nie dały rezultatu. W Burg - Herborn koło Hessen brak jest śladu w tamtejszej dokumentacji meldunkowej, szczególnie, że przebywający na terenie Niemiec jeńcy wojenni - oficerowie nie podlegali obowiązkowi meldunkowemu. Istniało także przypuszczenie, że Maria Kurpińska mogła zdecydować się na dalszą emigrację z Niemiec, jednak rodzina znająca jej silne związanie z najbliższymi i krajem, nie wierzy w wersję, by nie próbowała nawiązać z nimi kontaktu z nowego miejsca pobytu. W ostatnim liście do bliskich Maria Kurpińska napisała, że "wyjeżdża do kraju, gdzie nie trzeba będzie nosić futer". W zasobie Arolsen Archives - dokumentacji rejestracyjnej Allied Expeditionary Force Displaced Persons (kartoteka osób przebywających na terenie Niemiec, tzw. dipisów) znajduje się karta dotycząca M. W. Kurpińskiej datowana na 18.11.1947, ze wskazany możliwym kierunkiem wyjazdu do Kanady, do którego jednak ostatecznie nie doszło. Maria Kurpińska figuruje natomiast na liście pasażerów, którzy 24 lutego 1951 roku wypłynęli na pokładzie statku "Skaugbryn" z Niemiec do Australii. Miejsce i okoliczności jej śmierci oraz miejsce pochowania pozostają dla rodziny nieznane.
Losy rodziny:
Maria Wanda Kurpińska (Wanda, „Duda”) była rodzoną siostrą Jerzego Jana Kurpińskiego ps. „Ponury”, „Jur”, „Rafał”, „Cedro”, „Azja”, uczestnika kampanii wrześniowej 1939 r., który walczył w bitwie pod Kockiem, pojmanego do niewoli zarówno sowieckiej, jak i niemieckiej (z obu udało mu się zbiec). Od początku wojny zaangażowany był w działalność w Związku Walki Zbrojnej, awansując w 1942 r. do stopnia podporucznika, prawdopodobnie w sztabie Inspektoratu Częstochowa AK. W 1942 r. wywiózł do Nowego Sącza odbitego z więzienia na Zawodziu w Częstochowie płk. Stanisława Mareckiego „Butryma". W 1944 r. kilkukrotnie jego oddział toczył potyczki z niemiecką żandarmerią i prowadził działania dywersyjne. Ponadto Kurpiński zabezpieczał zrzuty i szkolił częstochowskie oddziały Szarych Szeregów. W czasie akcji Burza dowodził kompanią 2 batalionu 27 Pułku Piechoty AK Centaur, który ruszyła do Warszawy, jednak w lasach przysuskich dowództwo pułku podjęło decyzję o zawróceniu do Złotego Potoku. Po wejściu do Polski Armii Czerwonej nakazał wiosną 1945 r. zejście do konspiracji i zaczął budować obwód Zawiercie nowej organizacji podziemnej. W sierpniu 1945 r. nakazał swoim ludziom ujawnić się i zdać broń, sam również się ujawnił i brał udział w rozmowach i podpisaniu umowy amnestyjnej. W tym okresie występował w stopniu kapitana, na który awans otrzymał prawdopodobnie w 1945 r. Po ujawnieniu zasiadał w Komisji Likwidacyjnej byłej AK Obszaru Centralnego w Częstochowie, a zimą został przewodniczącym sekcji pomocy dla uwięzionych przy powstałym 13 grudnia 1945 r. Komitecie Niesienia Pomocy członkom byłej AK. Ponadto wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego i częstochowskiego oddziału Związku Bojowników o Wolność i Demokrację, którego został wiceprezesem. Ponadto prowadził ogród warzywny w Częstochowie i pod pretekstem jego zaopatrzenia często podróżował do Wrocławia, Kielc i Krakowa, jeździł także do Warszawy, gdzie kontaktował się z płk. Janem Mazurkiewiczem "Radosławem". 11 stycznia 1950 r. był przesłuchiwany przez UB w Częstochowie, a wobec groźby aresztowania od lata ukrywał się w leśniczówce w Wielkopolsce i na Śląsk. W maju 1955 r. ujawnił się w Warszawie, ale został aresztowany przez UB i został osadzony w więzieniu na Mokotowie, gdzie został zamordowany w niewyjaśnionych okolicznościach- oficjalnie wypadł z czwartego piętra, a według naocznych świadków został zatłuczony na śmierć. Pochowany przez rodzinę na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Odznaczony był Krzyżem Walecznych (1943) i Orederem Virtuti Militari (1944). Matka Marii i Jerzego - Zofia Kurpińska z Jastrzębskich, ur. 21.04.1895 była działaczką społeczną na terenie Częstochowy. Aresztowana przez Niemców wraz z siostrą trafiła do więzienia na Zawodziu, a następnie do obozu koncentracyjnego KL Auschwitz, gdzie zmarła w wyniku tyfusu, 23.11.1942 roku (numer obozowy 22095). Siostra matki - Stefania Jastrzębska, numer więźnia 22093, również nie przeżyła pobutu w KL Auschwitz. W przypadku obu sióstr Archiwum Państwowe Muzeum Auschwitz-Birkenau - Księgi Pamięci, podaje tę samą datę zgonu: 23.11.1942 [dane za bazą Straty.pl].
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, baza uczestników PW, MPW-teczka (matreriały do Słownika Uczestników PW gromadzone w zasobie Pokoju Kombatanta), archiwum rodzinne p. Blanki Szawłowskiej, bratanicy, w tym skan zapisu metrykalnego ze zbiorów Archiwum Państowego w Częstochowie. W 2022 roku do zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego przekazane zostały na stałe listy Mariii Wandy Kurpińskiej z lat 1945-1947 (sygn. P/9613/22). Prezentowane w biogramie zdjęcia pochodzą z archiwum rodzinnego p. Blanki Szawłowskiej. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego w styczniu 2022.
Literatura:
Jan Pietrzykowski, Cień Swastyki nad Jasną Górą, Wydawnictwo: Śląski Instytut Naukowy, 1985 r.
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Maria Wanda Kurpińska "Wanda" (1917- ?). Fot. z archiwum rodzinnego p. Blanki Szawłowskiej, bratanicy. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego, 2022.

Maria Wanda Kurpińska "Wanda" (1917- ?). Fot. z archiwum rodzinnego p. Blanki Szawłowskiej, bratanicy. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego, 2022.

Maria Wanda Kurpińska "Wanda" (widoczna po lewej), z matką  Zofią Kurpińską z Jastrzębskich.Fotografia wykonana w Częstochowie, prawdopodobnie w latach 1937-1941/1942. Fot. z archiwum rodzinnego p. Blanki Szawłowskiej, bratanicy. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego, 2022.

Maria Wanda Kurpińska "Wanda" (widoczna po lewej), z matką Zofią Kurpińską z Jastrzębskich.Fotografia wykonana w Częstochowie, prawdopodobnie w latach 1937-1941/1942. Fot. z archiwum rodzinnego p. Blanki Szawłowskiej, bratanicy. Skany wykonano w Muzeum Powstania Warszawskiego, 2022.

List Marii Kurpińskiej do rodziny, okres okupacji niemieckiej. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny, okres okupacji niemieckiej. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny, okres okupacji niemieckiej. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny, okres okupacji niemieckiej. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny.  Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny.  Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny.  Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny.  Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny.  Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

List Marii Kurpińskiej do rodziny. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/9613/22

Arolsen Archives -  dokumentacja rejestracyjna  Allied Expeditionary Force Displaced Persons (kartoteka osób przebywających na terenie Niemiec, tzw. dipisów)

Arolsen Archives - dokumentacja rejestracyjna Allied Expeditionary Force Displaced Persons (kartoteka osób przebywających na terenie Niemiec, tzw. dipisów)

Nasz newsletter