Data urodzenia:
1880-07-06
Miejsce urodzenia:
Milanów pow. Parczew
Nazwisko rodowe:
Maria Czetwertyńska
Imiona rodziców:
Włodzimierz - Maria z Uruskich
Nazwisko po mężu:
Tarnowska - wyszła za mąż za Adama hr. Tarnowskiego sekretarza ambasady Austro-Węgier w Waszyngtonie.
Wykształcenie medyczne:
Kursy Czerwonego Krzyża w Wiedniu 1914
Działalność niepodległościowa i społeczna do 1939 r.:
W Bułgarii w czasie pierwszej wojny bałkańskiej 1912- 1913, gdzie mąż został mianowany przedstawicielem CK. Austrii, była sanitariuszką w szpitalach wojskowych. Podczas wojny polsko- bolszewickiej 1920 roku, pełniła funkcję komendanta czołówki frontowej Czerwonego Krzyża, za co otrzymała Krzyż Walecznych. Po zakończeniu działań wojennych Czerwony Krzyż mianował ja naczelną siostrą tej organizacji, później członkiem zarządu PCK (w czasie okupacji pełniła funkcję prezesa). W okresie międzywojennym poświęciła się pracy społecznej nad poprawieniem opieki medycznej najbiedniejszych grup społecznych. Upowszechniała higienę i szkoliła adeptki pielęgniarstwa w okolicach Milanowa, Parczewa, Dorohuska n/ Bugiem. Opracowała projekt poprawy sytuacji zdrowotnej miejscowej ludności polegający na współpracy kilku niezależnych podmiotów gospodarczych. W efekcie pod egidą PCK powstało na terenie kraju szereg przychodni lekarskich, udzielających darmowo porad lekarskich. Pacjenci opłacali tylko koszta materiałów opatrunkowych. Maria Tarnowska zorganizowała ok. 300 ośrodków zdrowia. O patriotycznej postawie rodziny Tarnowskich jakże wymownie świadczy fakt złożenia na konto FON- u 10 tysięcy dolarów amerykańskich.
Okres okupacji niemieckiej i udział w konspiracji 1939 -1944:
Po kampanii wrześniowej 1939 organizowała pomoc dla ludności cywilnej Warszawy. Współpracowała przy powstawaniu Rady Głównej Opiekuńczej (1940). W 1942 roku aresztowana przez Gestapo, przesłuchiwana w Al. Szucha, osadzona w więzieniu na Pawiaku. Została zwolniona w 1943 i w tym samym roku wstąpiła do Armii Krajowej (w stopniu porucznika).
Oddział:
Armia Krajowa - komendantka Korpusu Pielęgniarek WSK, przedstawicielka Polskiego Czerwonego Krzyża, pełnomocnik strony polskiej podczas rozmów kapitulacyjnych - minowana parlamentariuszem do rozmów z Niemcami w celu ratowania ludności cywilnej.
Awanse:
We wrześniu 1944 roku awansowana do stopnia majora (?)
Losy po Powstaniu Warszawskim:
W 1945 Maria Tarnowska została aresztowana przez MO i osadzona na miesiąc w więzieniu w Olkuszu, zwolniona dotarła do Krakowa, gdzie z ramienia PCK organizowała pomoc dla bezdomnych wracających z obozów koncentracyjnych.
Losy po wojnie:
W styczniu 1946 Tarnowscy opuścili Warszawę i Polskę by spotkać się z synem w Szwajcarii. W 1946 wyjechała do Brazylii. W 1949 w wypadku samochodowym w Brazylii zginął jej jedyny syn Andrzej. Do Polski powróciła w 1958 roku. Polski Czerwony Krzyż przydzielił jej jednopokojowe mieszkanie na ul. Poznańskiej. Zmarła w Warszawie w czerwcu 1965 roku.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż Niepodległości. W roku 1923 otrzymała medal Florence Nightingale, który jest najwyższym odznaczeniem dla zasłużonych na polu pielęgniarstwa. Uhonorowana została także
Odznaka Honorową Polskiego Towarzystwa Czerwonego Krzyża I stopnia
Miejsce śmierci:
Warszawa
Miejsce pochówku:
Warszawa, Cmentarz Powązkowski (Stare Powązki) - Kw. VII, pod murem ul. Powązkowskiej
Informacje dodatkowe:
Tarnowska z Czetwertyńskich Maria hr. ur 6 VII 1880 w Milanowie. Ojciec Włodzimierz książę Czetwertyński, skazany za uczestnictwo w Powstaniu Styczniowym na dożywotnie ciężkie roboty i utratę majątku. Matka Maria z Uruskich doskonale pamiętana na Podlasiu za obronę unitów przed carskimi prześladowaniami. Podczas I wojny światowej hrabina Tarnowska otrzymała przydział jako siostra Czerwonego Krzyża Austriackiego do kolumny chirurgicznej na 3 front galicyjski (1914 rok). Podczas wycofywania się armii Austriacy opuścili prowizoryczny szpital epidemiczny w Tarnobrzegu, pozostawiając nienadających się do transportu chorych na tyfus i cholerę. Jedyną ich opiekunką została Maria Tarnowska, która dała wówczas dowody odwagi , poświęcenia i odpowiedzialności. W latach 1919–1921 w czasie wojny polsko–bolszewickiej pracowała na Wołyniu w szpitalu, którego była współorganizatorką. Pełniła także funkcję delegatki PCK przy formacji Wojska Polskiego. Organizowała ruchome kolumny sanitarne. W lipcu 1920, w czasie cofania się wojsk polskich przed nawałą bolszewicką na przejściu przez Bug zorganizowała wielką ewakuację chorych i rannych żołnierzy, ratując ich przed pewną śmiercią z rąk bolszewików. W czasie Powstania Warszawskiego hr Maria Tarnowska została minowana parlamentariuszem do rozmów z Niemcami w celu ratowania ludności cywilnej. W trakcie krótkiego zawieszenia broni 8 IX mogło opuścić płonące i burzone dzielnice kilka tysięcy osób. Już 9 IX Niemcy przerwali akcję. 29 IX 1944 wraz z ppłk. Bogusławskim rozpoczęła z ramienia PCK i RGO rozmowy kapitulacyjne. Protokolant rokowań ze strony niemieckiej porucznik Wermachtu Gerhard von Jordan zanotował ‘”W tym momencie, gdy protokół był gotów, mieliśmy wrażenie, że to nie Polacy kapitulują, lecz my - przed stara hrabiną”.
Z osobistych wspomnień Marii Tarnowskiej wynika, że w swoim życiu ceniła najwyżej dwa fakty: odznaczenie Krzyżem Walecznych i przynależność do Armii Krajowej.
Publikacje:
Materiały archiwalne CAPP, Maria Tarnowska: "Przyszłość pokaże. Wspomnienia" Wydawnictwo LTW 2012
