Data urodzenia:
1899-08-16
Miejsce urodzenia:
Trębki pow. Gostynin
Imiona rodziców:
Stanisław - Maria z domu Fawrel
Młodość i działalność przed wojną:
Urodzona w powiecie gostynińskim na Mazowszu.Ojciec Stanisław Wittek, członek PPS, zagrożony aresztowaniem w czasie I wojny światowej przeniósł się wraz z rodziną na Wschód. Od 1911 r. należała do uczniowskiej konspiracji w Kijowie. Równolegle ze wstąpieniem do szkoły Zofii Żukiewiczowej należała do 3 Polskiej Drużyny Harcerskiej. Od 1917 należała do Polskiej Organizacji Wojskowej i skończyła szkołę podoficerską. Równocześnie wstąpiła na Wydział Matematyczny Uniwersytetu Kijowskiego, jako pierwsza kobieta na tym wydziale. Od grudnia 1919 służyła w Wojsku Polskim. W 1920 brała udział w obronie Lwowa w szeregach Ochotniczej Legii Kobiet (OLK). Została wówczas po raz pierwszy odznaczona Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari. W grudniu 1921 odkomenderowano ją do pracy w Ochotniczej Legii Kobiet, która w marcu 1922 r. w skutek cięć budżetowych uległa likwidacji. W 1928 r. została Komendantką Naczelną Przysposobienia Wojskowego Kobiet. Od 1935 r. pełniła funkcję Naczelnika Wydziału WF i PW Kobiet w powołanym do życia przez Marszałka Piłsudskiego Państwowym Urzędzie Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego.
Kampania wrześniowa:
Po otrzymaniu awansu na pułkownika 15.09.1939 r. i zlustrowaniu kobiecego batalionu pomocniczej służby wojskowej we Lwowie wzięła udział w obronie miasta. Po jego upadku, przedarła się do Warszawy, gdzie .11.10.1939 r. zameldowała się do służby po rozkazami gen. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego.
Od 12.10.1939 r. kierowała osobiście głęboko zakonspirowaną komórką KG SZP o kryptonimie „Spółdzielnia”, której zadaniem była pomoc w organizowaniu i obsadzie centralnej i terenowej sieci łączności SZP oraz odtworzenie sieci terenowej PWK. O „Spółdzielni” i działalności Marii Wittek wiedzieli jedynie gen. Tokarzewski, Janina Karasiówna „Bronka” i płk Antoni Sanojca ps. „Kortum”. W szeregach powstańczych oddziałów znalazły się kobiety z WSK, które do służby liniowej skierowała „Czytelnia”. 23 IX 1
Udział w konspiracji 1939-1944:
W marcu 1940 r. gen. „Grot” utworzył z PSK Wojskową Służbę Kobiet i nadał jej kryptonim literowy „WSK”. Maria Wittek została szefem Wojskowej Służby Kobiet w KG ZWZ-AK, a jej mieszkanie u Sióstr Urszulanek przy ul. Gęsiej 1 (obecnie ul. Wiślana 1) aż do upadku Powstania było jednym z głównych ośrodków polskiej konspiracji. Przydział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział I (Organizacyjny) - Wojskowa Służba Kobiet ("WSK", "Spółdzielnia", "Czytelnia") - komendantka
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział I (Organizacyjny) - WSK - komendantka
Szlak bojowy:
Śródmieście Północ
Losy po Powstaniu:
Po upadku Powstania wyszła z miasta z ludnością cywilną. Wkrótce znalazła się w gronie współtworzących konspirację antysowiecką o kryptonimie „Nie”- „Niepodległość”. W końcu 1945 r. uczestniczyła w odtworzeniu PUWF i PW. Objęła stanowisko kierownika sekcji PW - 2, a następnie szefa Wydziału Kobiecego KG Powszechnej Organizacji „Służba Polsce”.
Okres powojenny:
W 1948 r., na fali represji wobec żołnierzy WP i konspiracji, została aresztowana, osądzona i osadzona w więzieniu. Po wyjściu na wolność pracowała jako kioskarka „Ruchu” w Polskim Radio, zdobywając skromne środki na swe utrzymanie. Utrzymywała łączność z Londynem. W 1970 r. zainicjowała powstanie przy TMH Komisji Historii Kobiet w Walce o Niepodległość, zabezpieczając spuściznę archiwalną po swoich podkomendnych i tworząc Słownik uczestniczek walk o niepodległość polski 1939–1945. Poległe i zmarłe w okresie okupacji niemieckiej (Warszawa 1988). W 1988 r. była członkinią Prymasowskiego Komitetu Obchodów 70-lecia Niepodległości.
Odznaczenia i awanse:
3 maja 1991 r. otrzymała nominację na generała brygady, przez co stała się pierwszą kobietą-generałem Wojska Polskiego. Za działania wojenne 1920, 1939–1945 i Powstania Warszawskiego odznaczona dwukrotnie Krzyżem Wojennym Orderu Virtuti Militari, a za działalność niepodległościową Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Miejsce śmierci:
Zmarła 19 IV 1997 r. w mieszkaniu przy klasztorze Sióstr Urszulanek w Warszawie. Pochowana została na Wojskowych Powązkach. 19 kwietnia 2007, w 10-lecie jej śmierci, przy Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie został odsłonięty pomnik dłuta rzeźbiarza prof. Jana Bohdana Chmielewskiego ufundowany przez gen. Elżbietę Zawacką.
