Remigiusz Adam Grocholski

Pseudonim:
"Waligóra"
Data urodzenia:
1888-09-03
Data śmierci:
1965-03-17
Funkcja:
Komendant Rejonu
Stopień:
podpułkownik dyplomowany kawalerii
Miejsce urodzenia:
Strzyżawka - powiat Winnicki - Podole
Imiona rodziców:
Tadeusz - Zofia z domu Zamoyska
Pseudonimy:
"Brochwicz", "Doktor", "Inżynier", "Miś", "Waligóra"
Nazwisko konspiracyjne:
Żukowski
Dzieciństwo i młodość:
Urodzony w Strzyżawce, pow. winnicki na Podolu, syn ziemianina Tadeusza Grocholskiego i Zofii Zamoyskiej. Po ukończeniu gimnazjum w Odessie i Wydz. Prawno-Historycznego Uniwersytetu w Petersburgu przez kilka lat leczył gruźlicę w Zakopanem i Davos.
I wojna światowa:
Od lipca 1915 jako pełnomocnik Czerwonego Krzyża był oficerem do specjalnych poruczeń namiestnika Kaukazu. W marcu 1917 organizator i przewodniczący zjazdu Związku Wojskowych Polaków w Batumi – Tyflisie (obecnie Tbilisi), od grudnia tego roku szef oddz. II sztabu III Korpusu Polskiego na Wschodzie. W styczniu 1919 aresztowany na krótko w Warszawie jako (przypadkowy) uczestnik zamachu stanu gen. Mariana Januszajtisa. Od marca 1919 oficer służby stałej Wojska Polskiego, początkowo dowódca szwadronu ciężkich karabinów maszynowych 12 Pułku Ułanów. Po ukończeniu pierwszego kursu Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego (lipiec-październik 1919) pozostał tam jako tłumacz. Od grudnia tego roku szef adiutantury 15 Brygady Piechoty, od lipca 1920 szef oddz. III sztabu 6 Armii, uczestnik wojny 1920, od września 1920 szef oddz. II sztabu Grupy gen. Władysława Jędrzejewskiego.
Lata 1920-1939 i przebieg służby wojskowej:
W marcu 1921 został szefem oddz. III (operacyjnego) w Dowództwie Obrony Plebiscytu (Naczelnej Komendzie Wojsk Powstańczych) w czasie III powstania śląskiego, m.in. był autorem projektu rozkazu operacyjnego nr 1 o rozpoczęciu powstania. Używał wówczas ps. „Brochwicz”. Od listopada 1921 inspektor granicy wschodniej w woj. wołyńskim, w 1923 krótko pracował w Wojskowym Instytucie Naukowo-Wydawniczym, następnie był tłumaczem w Wyższej Szkole Wojennej (WSWoj). Po ukończeniu kursu doszkolenia w Centralnej Szkole Jazdy w Grudziądzu (1923-1924) i IV kursu doszkolenia w Wyższej Szkole Wojennej (1924-1925) był od października 1925 oficerem oddz. III Biura Ścisłej Rady Wojennej, od sierpnia 1926 adiutantem Ministra Spraw Wojskowych Józefa Piłsudskiego. Od 1932 dowódca szwadronu, potem zastępca dowódcy 1. Pułku Strzelców Konnych, z dniem 31 sierpnia 1934 został przeniesiony w stan spoczynku. Poświęcił się wówczas pisarstwu i malarstwu. Od 11 października 1925 żonaty z Barbarą Czetwertyńską, z którą miał dziesięcioro dzieci: Tadeusza Mikołaja (ur. 1926), Barbarę (ur. 1927), Remigiana (ur. 1928), Michała (ur. 1929), Annę (ur. 1931), Ignacego (ur. 1933), Franciszka (ur. 1934), Włodzimierza (ur. 1936), Piotra (ur. 1938) i Elżbietę (ur. 1940).
Udział w konspiracji 1939-1944:
Jeszcze w czasie wojny obronnej 1939 r. zorganizował w połowie września oddział konspiracyjny "Brochwicz", który od 28 września do zakończenia działań wojennych wykonywał zadania rozpoznawcze na rzecz SGO "Polesie" gen. Franciszka Kleeberga. Podczas okupacji niemieckiej stał na czele organizacji konspiracyjnej "Brochwicz" na terenie Lubelszczyzny. Używał wówczas pseudonimów: "Brochwicz" i "Miś". Po podporządkowaniu tej organizacji ZWZ w kwietniu-maju 1940 r. pozostawał początkowo bez przydziału. Członek komitetu redakcyjnego "Biuletynu Żołnierskiego", wydawanego od sierpnia 1940 r. pisma Tajnej Armii Polski (TAP), potem Konfederacji Zbrojnej (KZ). Wiosną 1941 r. złożył w Komendzie Głównej ZWZ projekt stworzenia organizacji dywersyjnej, która miałaby - wobec przewidywanego wybuchu konfliktu zbrojnego między Niemcami i Sowietami - działać na tyłach frontu niemiecko-sowieckiego. Od września 1941 r. szef sztabu i zastępca mjr. "Damiana" Jana Włodarkiewicza, komendanta "Wachlarza", w stopniu majora dyplomowanego pod pseudonimami: "Doktor", "Inżynier", "Waligóra". Mianowany podpułkownikiem rozkazem L.21/BP z 11 listopada 1942 r. Po śmierci Włodarkiewicza od kwietnia (maja) 1942 r. do marca 1943 r. był komendantem "Wachlarza". Po rozwiązaniu "Wachlarza" ponownie pozostawał bez przydziału.
Oddział:
W czasie Powstania Warszawskiego od 1 września 1944 r. Komendant 5. Rejonu (Mokotów Dolny) V Obwodu Mokotów Okręgu Warszawskiego AK pod pseudonimem "Waligóra". Całość sił 5. Rejonu utworzyła pułk "Waligóra", który po 20.09.1944 r., na mocy rozkazu gen. "Montera", przemianowany został na 30. pułk piechoty AK.
Szlak bojowy:
Mokotów
Odniesione rany:
Ciężko ranny 25 września 1944 r.
Rodzina walcząca w Powstaniu:
Jego brat Ksawery był oficerem batalionu "Oaza", a 17-letnia córka Barbara ps. "Kuczerawa" sanitariuszką w 1. Pułku Szwoleżerów. W Powstaniu z rodziny Grocholskich wzięli również udział: żona Remigiusza Adama - Barbara Grocholska z Czetwertyńskich (1900-1970) i ich synowie: Tadeusz Mikołaj Grocholski ps. Grabowski (1926-2012), Remigiusz (Remigian) Grocholski ps. Andrzejek (1928-2022) i Michał Adam Grocholski ps. Adam, Biskup (1929 – 2020).
Odznaczenia:
Krzyż Virtuti Militari IV klasy, Krzyż Virtuti Militari V klasy, Krzyż Walecznych (pięciokrotnie), Medal Niepodległości z Mieczami (1934).
Losy po Powstaniu:
Ciężko ranny 25 września, dwa dni później został wyprowadzony z terenu walk przez łączniczkę "Renatę" (Renata Przybysz) i sanitariuszkę "Hankę" (Hanna Sztark) w kolumnie ludności cywilnej opuszczającej Mokotów.
Losy po wojnie:
Po wojnie mieszkał w Szklarskiej Porębie, a od 1954 r. w Warszawie.
Miejsce śmierci:
Cannes (Francja)
Miejsce pochówku:
Pochowany został na Cmentarzu w Laskach pod Warszawą.
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Remigiusz Adam Grocholski ps. "Waligóra" (1888-1965) Fot. AR MPW

Remigiusz Adam Grocholski ps. "Waligóra" (1888-1965) Fot. AR MPW

Kpt. Adam Remigiusz Grocholski - szef adiutantury Józefa Piłsudskiego, 14.08.1926 r.  Fot. ze zbiorów NAC <i> [www.audiovis.nac.gov.pl] </i>

Kpt. Adam Remigiusz Grocholski - szef adiutantury Józefa Piłsudskiego, 14.08.1926 r. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Adiutanci Józefa Piłsudskiego porucznik Emil Vacqueret (z prawej) i major Adam Grocholski podczas pełnienia służby w Belwederze. Fot. ze zbiorów NAC  <i> [www.audiovis.nac.gov.pl] </i>

Adiutanci Józefa Piłsudskiego porucznik Emil Vacqueret (z prawej) i major Adam Grocholski podczas pełnienia służby w Belwederze. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Kpt. Adam Remigiusz Grocholski z żoną Barbarą z domu Czetwertyńską, w samolocie, 1925 rok. Fot. ze zbiorów NAC  <i> [www.audiovis.nac.gov.pl] </i>

Kpt. Adam Remigiusz Grocholski z żoną Barbarą z domu Czetwertyńską, w samolocie, 1925 rok. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Falenty, maj 1928 roku : mjr Adam Remigiusz Grocholski z żoną Barbarą z domu Czetwertyńską i synem Mikołajem. Fot. ze zbiorów NAC  <i> [www.audiovis.nac.gov.pl] </i>

Falenty, maj 1928 roku : mjr Adam Remigiusz Grocholski z żoną Barbarą z domu Czetwertyńską i synem Mikołajem. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Adiutanci Józefa Piłsudskiego porucznik Emil Vacqueret (z prawej) i major Adam Grocholski podczas pełnienia służby w Belwederze. Fot. ze zbiorów NAC  <i> [www.audiovis.nac.gov.pl] </i>

Adiutanci Józefa Piłsudskiego porucznik Emil Vacqueret (z prawej) i major Adam Grocholski podczas pełnienia służby w Belwederze. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Adiutanci Józefa Piłsudskiego porucznik Emil Vacqueret (z prawej) i major Adam Grocholski podczas pełnienia służby w Belwederze. Źródło: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Fot. ze zbiorów NAC  <i> [www.audiovis.nac.gov.pl] </i>

Adiutanci Józefa Piłsudskiego porucznik Emil Vacqueret (z prawej) i major Adam Grocholski podczas pełnienia służby w Belwederze. Źródło: Koncern Ilustrowany Kurier Codzienny - Archiwum Ilustracji. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Nasz newsletter