Pseudonim:
"Weronika"
Data urodzenia:
1889-08-10
Data śmierci:
1968-04-09
Funkcja:
-
Miejsce urodzenia:
Kośmin
Imiona rodziców:
Tadeusz - Anna z domu Kisielnicka
Nazwisko rodowe:
Zofia Kossak
Działalność do 1939 r.:
Dzieciństwo i młodość spędziła na Lubelszczyźnie i Wołyniu. Nauki pobierała w domu rodzinnym. Od 1906 r. pracowała jako nauczycielka w szkółce Polskiej Macierzy w Warszawie przy ulicy Piwnej. W 1910 r. rozpoczęła studia w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych, w pracowni Karola Tichego, zaś w latach 1913-1914 studiowała w Genewie w Szkole Rysunku u prof. Simoneta. W 1915 r. wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego, po zamążpójściu mieszkała w Nowosielicy na Wołyniu, gdzie przeżyła okres krwawych wystąpień chłopskich oraz najazd bolszewicki. Z małżeństwa tego urodziło się dwóch synów: Julian (1916-1926) i Tadeusz (1917-1944). Po śmierci pierwszego męża w 1921 r. zamieszkała w Górkach Wielkich. W 1925 r. ponownie wyszła za mąż, za Zygmunta Szatkowskiego. W roku 1932 wyróżniona nagrodą literacką Wojewody Śląskiego. W 1936 r. otrzymała Złoty Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury, a w 1937 r. została odznaczona Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Nazwisko konspiracyjne:
Zofia Śliwińska
Udział w konspiracji 1939-1944:
W latach okupacji niemieckiej mieszkała w Warszawie, prowadząc działalność konspiracyjną i charytatywną. 5 listopada 1939 r. w jej mieszkaniu został zredagowany przez Aleksandra Kamińskiego "Huberta" pierwszy numer "Biuletynu Informacyjnego, wydrukowany w małym nakładzie na powielaczu. Wkrótce stanęła na czele Frontu Odrodzenia Polski (FOP), tajnej organizacji katolickiej, będącej kontynuacją przedwojennej Akcji Katolickiej. Redaktorka "Prawdy" - organu prasowego FOP oraz kierowniczka Wydziału Ochrony Człowieka w Społecznej Organizacji Samoobrony (SOS). Współpracowała też z polityczno-wojskową katolicką organizacją podziemną "Unia". Była współredaktorką pisma podziemnego "Polska Żyje". We wrześniu 1942 r. wraz z Wandą Krahelską powołała Tymczasowy Komitet Pomocy Żydom, przekształcony wkrótce w Radę Pomocy Żydom "Żegota". W dniu 27 sierpnia 1943 r. została przypadkowo aresztowana pod nazwiskiem Zofii Śliwińskiej i osadzona na Pawiaku, skąd 5 października skierowano ją do niemieckiego obozu koncentracyjnego KL Auschwitz-Birkenau (numer obozowy 64491). W obozie rozwinęła akcję kulturalno-oświatową. Organizowała odczyty i pogadanki. Rozpoznana 20 maja 1944 r. została przekazana warszawskiemu Gestapo, przetransportowana do stolicy i ponownie osadzona na Pawiaku. Niebawem sąd doraźny Policji Bezpieczeństwa skazał ją na karę śmierci. Na skutek usilnych starań Delegatury Rządu na Kraj, wspartych znaczną sumą pieniężną została zwolniona z Pawiaka w dniu 28 lipca 1944 r.
Oddział:
Delegatura Rządu na Kraj - Polskie Radio, Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy) - Referat prasowy - redakcja "Biuletynu Informacyjnego".
Dzielnica:
Śródmieście Północ. Wygłaszała pogadanki na antenie Polskiego Radia, była redaktorką sierpniowego numeru "Prawdy" oraz pisała artykuły do "Barykady Powiśla" i "Biuletynu Informacyjnego". Gdy odwiedziła jedną ze śródmiejskich drukarń, gdzie jawnie wychodził "Biuletyn Informacyjny", została zapytana przez drukarzy o swoje przeżycia w Oświęcimiu, odpowiedziała, że była więźniarką Auschwitz, nie Oświęcimia. "Oświęcim to poczciwe, miłe, małe miasteczko. Obóz koncentracyjny jest w Auschwitz".
Losy po Powstaniu:
Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Na początku listopada 1944 r. przyjechała do Krakowa, a później wraz z córką Anną trafiła do Częstochowy. Tu spisywała swoje przeżycia obozowe, w 1946 r. wydane w formie książki "Z otchłani".
Losy po wojnie:
15 sierpnia 1945 r. skierowana w misji Polskiego Czerwonego Krzyża do Londynu, gdzie miała organizować akcję pomocy dla Polski. Pozostała na emigracji przez 12 lat gospodarując wraz z mężem na farmie w Kornwalii i kontynuując pracę pisarską. Powróciła do kraju 21 lutego 1957 r. i osiadła ponownie w Górkach Wielkich. Jako publicystka współpracowała przede wszystkim z prasą katolicką. W 1964 r. była jedną z sygnatariuszy "Listu 34", w którym przyłączyła się do protestu pisarzy w obronie wolności słowa.
Odznaczenia:
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Medal "Sprawiedliwy wśród Narodów Świata" (pośmiertnie), Medal Rodła, Wielki Krzyż Zasługi Zakonu św. Łazarza.
Nazwiska:
Szczucka (w 1915 roku wyszła za mąż za Stefana Szczuckiego), następnie Szatkowska (14 kwietnia 1925 ponownie wyszła za mąż, za oficera WP Zygmunta Szatkowskiego)
Miejsce śmierci:
Bielsko Biała, pochowana na cmentarzu parafialnym w Górkach Wielkich.
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Zofia Kossak z matką Anną Kisielnicką-Kossak 1892.

Zofia Kossak z matką Anną Kisielnicką-Kossak 1892.

Zofia Kossak w 1933

Zofia Kossak w 1933

Zofia Kossak-Szczucka. Fotografia portretowa ze zbiorów NAC [audiovis.nac.gov.pl]

Zofia Kossak-Szczucka. Fotografia portretowa ze zbiorów NAC [audiovis.nac.gov.pl]

Nasz newsletter