Powstanie Warszawskie było wydarzeniem niezwykłym w dziejach Polski i świata. Współcześnie jest analizowane jako przykład taktycznych rozwiązań bojowych podczas walk w oblężonym mieście. Było jednak nie tylko wielką bitwą miejską, ale przede wszystkim eksplozją wolności, przestrzenią organizacji życia ludności cywilnej i żołnierzy. Wiele o Powstaniu mówią liczby.
* 63 dni = 1 494 godzin i ok. 10 minut = ok. 89 620 minut – tyle w sumie trwało Powstanie (walka powstańcza liczona od godz. 13:50 dnia 1 sierpnia, czyli pierwszych strzałów na Żoliborzu do godz. 20:00 dnia 2 października 1944 r. czyli zaprzestania działań wojennych w Warszawie według porozumienia z Niemcami podpisanego ok. godz. 20:20 dnia 2 października 1944 r.)
Początek Powstania. W centralnym miejscu w jasnym płaszczu dowódca AK, gen. dyw. Tadeusz Komorowski „Bór”. Zdjęcie wykonane w okolicy ul. Dzielnej na Woli, fot. autor nieznany, Zbiory MPW
* 55 tys. żołnierzy liczyły siły polskie w całym Powstaniu
* ok. 25 tys. żołnierzy AK stanęło do walki 1 sierpnia 1944 r. Uzbrojenie posiadał co dziesiąty polski żołnierz.
* 12 tys. kobiet walczyło w szeregach powstańczych (w tym ponad ok. 7 tys. członkiń Wojskowej Służby Kobiet), z tej liczby poległo 1,2 tys.
* 5,5 tys. osób nieletnich (do 18 lat) służyło w szeregach powstańczych, najwięcej siedemnastolatków – 2122, szesnastolatków – 1641 i piętnastolatków – 945 (nie walczyli oni z bronią w ręku ale byli zatrudnieni w służbie pomocniczej: poczcie, zaopatrzeniu, służbie wartowniczej, przy pomocy w szpitalach itp.)
* ok. 5 tys. pracowników liczyła Komenda Główna AK
* ok. 200 pracowników liczyła Komenda Obszaru Warszawskiego AK
* ok. 13 tys. osób liczył I Obwód AK Śródmieście
* ok. 3,5 tys. osób liczył II Obwód AK Żoliborz
* ok. 1 tys. osób liczył III Obwód Wola
* ok. 1,9 tys. osób liczył IV Obwód Ochota
* ok. 4,5 tys. osób liczył V Obwód AK Mokotów
* ok.3-3,5 tys. osób liczył VI Obwód AK Praga
* ok. 16 tys. osób liczył VII Obwód AK „Obroża”
* 1,2 tys. osób liczyła Brygada Dyspozycyjna „Koło” NSZ, największy oddział NSZ walczący w Powstaniu
* 3,2 tys. osób liczyło Zgrupowanie „Chrobry II” – największy oddział powstańczy (straty: ok. 400 poległych i ok. 1,5 tys. rannych).
* ok. 1 tys. osób liczył Państwowy Korpus Bezpieczeństwa.
* ok. 260 pracowników miała Delegatura Rządu na Kraj
* ok. 200 osób było zaangażowanych w Duszpasterstwie AK.
* 0k. 300 obcokrajowców służyło w szeregach powstańczych, reprezentowali oni ponad 20 narodowości.
* ok. 2,3-4 tys. osób liczyły Narodowe Siły Zbrojne.
* ok. 700 osób liczył Korpus Bezpieczeństwa.
* ok. 600 osób liczyła Polska Armia Ludowa.
* ok. 460 osób liczyła Armia Ludowa.
* ok. 50 osób liczył Pluton Głuchoniemych. Była to jedyna formacja wojskowa podczas II wojny światowej, w której służyli żołnierze niepełnosprawni.
* 41 osób liczył Pluton 535 AK „Słowaków”. Jedyna formacja wojskowa, która w Powstaniu posługiwała się barwami narodowymi innymi niż polskie. Żołnierze plutonu używali sztandaru, na którego rewersie widniał herb Słowacji (srebrny krzyż lotaryński na błękitnym trójwzgórzu). Żołnierze plutonu używali też trójkolorowych opasek w słowackie barwy narodowe (biało-niebiesko-czerwone).
* 96 osób stanowili Cichociemni, spadochronowi skoczkowie Polskich Sił Zbrojnych, którzy w operacjach powietrznych w latach 1941-1944 zostali zrzuceni nad okupowanym Krajem i wzięli udział w Powstaniu, z tej grupy w walkach poległo 18.
* 14-17 osób liczył personel Kancelarii Komendy Okręgu Warszawa AK.
* 39 rozkazów ogólnych kierujących mechanizmem Powstania zostało wydanych przez Komendanta Okręgu Warszawa AK, płk./gen. bryg. Antoniego Chruściela „Montera” (ostatni datowany na 4 października).
* 87 meldunków od 2 sierpnia do 1 października zostało wydanych przez Komendanta Okręgu Warszawa AK, płk./gen. bryg. Antoniego Chruściela „Montera”.
* 280 samolotów alianckich brało udział w lotniczym wsparciu (siły powietrzne: brytyjskie, południowoafrykańskie, kanadyjskie, australijskie, amerykańskie, polskie).
* 200 ton rozmaitego zaopatrzenia zostało zrzucone nad Warszawą przez jednostki alianckie.
* ok. 60-90 ton powietrznego wsparcia alianckiego przejęli Powstańcy.
* 147 poległych, tyle wyniosły straty operacji lotniczych, zestrzelonych przez Niemców lotników alianckich (w tej liczbie: 59 Polaków, 39 Brytyjczyków, 37 Południowoafrykańczyków, 12 Amerykanów, 1 Australijczyk, 1 Kanadyjczyk).
* 107 czterosilnikowych amerykańskich bombowców Boeingów B-17 „Latających Fortec” i 56 jednosilnikowych myśliwców Mustangów P-51 wzięło udział w operacji Frantic 7, największej operacji lotniczej w Powstaniu, jedynej dziennej i jedynej amerykańskiej.
* 30 samolotów stracili Alianci podczas pomocy niesionej Powstaniu.
* 11 samolotów stracili Polacy (Polskie Siły Powietrzne PSZ podlegające dowództwu brytyjskiemu).
* ok. 2 tys. zostało w Powstaniu wybudowanych barykad. Ponad pół roku po zakończeniu Powstania na przełomie marca i kwietnia 1945 r. Biuro Odbudowy Stolicy udokumentowało i skatalogowało 1038 barykad (umocnień). Były wykonane z różnych materiałów (płyty chodnikowe, gruz, kamienie, ziemia, złom, sprzęty domowe), także pojazdów dochodziły do wysokości 2,2-3 m, a w szerokości do 3-5 m., czasem więcej, barykada na ul. Smulikowskiego przy Tamce miała 8 m szerokości. Szerokość niektórych barykad w rejonie ul. Chmielnej dochodziła do 7 m. Barykada na ul. Freta przy ul. Koźlej miała 25 m szerokości.
* ok. 3 tys. osób dziennie przechodziło barykadą-przekopem w Al. Jerozolimskich łączącą Śródmieście Północne z Południowym, która z powodu swej roli była najważniejszą powstańczą barykadą.
Barykada przekop w Alejach Jerozolimskich miała kolosalne znaczenie dla powstańczej łączności. Na zdjęciu żołnierze przechodzący wykopem 12 września 1944 r. Drugi pochylony kpr. pchor. Kazimierz Gajewski „Kazik”, fot. Wiesław Chrzanowski „Wiesław”, Zbiory MPW
*350 Żydów uwolnili żołnierze Batalionu „Zośka” z niemieckiego obozu koncentracyjnego przy ul. Gęsiej, tzw. Gęsiówki. Wśród oswobodzonych było 326 mężczyzn i 24 kobiety. Większość, bo aż 250 osób stanowili obywatele innych państw (informacja opublikowana w prasie).
*10 i pół godziny trwało zdobywanie gmachu PAST-y przy ul. Zielnej (godz. 2:30-13 dnia 20 sierpnia).
*15 godzin Powstańcy zdobywali tzw. małą Pastę przy ul. Piusa (godz. 4:30-19:30 dnia 22 sierpnia).
* 30 tys. tomów liczyła prywatna biblioteka ocalona przez Powstańców w drugiej połowie sierpnia. Była to największa prywatna biblioteka ocalona przed zniszczeniem (według doniesień prasy).
Żołnierze Zgrupowania „Bełt” bronią w sierpniu 1944 r. swoich pozycji znajdujących się na południowym odcinku ul. Kruczej w pobliżu al. Jerozolimskich, fot. Adam Bichniewicz „Dowgiałło", Zbiory MPW
* po 12 godzin dziennie pracowali robotnicy Elektrowni miejskiej zdobytej przez Powstańców 2 sierpnia (według informacji prasowej).
* 167 – tyle było tytułów prasowych drukowanych w Powstaniu (według badań Ryszarda Bzinkowskiego).
* 2, to liczba ogłoszonych drukiem powstańczych dzienników ustaw.
* Nakład największych gazet powstańczych:
20–28 tys. egzemplarzy „Biuletyn Informacyjny”
5–10 tys. egzemplarzy „Rzeczpospolita Polska”
5–10 tys. egzemplarzy „Robotnik”
6 tys. egzemplarzy „Walka”
3–5 tys. egzemplarzy „Barykada Powiśla”
* 45 osób - liczba Polowych Sprawozdawców Wojennych.
* 12 patroli Polowych Sprawozdawców Wojennych w sierpniu.
* 157 reportaże oraz 79 rolek filmów zrealizowanych przez Polowych Sprawozdawców Wojennych w sierpniu (według raportu por. Stanisława Ostrowskiego „Bohdana”).
* 6 ujęć w ciągu kilku sekund wykonał 28 sierpnia z dachu kamienicy przy ul. Kopernika 28 sprawozdawca powstańczy Sylwester Braun „Kris” fotografując uderzenie pocisku 600 mm moździerza Karl-Mörser Gerät 040 „Ziu” w górne kondygnacje najwyższego budynku w mieście Prudentialu (wysokość: 66 m). Na ostrzał niemiecki „Kris” czekał kilka godzin. Zdjęcie stało się ikoną Powstania.
* 14 osób (filmowcy) liczył Referat Filmowy BIP KG AK.
* 3 kroniki filmowe (reportaże) po kilkanaście minut zostały zrealizowane i zmontowane na bieżąco w Powstaniu.
* ok. 20 pokazów filmowych zorganizowano w śródmiejskim kinie „Palladium” w dniach od 13 sierpnia do 2 września 1944 r.
* 12 godz. zajmowało wywoływanie i kopiowanie filmów realizowanych przez Referat Filmowy BIP (według relacji Antoniego Bohdziewicza).
* ok. 24 godziny zajął montaż kroniki nr 2 wyświetlonej w kinie „Palladium” 21 sierpnia. Był to ewenement w dziejach reportażu wojennego. Montażem materiału zajmowali się Wacław Kaźmierczak i Antoni Bohdziewicz „Wiktor”.
*2 136 metrów taśmy filmowej zrealizowali na materiał filmowy reż. Jerzy Gabryelski „Orski” i operator Seweryn Kruszyński w dniach 3-20 sierpnia 1944 r. Taśma została przekazana szefowi Wydziału Propagandy BIP KG AK (na podstawie dokumentu opublikowanego we wspomnieniach Jerzego Gabryelskiego).
* ok. 10-30 tys. metrów taśmy filmowej jest szacowany cały zrealizowany w Powstaniu materiał filmowy (według relacji Antoniego Bohdziewicza i Zygmunta Ziółka).
* ok. 6 600 metrów liczy materiał filmowy zrealizowany w Powstaniu zachowany do naszych czasów.
* 1 minuta i 47 sekund to długość jedynego ocalonego do naszych czasów filmu amatorskiego zrealizowanego w Powstaniu przez Tadeusza Rowińskiego. Materiał został zrealizowany na Mokotowie przy ul. Puławskiej.
Powstańczy filmowcy z Referatu Filmowego Biura Informacji i Propagandy KG AK filmują bombardowanie u zbiegu ulic Jasnej i Moniuszki 4 września 1944 r. Od lewej Stefan Bagiński i Antoni Wawrzyniak, fot. Sylwester Braun „Kris”, Zbiory MPW
* ok. 240 osób to pracownicy i listonosze Poczty Polowej AK.
* 8 to liczba powstańczych oddziałów pocztowych.
* ok. 40 to liczba powstańczych skrzynek pocztowych.
* ok. 150-160 tys. przesyłek pocztowych wysłano za pośrednictwem powstańczej poczty w ciągu całego Powstania (według badań Stanisława Ozimka).
* 3 659 listów wysłano 8 sierpnia.
* 2 153 listów wysłano 9 sierpnia.
* 3 058 listów wysłano 10 sierpnia.
* 6 654 listów wysłano 11 sierpnia.
* 9 721 listów wysłano 12 sierpnia.
* 10 tys. listów wysłano 13 sierpnia.
* ponad 50 tys. listów przeszło przez powstańczą Pocztę Polową od początku walk do 17 sierpnia (według informacji prasowej).
* 116 317 listów rozprowadziła Poczta Polowa do pierwszego tygodnia sierpnia do 1 września (według informacji opublikowanej w „Robotniku”).
* 13 750 wydrukowano powstańczych znaczków pocztowych projektu Stanisława Tomaszewskiego „Miedzy”.
* 2 250 wydrukowano powstańczych znaczków pocztowych projektu Mariana Sigmunda.
Powstaniec wrzuca list do skrzynki zawieszonej przy ul. Tamka na Powiślu w sierpniu 1944 r., fot. Tadeusz Bukowski „Bończa”, Zbiory MPW
* 1378 godzin i 20 min = 82 700 minut – tyle czasu działała radiostacja foniczna „Błyskawica” w czasie Powstania.
* 122 audycje w języku polskim oraz 77 programów anglojęzycznych zostało zrealizowanych przez radiostację foniczną „Błyskawica” w okresie od 8 sierpnia (godz. 9:00) do 4 października (godz. 19:20).
* ok. 200 osób - liczba tzw. peżetek, organizatorek życia kulturalnego żołnierzy.
* ponad 30 tyle gospód żołnierskich zorganizowano w Powstaniu najwięcej w Śródmieściu i Powiślu. W nich polscy żołnierze mogli odpocząć po ciężkim boju, tu organizowano koncerty i toczyło się życie kulturalne.
* 680 osób – liczba powstańczych strażaków, spośród których zginęło 93, zaginęło 54, a odniosło rany 50.
* ponad 2 tys. osób było zaangażowanych w powstańczej służbie zdrowia (lekarki, lekarze, pielęgniarki, sanitariuszki, sanitariusze, personel szpitalny).
* ponad 500 lekarek i lekarzy służyło Powstaniu.
* 183 szpitali (126 wojskowych, 57 cywilnych) w okresie od 16 do 20 września 1944 r. działało w powstańczej Warszawie.
* 232 szpitali (123 wojskowych,109 cywilnych) funkcjonowało w powstańczej Warszawie w ostatniej dekadzie września (według raportu ppłk. dr Henryka Lenka „Bakcyla”).
* 10 tys. osób hospitalizowano w powstańczych szpitalach, a kilkunastu tysiącom udzielono doraźnej pomocy medycznej.
Wnętrze gmachu Powszechnego Banku Związkowego przy ul. Zgoda 11, w którym ulokowano osoby ewakuowane ze Szpitala Maltańskiego, fot. Marian Grabski, Zbiory MPW
Doktor Józef Kubiak „Andrzej” w asyście doktora Jana Rocha Biedzińskiego oraz sanitariuszki Anny Stadnickiej „Emilii” operuje żołnierza ze Zgrupowania „Krybar” w powstańczym szpitalu przy ul. Dobrej 22/24, fot. T. Bukowski „Bończa”, Zbiory MPW
* 178 kuchni działało od 2 sierpnia do końca września w Śródmieściu Południowym, wydając 26,5 tys. obiadów dziennie.
* 25, to liczba czynnych studni, oprócz których ok. 30 budowanych było w Śródmieściu Południowym pod koniec sierpnia.
* 44, to liczba czynnych studni, a oprócz nich dodatkowo 48 budowano w Śródmieściu Południowym w połowie września.
* ok. 2 tys. obiadów podawano dziennie w kuchni przy ul. Hożej 28
* ok. 30 tys. porcji zupy podawano w kuchni przy ul. Złotej 50.
* od kilkudziesięciu do kilkaset (średnio) posiłków dziennie wydawano w kuchniach prywatnych.
* 1200 zł kosztował 1 kg mąki na czarnym rynku.
Członkinie formacji Pomoc Żołnierzowi w jednej z gospód żołnierskich mieszczącej się w gmachu restauracji Adria przy ul. Moniuszki 10. Zdjęcie wykonano po 18 sierpnia 1944 r., fot. Eugeniusz Lokajski „Brok”, Zbiory MPW
* 48, tyle władze powstańcze wystawiły przepustek artystom w Śródmieściu Południowym.
* 35 zorganizowano koncertów w Śródmieściu Południowym.
*ok. 2 km miała trasa ewakuacji Starego Miasta do Śródmieścia 2 września. Ciągnęła się od włazu na pl. Krasińskich biegnąc pod ulicami Miodową, Krakowskie Przedmieście, Nowy Świat do włazu przy skrzyżowaniu tej ostatniej z ul. Warecką. Przejście kanałowe zajmowało ok. 4 godz., gdy w normalnych warunkach ulicami pokonywano tą trasę w 20-30 min.
*ok. 3,5 km miała trasa ewakuacji Powstańców kanałami z Mokotowa do Śródmieścia (27 września), którą pokonywano w 12 godzin, a w niektórych przypadkach nawet 23 godziny. Ci, którym udało się przejść tę trasę, wychodzili w Śródmieściu Południowym włazem w Al. Ujazdowskich przy ul. Wilczej.
* 14 żołnierzy niemieckich wziął do niewoli 2 sierpnia na ul. Wareckiej kpr. pchor. Witold Kieżun „Krak”, trzymając pistolet maszynowy MP 40 (tzw. szmajser), który na domiar złego akurat wtedy mu się zaciął. Dowódca natarcia ppor. Marian Krawczyk „Harnaś” po akcji powiedział do niego: „To był wspaniały wypad, wobec tego ty będziesz nie żaden «Krak», jesteś «Wypad»”.
*70 żołnierzy niemieckich do niewoli wzięło 5 Powstańców podczas ataku na budynek przy ul. Koszykowej 18 dnia 7 sierpnia (według informacji prasowej).
* 125 żołnierzy niemieckich znajdujących się w niewoli powstańczej oraz 128 internowanych volksdeutschów i reichsdeutschów (obywateli Rzeszy) przekazały po kapitulacji Powstania władze polskie stronie niemieckiej.
* 7 minut trwał powstańczy ślub słynnego „Kuriera” Zdzisława Jeziorańskiego „Jana Nowaka” z poznaną w 1943 r. łączniczką Jadwigą Wolską „Gretą”. Ceremonia odbyła się 7 września 1944 r. w kaplicy Przytulisko przy ul. Wilczej 9.
*ok. 50 cm. – tyle powinna mieć wysokość drągu do siedzenia umocnionego nad głębokim dołem w wybudowanej powstańczej latrynie. Obok musiały znajdować się łopata i piasek, którymi należało po użyciu zasypywać znajdujące się w dole nieczystości. Latryna miała być zasłonięta deskami bądź gałęziami. Wymagane było polewanie jej środkami dezynfekcyjnymi (np. chlorkiem).
* 200 maszyn krawieckich pracowało na rzecz Powstania w Warszawie 24 sierpnia.
*9 dni w warsztacie u zbiegu ulic Topiel i Tamka trwała konstrukcja powstańczego samochodu pancernego „Kubuś”, który został wykorzystany w dwóch szturmach na niemiecką fortecę w kompleksie Uniwersytetu Warszawskiego.
* ok. 100 egzemplarzy pistoletu maszynowego „Błyskawica” zmontowali polscy konstruktorzy uzbrojenia w czasie Powstania. Do wybuchu walk o Warszawę w warunkach konspiracyjnych wyprodukowano ich ok. 600.
* 2/3 łatwopalnej mieszaniny (benzyna, nafta, ropa, denaturat, benzol, aceton) trzeba było wlać do półlitrowej butelki cienkościennej po wódce bądź occie. Następnie dolać do tego 1/8 kwasu siarczanego. Butelkę należało szczelnie zakorkować i zabezpieczyć za pomocą laku. Odstawić. Następnie pomieszać kalichloricum (chloran potasu) z cukrem pudrem w proporcjach 2/3 na 1/3. Wziąć łyżkę i nałożyć nią wspomniany specyfik nabrany „z czubkiem” na fragmencie wielkości 40 x 40 cm mocnego papieru (natron, pergamin), który nie ulega łatwo namoknięciu. Trzeba to było zwinąć to, w coś w rodzaju szczelnej torebki, którą mocowano do szyjki odstawionej uprzednio butelki. Butelkę owijano sznurkiem z pętlą. Taki był przepis na butelkę zapalającą wydrukowany 4 sierpnia w „Biuletynie Informacyjnym”.
* 10 lat miała najmłodsza uczestniczka Powstania – st. sierż. Eugenia Zofia Łada „Jaga” (ur. 26 kwietnia 1934 r.), służyła w II Obwodzie na Żoliborzu w Zgrupowaniu „Żyrafa”. Po Powstaniu trafiła do niewoli niemieckiej (nr jeniecki: 46 697).
* 10 lat miał najmłodszy Powstaniec Jerzy Szulc „Tygrys” łącznik Zgrupowania „Chrobry II” (ur. 1 sierpnia 1934 r., zm. 14 marca 2010 r.). Po Powstaniu trafił do niemieckiego Stalagu 344 Lamsdorf, a następnie skierowany został przez Niemców do przymusowej pracy w fabryce samolotów Brochwitz.
* 87 lat miała najstarsza uczestniczka Powstania – Ludwika Sobańska (ur. 1857), sanitariuszka pracująca w domu opieki na Lesznie, poległa we wrześniu 1944 r.
* 80 lat miał najstarszy uczestnik Powstania – lekarz Władysław Wierzbowski „Brunon” (ur. 3 listopada 1864) pracujący w szpitalu przy ul. Poznańskiej 11. Zmarł po wojnie.
* 56 lat miał najstarszy Powstaniec odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari (V klasa) – płk. Witold Adrian Roger Komierowski, ps. „Kot”, „Niedźwiedź”, „Wilkołak”, „Sulima”, inspektor bojowy IV Rejonu AK Śródmieście(ur. 9 stycznia 1888, zm. 19 grudnia 1954).
* 14 lat miał najmłodszy Powstaniec odznaczony Orderem Wojennym Virtuti Militari (V klasa) – Jerzy Bartnik „Magik” żołnierz 3 plutonu 1 kompanii batalionu AK „Parasol” (ur. 25 stycznia 1930, zm. 13 grudnia 2011).
* 12 lat miał najmłodszy Powstaniec odznaczony Krzyżem Walecznych – kpr. Witold Modelski „Warszawiak” łącznik Batalionu „Gozdawa” (ur. 11 listopada 1932, poległ w jednej z ostatnich redut powstańczych na ul. Wilanowskiej 20 września 1944).
Harcerze działający w Poczcie Polowej wyjmują przesyłki ze skrzynki pocztowej na barykadzie przy budynku PKO na ul. Świętokrzyskiej, fot. Tadeusz Bukowski „Bończa”, zbiory MPW
*211 osób, jak wynika z listy opublikowanej przez Roberta Bieleckiego pochłonęła eksplozja Borgwarda przy ul. Kilińskiego dnia 13 sierpnia: 82 cywilów i 21 żołnierzy Batalionu „Wigry”, 71 żołnierzy Batalionu „Gustaw”, 28 żołnierzy Batalionu „Gozdawa”, 3 żołnierzy Batalionu „Bończa” i 6 z bliżej nieokreślonych oddziałów. Według innej listy, w tragedii zginęły 123 osoby, a z kolei harcerz Jerzy Świderski „Lubicz” z Batalionu „Gustaw” pełniący służbę jako goniec mjr. Stanisława Błaszczaka „Roga” twierdził, że zginęło ponad 200 osób, a blisko 150 było rannych. Wydarzenie to jest znane jako eksplozja „czołga pułapki”. W rzeczywistości był to wybuch niemieckiego ciężkiego bez-wieżowego gąsiennicowego transportera ładunków wybuchowych (Schwerer Ladungsträger Borgward B IV),
*934 miejsca i fakty niemieckich zbrodni ludobójstwa w czasie Powstania Warszawskiego wymienili Maja Motyl i Stanisław Rutkowski w publikacji Głównej Komisji Badania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu IPN, pt. Rejestr miejsc i faktów zbrodni popełnionych przez okupanta hitlerowskiego… Powstanie Warszawskie 1 VIII-2 X 1944(Warszawa 1994).
*11 godzin i 20 minut trwały negocjacje strony polskiej z niemiecką kończące Powstanie. Prowadzone były 2 października w godzinach od 9:00 do 20:20.
*15 378 polskich żołnierzy (w tym ok. 2 tys. kobiet) znalazło się po zakończeniu Powstania w niewoli niemieckiej:
2 tys. zostało wziętych do niewoli na Mokotowie (27 września)
1 490 zostało wziętych do niewoli na Żoliborzu (30 września)
220 zostało wziętych do niewoli po bitwie pod Jaktorowem (29 września)
11 668 Powstańców wymaszerowało ze Śródmieścia w dniach 4-5 października.
*ok. 4,9 tys. polskich żołnierzy zostało w szpitalach warszawskich po zakończeniu walk:
*ok. 7,9 tys. Powstańców nie ujawniło się i wyszło z ruin Warszawy wraz z ludnością cywilną. Byli wśród nich harcerze, którym polskie dowództwo zabroniło iść do niewoli, a także ojcowie i matki rodzin oraz osoby, które miały rozkaz prowadzenia działalności konspiracyjnej, pracownicy Komendy Głównej AK, Delegatury Rządu na Kraj, Kierownictwa Produkcji Uzbrojenia, a wśród nich żołnierze lewicowych formacji, takich jak AL., PAL, KB.
*5 tys. osób cywilnych opuściło teren kontrolowany przez Powstańców 7 września w rejonie ul. Ciepłej. W punkcie położonym nieco na południe (ul. Srebrna) z Warszawy wyszło kilka tysięcy.
* ok. 10 tys. osób (8 września), ok. 4 tys. (9 września) oraz kilkaset ludzi (10 września) opuściło Warszawę po negocjacjach z Niemcami według pamiętnika wiceprezes PCK Marii Tarnowskiej. Inne źródło, „Biuletyn Informacyjny” 11 września podał, że 9 września przez jeden z dwóch ustalonych dla cywilów punktów przechodzenia z Warszawy wyszło 6 tys. ludzi, a następnego dnia - 940 osób. Według innych źródeł w ustalonych z Niemcami dniach ze stolicy wyszło ok. 20 tys.
* 25 tys. osób wyszło z Warszawy 1 i 2 października – dane z października podane na podstawie dziennika niemieckiej 9 Armii
Ruiny Zamku Królewskiego. Ujęcie w kierunku południowym. W tle widoczna dzwonnica i kościół św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu, fot. Józef Jerzy Karpiński „Jerzy”, Zbiory MPW
*25 proc. zabudowy straciła Warszawa podczas Powstania Warszawskiego, dalsze 30 proc. zniszczyli Niemcy po zakończeniu walk. W sumie w ciągu całej wojny 1939-1945 miasto na lewym brzegu straciło 84 proc. zabudowy, a biorąc pod uwagę zniszczenia budynków na Pradze całkowity uszczerbek zabudowy stanowił 65 proc.
*w 90 proc. Niemcy ograbili zakłady warszawskie z wyposażenia technicznego. Zburzyli 80 proc. muzeów i teatrów, 70 proc. szkół, 80 proc. szpitali, 90 proc. kościołów. Miasto straciło 65 proc. długości sieci elektrycznej, 46 proc. obiektów sieci gazowej, 100 proc. centrali telefonicznych, 70 proc. telefonicznej sieci kablowej, 30 proc. obiektów sieci wodociągowej, 28,5 proc. kanałów ściekowych i budynków kanalizacyjnych. Pastwą niemieckich grabieżców legło 30 proc. powierzchni ulic, 85 proc. długości sieci tramwajowej, 91 proc. kubatury zajezdni tramwajowych i autobusowych, 75 proc. jednostek taboru tramwajowego. Unicestwiono 98,5 proc. lamp ulicznych. Spalono większość terenów zielonych. W parkach ubyło 60 proc. drzewostanu. Niemcy wysadzili wszystkie mosty na Wiśle. W granicach miasta rozebrali lub zniszczyli 95 proc. urządzeń, sieci, dworców, torów kolejowych. Przestały istnieć urządzenia i sprzęt lotnictwa pasażerskiego, zniknęło 85 proc. taboru żeglugi rzecznej. W mieście zalegały hałdy gruzów stanowiących 20 milionów metrów sześciennych.
*26 319 wagonów z towarami i urządzeniami przemysłowymi, 3 240 wagonów z produktami rolnymi oraz 850 ciężarówek wywieźli Niemcy z Warszawy od sierpnia do grudnia 1944 r.
*45 000 wagonów – czyli 1000 pociągów towarowych do stycznia 1945 r. wywieźli Niemcy z Warszawy.
Ruiny budynku Poczty Głównej przy pl. Napoleona 8, fot. Karol Pęcherski, Zbiory MPW
Polacy
* ok. 130-150 tys. osób – śmiertelne ofiary cywilne (zamordowani, zabici w wyniku działań bojowych)
* ok. 16 tys. osób - polegli, zmarli z ran i zaginieni żołnierze sił powstańczych
* ok. 20 tys. osób - ranni polscy żołnierze
Niemcy
* ok. 3 tys. osób – żołnierze polegli i zmarli z ran (według ustaleń Norberta Bączyka)
* ok. 10 tys. ranni żołnierze
dr Michał Tomasz Wójciuk
