Premiera prasowa "Powstania'44"

.
W dniu 28 lipca w gmachu Pasty odbyła się prasowa premiera najnowszej książki prof. Normalna Daviesa "Powstanie'44" Norman Davies przedstawia dzieje Powstania na szerszym tle historycznym, począwszy od 1939 r. po 1956 r. i czasy współczesne. Uważa, że zasadniczym pytaniem, które należy postawić jest nie "dlaczego powstańcy nie zdołali osiągnąć swoich celów?", tylko "dlaczego w ciągu dwóch miesięcy wahań i deliberacji zwycięscy alianci nie zorganizowali pomocy?". Autor stawia pięć zasadniczych tez: 1) Decyzja o rozpoczęciu Powstania - podjęta przez rząd polski i przez dowództwo AK - była ryzykowna, ale ani bezpodstawna, ani karygodna. Wyglądało na to, że ma ono szanse powodzenia. Owszem, niektórzy z generałów - jak Sosnkowski czy Anders - byli przeciwni, i rozbieżność zdań wśród Polaków działała na niekorzyść powstania. Ale Premier Mikołajczyk liczył na Wielkich Sojuszników, wierzył w zapewnienia Roosevelta o dobrych zamiarach Sowietów, w obietnice poparcia... Nie mógł wiedzieć, że polityka partnerów zachodnich była tak niespójna. 2) Powstanie stanowiło niesłychane osiągnięcie wojskowe. Historycy przeważnie mówią o bohaterskiej klęsce, ale taka opinia nie uwzględnia niespodziewanego sukcesu AK. Akcja powstańcza przeciw zawodowemu silnie uzbrojonemu wojsku musiała się skończyć albo wkroczeniem Armii Czerwonej, albo przegraną. Trzeba ją oceniać według kryteriów zdolności i wytrzymałości bojowej. Armia Krajowa zdała egzamin wzorowo, prowadząc walkę 10 razy dłużej niż generałom wydawało się to możliwe, zadając Niemcom straty równe własnym i zmuszając dowództwo niemieckie do zgody na honorową kapitulację, zamiast zamierzonej zagłady powstańców. 3) Tragedii cywilów nie dało się przewidzieć i nie była spowodowana przez decyzje AK. Przeciwnie, dowództwo powstania bało się, że cywile mogą masowo cierpieć, jeśli garnizon niemiecki nie zostanie zaatakowany i wielka bitwa frontowa między Armią Czerwoną i Wehrmachtem potoczy się na terenie Warszawy. 4) Główną przyczyną upadku Powstania była nieudolność koalicji alianckiej, która mając 9 tygodni do dyspozycji, nie potrafiła zorganizować wspólnej akcji. Każda strona ma swój udział w tej klęsce koordynacyjnej - i Polacy, i Brytyjczycy, i Amerykanie, i Sowieci. Nie było odpowiedniego planowania, wywiadu, łączności wojskowej, woli politycznej lub energii dyplomatycznej. 5) Kluczowa rola Stalina dotychczas nie jest wyjaśniona. Stalin był terrorystą, masowym mordercą, potworem i mógł patrzeć spokojnie na zagładę stolicy Polski. Ale nie ma podstaw (dowodów), aby przypuszczać, że przygotował pułapkę celowo. Stalin został wprowadzony w błąd w Teheranie w kwestii polskiej: nie miał pewnych informacji o Warszawie i przede wszystkim nigdy nie został przekonany przez Churchilla i Roosevelta, aby zmienił stanowisko. Nie jest wykluczone, że inaczej by reagował, gdyby koalicja rozgrywała swoje mocne karty bardziej skutecznie. Faktem jest, że zachodnie mocarstwa nigdy nie próbowały poddać intencji Stalina próbie. A oto reakcje światowej krytyki po ukazaniu się książki na świecie: "Norman Davies wie o Polsce więcej niż jakikolwiek inny historyk na Zachodzie. [...] Z tej wybitnej książki przebija zarówno jego wiedza, jak i jego pasja... Davies napisał wzruszającą elegię na cześć tamtych skazanych na zagładę romantyków, którzy w 1944 roku walczyli z taką szlachetnością i z tak tragicznym skutkiem... Nieszczęściem Polaków było to, że byli znienawidzeni i przez Rosjan, i przez Niemców, i że przyglądała im się obojętnie większość zachodnich aliantów" - Sir Max Hastings, Sunday Telegraph: "Prawdziwa zasługa [tej książki] polega na tym, że wyjmuje ona Powstanie z zaściankowego polskiego kontekstu zagadki, czy było słuszne, czy nie i lokuje je zdecydowanie w samym środku polityki alianckiej, gdzie jest jego prawdziwe miejsce" - Adam Zamoyski, Spectator O autorze: :: Norman Davies urodził się w 1939 roku w Bolton w północnej Anglii. Studiował w Magdalen College w Oksfordzie, w Grenoble, w Perugii i w Sussex. Doktoryzował się na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1971 roku został wykładowcą, a w 1985 profesorem zwyczajnym School of Slavonic and East European Studies Uniwersytetu w Londynie. Pracował m.in. na uczelniach McGill (Kanada), Hokkaido (Japonia), Columbia, Stanford i Harvard (USA). Został uhonorowany licznymi polskimi odznaczeniami, poczynając od Krzyża Kawalerskiego Orderu Polonia Restituta z rąk prezydenta Raczyńskiego w 1984 roku. Królowa Elżbieta II wyróżniła go orderem ekskluzywnego Zakonu św. Michała i św. Jerzego. Jest doktorem honoris causa wielu uniwersytetów oraz honorowym obywatelem Krakowa, Lublina i Wrocławia. Ostatnio otrzymał Wielką Nagrodę Fundacji Kultury. Ma tytuły Supernumerary Fellow w Wolfson College w Oksfordzie i Elemosinator Principalis Katedry UNESCO przy UJ. Jest członkiem Akademii Brytyjskiej i Królewskiego Towarzystwa Historycznego oraz członkiem korespondentem Akademii Umiejętności w Krakowie. Sławę przyniosło mu pomnikowe God's Playground. A History of Poland (1981, wydanie polskie Boże Igrzysko. Historia Polski, Znak 1989-1991, 1999). Ponadto Davies opublikował cieszącą się również wielkim powodzeniem historię wojny polsko-bolszewickiej White eagle, Red Star. The Polish-Soviet War 1919-1920 (1972, wydanie polskie Orzeł biały, czerwona gwiazda. Wojna polsko-bolszewicka 1919-1920, Znak 1997). Inne jego książki to: Poland, Past and Present. A Bibliography of Works in English (1976), Heart of Europe. A Short History of Poland (1984, wydanie polskie Serce Europy, Aneks 1995) oraz monumentalna Europe. A History (1996, wydanie polskie Europa. Rozprawa historyka z historią, Znak 1998). W 1999 r. ukazało się kolejne dzieło - The Isles. A History (wydanie polskie Wyspy. Historia, Znak 2003), a w 2002 historia Wrocławia: Mikrokosmos. Portret miasta środkowoeuropejskiego (wydanie polskie Znak 2002). W 1996 r. przeszedł na emeryturę i zajmuje się wyłącznie pisaniem. Odpoczywa, gdy nie pisze i kibicuje piłkarskiej drużynie Bolton. Polską wersję przygotował Społeczny Instytut Wydawniczy Znak przy udziale: Elżbiety Tabakowskiej (tłumaczenie), Andrzeja Krzysztofa Kunerta (weryfikacja historyczna), Agnieszki Cubały, Krzysztofa Szwagrzyka i Zdzisława Zblewskiego (konsultacja historyczna) oraz Witolda Siemaszkiewicza (opracowanie graficzne). Ważniejsze wydarzenia związane z książką "Powstanie'44": 1. Premiera prasowa książki - 28 lipca, godz. 13.00 w gmachu PAST-y przy ul. Zielnej 39, XI p.; 2. Spotkanie z Normanem Daviesem, w czasie którego będzie podpisywał "Powstanie'44" - 1 sierpnia, godz. 13.00 w Parku Wolności przy Muzeum Powstania Warszawskiego; 3. Premiera handlowa - 1 sierpnia 2004, godz. 17.00; 4. Dyskusja z Normanem Daviesem i zaproszonymi historykami - 21 września 2004 w gmachu Muzeum Powstania Warszawskiego; 5. Ponadto we wrześniu i październiku Norman Davies spotka się z czytelnikami w Łodzi, Wrocławiu, Poznaniu i Krakowie.