Aleksander Wąsowicz

"Spad"

zastępca dowódcy kompanii

podporucznik pilot

Warszawa

Ignacy - Aleksandra z domu Bernatowicz

Dzięki matce, nauczycielce, już jako chłopiec zainteresował się lotnictwem. W latach 1933-1935 uczestniczył trzykrotnie w zawodach modeli latających. W sierpniu 1936 r. ukończył podstawowe wyszkolenie szybowcowe w Okuniewie, gdzie latał na szybowcach "Wrona" i "Czajka", uzyskując kategorie A i B pilota szybowcowego. Następnie ukończył teoretyczny kurs samolotowy w Aeroklubie Warszawskim i otrzymał skierowanie na szkolenie samolotowe do Szkoły Pilotów w Masłowie koło Kielc. Tam też w okresie od lipca do sierpnia 1937 r. ukończył podstawowy kurs pilotażu w ramach Przysposobienia Wojskowego Lotniczego. W tym samym roku ukończył także kurs samochodowy i otrzymał prawo jazdy II kategorii. W maju 1938 r. uzyskał świadectwo dojrzałości w klasie matematyczno-przyrodniczej w Gimnazjum i Liceum Władysława Giżyckiego w Warszawie.

W okresie od sierpnia 1938 r. do czerwca 1939 r. odbył czynną (obowiązkową) służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Lotnictwa w Radomiu, którą ukończył w stopniu kaprala podchorążego pilota rezerwy z przydziałem do lotnictwa myśliwskiego. W szkole latał m.in. na samolotach PWS-16, PWS-26 i PZL P.7.

Zmobilizowany 25.08.1939 r. - otrzymał kartę mobilizacyjną z przydziałem do 1. Pułku Lotniczego w Warszawie. We wrześniu 1939 r. wykonał jeden lot bojowy. Wraz z personelem latającym rezerwy został ewakuowany. Po krótkim, pobycie w niewoli uciekł i powrócił do Warszawy. Do tego momentu wylatał na samolotach 312 godzin.

Aleksy Witkowski zam. Warszawa ul. Freta 12.

Od 1940 r. do 1944 r. pracował jako kierownik administracyjny prywatnego biura handlowego w Warszawie. W konspiracji od marca 1943 roku - Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - Oddział Dyspozycyjny "Motor-30" - "Sztuka-80" - Brygada Dywersyjna "Broda 53" - kompania (Oddział Specjalny) "Sawicz" (OS "Sawicz"). Wiosną 1944 r. dowodzący Oddziałem Specjalnym "Jana" (OS "Jan" - "Osjan") kpt. "Jan" (Jan Kajus Andrzejewski) nakazał przeprowadzenie akcji "Bielany", polegającej na zniszczeniu trzysilnikowych samolotów transportowych Junkers Ju-52, stacjonujących na lotnisku polowym na Bielanach. Rozpoznanie terenu i opracowanie planu akcji zlecił dwóm podchorążym z OS "Sawicz": sierż. pchor. "Spadowi" oraz sierż. pchor. "Oliwie" (Jerzemu Zaufallowi), a ostateczny plan akcji był syntezą obu projektów. Dowodzenie całością akcji otrzymał jako zadanie na stopień oficerski sierż. pchor. "Spad", jego zastępcą został "Oliwa", a obserwatorem z ramienia Kedywu KG AK został kpt. "Jan". Akcję "Bielany" 17-osobowy zespół przeprowadził w nocy 3/4 maja 1944 r. W jej wyniku zniszczono 8 samolotów Ju-52 nie ponosząc przy tym strat własnych. Za wzorowe wykonania zadania sierż. pchor."Spad" został odznaczony Krzyżem Walecznych i awansowany do stopnia podporucznika pilota. W nocy 19/20 lipca 1944 r. w składzie OS "Sawicz" uczestniczył w akcji "Pawiak", której celem było wsparcie buntu więźniów III Oddziału więzienia przy ul. Pawiej, atak na więzienie i osłona uciekających. Na kilka godzin przed wykonaniem akcji kontakt Kedywu z Pawiakiem został zerwany - powodem były doniesienia wywiadu, że bunt może być niemiecką prowokacją. Jednak rozkaz komendanta Kedywu KG AK ppłk. "Sępa" (Jan Mazurkiewicz) odwołujący akcję, nie dotarł na czas do wszystkich zespołów "Brody 53", skoncentrowanych na Cmentarzu Powązkowskim. OS "Sawicz" w wyniku walki stoczonej na cmentarzu został praktycznie rozbity; pchor. "Spad" wycofał się za mur cmentarny i wraz z "Małym" (Hieronim Lubomirski) z OS "Topolnicki" ruszył w kierunku Żoliborza. Na wysokości Dworca Gdańskiego zostali ostrzelani przez Niemców; "Mały" poległ, a "Spadowi" udało się uciec.

Warszawa ul. Krucza 40

Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - zgrupowanie "Radosław" - Pułk "Broda 53" - kompania saperów - zastępca dowódcy.

Wola - Stare Miasto - kanały - Śródmieście Północ.

Wyszedł z Warszawy z ludnością cywilną. Od listopada 1944 r. do lutego 1945 r. pracował jako pomocnik księgowego w Nadleśnictwie Brudzewice koło Nowego Miasta.

Po wojnie wcielony do Wojska Polskiego w stopniu podporucznika w korpusie oficerów lotnictwa, od maja 1945 r. do stycznia 1946 r. odbywał służbę wojskową w Radomiu. Po demobilizacji od lutego 1946 r. zatrudniony był w transporcie samochodowym. W tym czasie zgłosił się do Aeroklubu Warszawskiego. W kwietniu 1946 r. powołany został przez Departament Lotnictwa Cywilnego Ministerstwa Komunikacji na I unifikacyjny kurs Instruktorów samolotowych w Ligotce Dolnej. Przebywał na nim od 5 maja do 6 czerwca 1946 r. Po ukończeniu kursu, od 1 lipca 1946 do 30 września 1947 r. pracował jako instruktor i kierownik wyszkolenia Aeroklubu Warszawskiego, a także jako instruktor Cywilnej Szkoły Pilotów i Mechaników w Ligotce Dolnej. W tym czasie uczestniczył w kursach szkoleniowych: m. in. 27 sierpnia 1946 r. ukończył kurs holowania szybowców na lotnisku Aleksandrowice w Bielsku, natomiast od 18 września do 9 października 1947 r. był współorganizatorem kursu szybowcowego lotów ciągnionych za samolotem Aeroklubu Warszawskiego. Od 1 października 1947 r. do 5 maja 1949 r. jako instruktor kierował sekcją samolotową Aeroklubu Warszawskiego. W tym czasie uczestniczył (w VII na samolocie Piper Cub) w zawodach eliminacyjnych do IX Krajowych Zawodów Lotniczych w Łodzi oraz ukończył (od 18 do 30 sierpnia 1948) kurs lotów bez widoczności dla instruktorów. W maju 1949 r. komisja weryfikacyjna powołana przez DLC MK usunęła go bezpodstawnie z lotnictwa. Do tego momentu latał po wojnie na samolotach Po-2, Heinkel He 72 Kadett, Piper Cub, Fi 156 Storch Kl 35 Klemm, Focke-Wulf Fw 44 Stieglitz, Bü-131 Jungmann i M-1 Sokol. W latach 1949-1956 pracował poza lotnictwem. Po otrzymaniu orzeczenia Głównej Komisji Weryfikacyjnej uchylającej decyzję z maja 1949 r. i po uzyskaniu licencji pilota instruktora samolotowego, od 13 czerwca 1956 r. rozpoczął pracę zawodową w Aeroklubie Warszawskim. 1 listopada 1956 r. został zatrudniony jako pilot doświadczalny w Zakładzie Badań w Locie Instytutu Lotnictwa w Warszawie. Po odbyciu przeszkolenia w zakresie badań w locie od 2 listopada 1956 r. do 14 stycznia 1957 r. złożył pomyślnie egzamin przed Państwową Komisją Lotniczą i 1 lutego 1957 r. uzyskał uprawnienia pilota doświadczalnego III klasy. Niezależnie od swojej podstawowej pracy w latach 1957-1959 był też instruktorem oraz szefem wyszkolenia AWOK (Aeroklub Warszawski Okęcie) i latał sportowo. We wrześniu 1957 r. startując na samolocie Jak-18 uzyskał 2 miejsce w Locie Południowo-Zachodniej Polski. W sierpniu 1958 r. uczestniczył w okręgowych zawodach eliminacyjnych do IV Samolotowych Mistrzostw Polski w Toruniu, a w Białymstoku zajął 4 miejsce startując na samolocie Junak-2. Jesienią 1959 r. złożył pomyślnie egzaminy na kursie unifikacyjnym dla pilotów doświadczalnych. W lipcu 1961 r., po zdobyciu praktyki na samolotach rejsowych PLL LOT uzyskał świadectwo pilota komunikacyjnego nr 565 wydane 26 sierpnia 1961 r. przez DLC MK. Od marca do maja 1962 r. uczestniczył w kursie dla pilotów doświadczalnych Instytutu Technicznego Wojsk Lotniczych. 28 marca 1963 r. otrzymał licencję pilota zawodowego I klasy nr P-797, z uprawnieniami instruktora samolotowego I klasy, pilota doświadczalnego II klasy i uprawnieniami do wykonywania lotów wg przepisów IFR. Ogółem wykonał 6534 loty w czasie 2568 godzin na 56 typach samolotów - jedno i wielosilnikowych. Należał do pionierów sportu samolotowego po II wojnie światowej oraz czołowych szkoleniowców w tym sporcie. Był cenionym wykładowcą oraz autorem oryginalnych opracowań i konspektów dla potrzeb sportu samolotowego. W dniu 30.08.1961 r. ożenił się z Krystyną z domu Kraus, z którą miał córkę Annę.

Krzyż Walecznych (1944), Medal Zwycięstwa i Wolności (1945), Odznaka Grunwaldzka (1946), Krzyż Partyzancki (1960), Medal za Warszawę (1960), Krzyż Kawalerski Odrodzenia Polski (nadany pośmiertnie 18.09.1963).

Zginął śmiercią lotnika jako drugi pilot - podczas lotu doświadczalnego - w katastrofie lotniczej prototypu pierwszego polskiego samolotu pasażerskiego MD-12 SP-PAL pod Białobrzegami koło Grójca. Pochowany w grobowcu rodzinnym na Starych Powązkach (kw. 290).