Pseudonim:
"Adamski"
Data urodzenia:
1890-05-15
Data śmierci:
1952-08-31
Funkcja:
Okręgowy Delegat Rządu
Miejsce urodzenia:
Wolenice - powiat Krotoszyn
Imiona rodziców:
Jan - Franciszka Owczaryszek
Działalność w latach 1914-1939:
W 1914 r. wyjechał do Westfalii. Pracował jako górnik w Castrop koło Bochum, jednocześnie się dokształcając. Tam rozpoczął działalność polityczną. Należał do Towarzystwa Robotników Katolickich Św. Alojzego, był sekretarzem okręgowym, a następnie prezesem Towarzystwa Wyborczego na powiat Dortmund i Hamm. Od 1916 r. członek Związku Górników Zjednoczenia Zawodowego Polskiego (ZZP), a od 1917 r. - Narodowego Stronnictwa Robotniczego (NSR). Wkrótce włączony do Zarządu Głównego (ZG), w październiku 1919 r. został sekretarzem ZG NSR. Wiosną 1920 r. przybył do Torunia, gdzie mieszkał do wybuchu wojny. Od 1923 do 1939 r. dyrektor Drukarni Robotniczej. Wchodził w skład Zarządu Wojewódzkiego NSR, a po utworzeniu Narodowej Partii Robotniczej (NPR) był od 1921 r. prezesem Zarządu Okręgu w Tczewie, od 1922 r. prezesem Zarządu Wojewódzkiego na Pomorze. W latach 1926-1928 jednocześnie redaktor naczelny organu NPR "Głos Robotnika". Równocześnie od 1921 r. członek, potem zastępca członka Rady Naczelnej partii, od 1926 r. członek, a w latach 1934-1937 sekretarz Głównego Komitetu Wykonawczego NPR. W latach 1924-1926 był także wiceprzewodniczącym, a potem do 1926 r. przewodniczącym Rady Miejskiej w Toruniu. Od listopada 1929 r. poseł do Sejmu RP, piastował mandat do czasu rozwiązania Sejmu w roku następnym. Po utworzeniu Stronnictwa Pracy (SP) w październiku 1937 r. został prezesem Zarządu Wojewódzkiego na Pomorze i członkiem ZG SP. Jednocześnie kontynuował działalność w ZZP: był członkiem ZG Związku Robotników i rzemieślników, a od 1932 r. do wybuchu wojny pełnił funkcję wiceprezesa ZG ZZP. Był też przewodniczącym zarządu KKO, współzałożycielem, i następnie w latach 1925-1935 i 1937-1939 prezesem Towarzystwa śpiewaczego "Moniuszko" oraz wiceprezesem Pomorskiego Związku Muzycznego. We wrześniu 1939 r. ewakuował się z Torunia. Nie mogąc przedostać się do oblężonej już Warszawy dotarł aż do Równego, skąd po wkroczeniu Armii Czerwonej wrócił do Torunia.
Pseudonimy:
"Adamski", "Antoni", "Dyrektor"
Nazwisko konspiracyjne:
Antoni Wróblewski
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od października 1939 r. zastępca szefa Wydziału Administracji Cywilnej organizacji "Grunwald" (utworzonej na bazie sieci wywiadowczo-dywersyjnej, zorganizowanej pod tą samą nazwą kilka miesięcy przed wybuchem wojny). Wydział Administracji Cywilnej pełnił w tym czasie funkcję Okręgowej Delegatury Rządu RP na Pomorze. Na przełomie lat 1939/1940 zbiegł z Torunia do Warszawy. Od lipca (?) 1941 r. do lipca 1944 r. Okręgowy Delegat Rządu RP na Pomorze z siedzibą w Warszawie. Jednocześnie kontynuował działalność w konspiracyjnym SP: już w końcu 1939 r. dokooptowany do Komitetu Wykonawczego, po aresztowaniu Franciszka Kwiecińskiego (19.01.1942) był prezesem tajnego SP, a po przyłączeniu "Unii" (luty 1943) - również wiceprzewodniczącym "Unii". Jednocześnie od 1943 r. skarbnik Komisji Centralnej - kierowniczego organu konspiracyjnego ZZP.
Adres w czasie okupacji:
W Warszawie mieszkał kolejno: przy ul. Marszałkowskiej 14, następnie na ul. Oleandrów. Od 1942 r. w Radości, następnie w Aninie.
Oddział:
Delegatura Rządu na Kraj
Losy po Powstaniu:
Po upadku Powstania Warszawskiego trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag-121), skąd został wywieziony na roboty do Niemiec (Leneburg), gdzie przebywał do marca 1945 r.
Losy po wojnie:
Po powrocie do Polski w 1945 r. został wybrany wiceprezesem Stronnictwa Pracy i z jego nominacji w grudniu wszedł w skład Krajowej Rady Narodowej, w której zasiadał do września 1946 r. W lipcu 1946 r. wraz z grupą Karola Popiela wystąpił z SP, a we wrześniu tego roku zrezygnował z mandatu posła. Aresztowany 31.08.1948 r. przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego na polecenie pułkownik Luny Bristigerowej, i po trzech latach aresztu śledczego, wyrokiem Rejonowego Sądu Wojskowego w Warszawie z dnia 06.04.1951 r. skazany na 15 lat więzienia za "prowadzenie nielegalnej działalności w latach 1945-1948" (nielegalne ZZP), a także "za współpracę z Gestapo w czasie okupacji". W rok po wydaniu wyroku zmarł we Wronkach. Postanowieniem Sądu Najwyższego z 20.03.1958 r. uniewinniony od zarzutu współpracy z Gestapo, zaś postępowanie dotyczące pozostałych zarzutów umorzono.
Miejsce (okoliczności) śmierci:
Zamordowany w więzieniu we Wronkach.
Odznaczenia:
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski - pośmiertnie.
Miejsce pochówku:
Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
Informacje dodatkowe:
W 1958 uniewinniony i zrehabilitowany. Obecnie jest patronem ulic w Gdańsku i Toruniu.
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Antoni Antczak "Dyrektor", "Antoni". Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Antoni Antczak "Dyrektor", "Antoni". Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]

Mogiła Antoniego Antczaka na Starych Powązkach w Warszawie. Fot. Mateusz Opasiński

Mogiła Antoniego Antczaka na Starych Powązkach w Warszawie. Fot. Mateusz Opasiński

Nasz newsletter