Antoni Władysław Żurowski

Pseudonim:
"Bober"
Data urodzenia:
1903-06-26
Data śmierci:
1988-07-29
Funkcja:
komendant Obwodu
Stopień:
podpułkownik
Miejsce urodzenia:
Iłża
Imiona rodziców:
Jan - Józefa
Służba wojskowa do 1939:
Od czerwca 1917 do marca 1918 należał do POW (Polskiej Organizacji Wojskowej) w Smoleńsku. W maju 1918 r. został żołnierzem 11 pułku strzeleckiego 3. Dywizji I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbora-Muśnickiego. W listopadzie 1918 uczestniczył w rozbrajaniu Niemców w Warszawie i Austriaków w Radomiu. Tam, jako ochotnik wstąpił do 24. pułku piechoty Legionów, brał czynny udział w walkach na froncie ukraińskim pod Lwowem. W wojnie z Sowietami w roku 1920, m.in. walczył w obronie Warszawy, gdzie został ranny. W 1921 ukończył Szkołę Podchorążych Piechoty w Warszawie. Po ukończeniu szkoły skierowany do 32. pułku piechoty w Modlinie. Gdy w 1922 na rozkaz marszałka Józefa Piłsudskiego wydzielono z pułku oficerów wyróżniających się w zakresie topografii, znalazł się w Sztabie Generalnym w Wydziale IV. Skierowany do Wilna jako dowódca patrolu terenowego kontrolował przeprawy, mosty i drogi. Z listem pochwalnym powrócił do pułku. Po ukończeniu w Toruniu kursu ciężkich karabinów maszynowych, broni towarzyszących i kursu strzeleckiego szkolił saperów i specjalistów broni pancernej. Dowodził kompanią karabinów maszynowych 32. pp w Modlinie oraz wykładał w Szkole Saperów i Broni Pancernej. W 1937 ukończył kurs unifikacyjny dla oficerów sztabowych. Odbywał praktyki m.in. w 8. pułku artylerii i 4. pułku strzelców konnych Ziemi Łęczyckiej w Płocku. W 1938 odkomenderowany do Korpusu Obrony Pogranicza (KOP), jako dowódca kompanii granicznej uderzeniowo-osłonowej w Borowem, a następnie w stopniu majora dowodził batalionem w Ludwipolu koło Równego, gdzie zastał go wybuch wojny.
Udział w wojnie obronnej 1939 r.:
We wrześniu 1939 r. dowodził batalionem KOP "Bereźne" - Sarny, gdzie 17.IX.1939 r. w miejscowości Polany rozpoczyna bój z sowieckim najeźdźcą. Żołnierze majora Żurowskiego nie dali się zaskoczyć i stawili silny opór bolszewikom, odpierając skutecznie ich ataki. Następnie działał w składzie zgrupowania gen. Wilhelma Orlika-Ruckemana w walkach przeciw inwazji Armii Czerwonej. Bierze udział w wielu potyczkach i bitwach m.in. pod Bereźnem, Stepaniem, Rafałówką i Maniewiczami, pod Ratnem i Zabłociem, pod Wytyczną i Kockiem. Wojnę 1939 r. kończy udziałem w ostatnich walkach SGO "Polesie". Nie składa broni.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Od listopada 1939 r. działa w konspiracji: w Służbie Zwycięstwu Polski - Związku Walki Zbrojnej - Armii Krajowej na rożnych odpowiedzialnych stanowiskach. Zostaje zastępcą dowódcy Obwodu VI Praga ZWZ-AK. W 1942 r. zajmuje się organizowaniem przyjmowania zrzutów z Zachodu. Po 2 II 1944 r. podpułkownik Żurowski objął stanowisko Komendanta VI Obwodu Armii Krajowej Praga.
Używane pseudonimy:
"Bober", "Andrzej", "Papierz", "Blacharski".
Powstanie Warszawskie:
W czasie Powstania Warszawskiego 1944 r., jako komendant VI Obwodu Armii Krajowej był dowódcą walk na Pradze. Po krótkich, lecz krwawych i niezwykle intensywnych walkach, 3.VIII.1944 r. zarządza w porozumieniu z KG AK ponowne przejście swoich oddziałów do działań konspiracyjnych. Po wkroczeniu na Pragę wojsk sowieckich i polskich (13.IX.1944), z rozkazu Komendy Głównej AK podejmuje kontakt celem odtworzenia 36. pułku piechoty Legii Akademickiej i wcielenia do niego żołnierzy swojego Obwodu, z zamiarem pójścia na pomoc walczącej w stolicy Armii Krajowej i dalszej walki z Niemcami. Wydaje odezwę wzywającą do wstępowania do Wojska Polskiego i dalszej walki o wolną Polskę.
Po Powstaniu:
Na skutek gwałtownych aresztowań jego podkomendnych przez organa NKWD i LWP oraz złej woli tzw. "wyzwolicieli", wycofuje odezwę i odmawia ujawnienia struktury wojskowej oraz składu osobowego VI Obwodu Armii Krajowej Praga. Wkrótce zostaje aresztowany przez NKWD. Jest więziony w nieludzkich warunkach pod Warszawą i w Lublinie. Zostaje skazany na karę śmierci, ponownie sądzony przez Sąd Okręgowy w Warszawie, 15.06.1945 r. zostaje powtórnie skazany na karę śmierci. Wykonanie wyroku wstrzymał gen. bryg. Marian Spychalski - Naczelny Dowódca Wojska Polskiego skorzystał z prawa łaski i zmienił karę śmierci na 10 lat więzienia. 26.07.1945 r. zostaje odbity w czasie transportu wraz z dużą grupą przewożonych oficerów i żołnierzy AK. Akcję przeprowadził oddział "Świta" - grupa "Orlika" (Marian Bernaciak) z WiN (Wolność i Niezawisłość). Po ciężkiej chorobie pułkownik Żurowski powraca do działania w Warszawie. Przez kolejnych 11 lat musi się ukrywać pod fałszywymi nazwiskami... Na skutek rewizji nadzwyczajnej Sąd Najwyższy PRL uchylił poprzedni wyrok i uniewinnił płk. Żurowskiego dopiero 01.12.1958 r. Od lat 50-tych działa aktywnie w Kole Żołnierzy AK - Praga, prowadzi wykłady historyczne, utrzymuje kontakty z Rządem Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, zajmuje się weryfikacjami odznaczeń, pisze wspomnienia.
Odznaczenia:
Kawaler Orderu Wojennego Virtuti Militari, Krzyża Niepodległości i wielu innych odznaczeń, dnia 01.12.1984 został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.
Miejsce śmierci:
Zmarł 29.07.1988 w Pruszkowie
Miejsce pochówku:
Pochowany na cmentarzu w Brwinowie.
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, fot. MPW-zbiory MPW-IK/1120; MPW-IK/1207, fotografię mogiły wykonał i udostępnił p. Mariusz Skroński
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Fot. udostępnił Tomasz Zatwarnicki

Fot. udostępnił Tomasz Zatwarnicki

  Płk. Antoni Żurowski "Andrzej Bober" (1903 - 1988). Fotografia ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/1120

Płk. Antoni Żurowski "Andrzej Bober" (1903 - 1988). Fotografia ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/1120

  Płk. Antoni Żurowski "Andrzej Bober" (1903 - 1988). Fotografia portretowa wykonana po 1945 roku. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/1207

Płk. Antoni Żurowski "Andrzej Bober" (1903 - 1988). Fotografia portretowa wykonana po 1945 roku. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/1207

Cmentarz w Brwinowie. Fot. Mariusz Skroński

Cmentarz w Brwinowie. Fot. Mariusz Skroński

Nasz newsletter