Pseudonim:
"Soldau"
Data urodzenia:
1895-10-26
Data śmierci:
1971-12-25
Funkcja:
-
Stopień:
kapitan rezerwy łączności (1939) - major
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Franciszek Kowalski - Natalia z domu Olszewska
Nazwisko konspiracyjne:
Maria Niedźwiecka
Wykształcenie:
W 1913 r. zdała w Krakowie maturę i studiowała filologię polską na Uniwersytecie Jagielońskim
Przebieg służby wojskowej do 1939 r.:
Od 1914 r. należała do Związku Strzeleckiego, była żołnierzem Legionów i Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). W 1918 r. powróciła do Warszawy, przyjęto ją do Ochotniczej Legii Kobiet, w ramach której walczyła w obronie Lwowa oraz otrzymała pierwszy stopień oficerski. W 1921 r. przeszła doszkolenie w Podchorążówce Rezerwy Piechoty w Warszawie, w 1922 r. zweryfikowano jej stopień wojskowy. Była słuchaczem oficerskiego kursu łączności w Zegrzu, działała w Organizacji Przysposobienia Wojskowego Kobiet (OPWK). W 1939 r. kapitan rezerwy Wojska Polskiego
Pseudonimy:
"Soldau”, "Słowik”, "Maria”
Udział w konspiracji 1939-1944:
Od 15 października 1939 w Służbie Zwycięstwu Polski (SZP). W listopadzie 1939 r. była pierwszą kurierką, która dotarła do Budapesztu. Od 1940 r. pełniła funkcję szefowej służby kurierskiej Sztabu Głównego SZP, następnie Związku Walki Zbrojnej (ZWZ). W latach 1943-1944 służyła w Komendzie Głównej Armii Krajowej - V Oddział Łączności (zastępca kierowniczki Oddziału Łączności Konspiracyjnej V-k). Od 1944 r. członkini organizacji NIE ("Niepodległość”).
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział V (Łączności) - Wydział Vk (łączność konspiracyjna) - batalion "Kiliński" - poczet
Rodzina walcząca w Powstaniu Warszawskim:
Jej syn Witold był członkiem Szarych Szeregów, również córka Anna, siostra Julia Piwońska ps. "Henryka", oficer Oddziału V KG AK
Losy po Powstaniu:
Po kapitulacji wyszła z Warszawy z ludnością cywilną. Dotarła do Częstochowy, gdzie kontynuowała działalność konspiracyjną w odtworzonej Komendzie Głównej AK następnie w Delegaturze Sił Zbrojnych, posługując się nazwiskiem Maria Niedźwiecka. Obsługiwała kierownictwo Polskiego Państwa Podziemnego przed dokonanym przez NKWD aresztowaniem przywódców polskiego podziemia ("proces Szesnastu").
Losy po wojnie:
Kontynuowała działalność konspiracyjną w organizacji WiN (Wolność i Niezawisłość). Aresztowana w trakcie trzeciego nielegalnego wyjazdu za granicę w charakterze emisariusza (kurierki II Zarządu Głównego WiN) do polskich władz z konspiracyjną pocztą 21 lub 30 kwietnia 1946 r. przy przekraczaniu granicy czechosłowackiej. W śledztwie była przetrzymywana w areszcie Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego przy ul. Koszykowej. Przesłuchiwana w procesach dwóch komendantów WiN - w Warszawie w tzw. procesie płk. Jana Rzepeckiego (proces od 4 stycznia 1947) i w tzw. procesie krakowskim płk. Franciszka Niepokólczyckiego (proces od 11 sierpnia 1947). Otrzymała 15-letni wyrok Rejonowego Sądu Wojskowego w Warszawie, który odsiadywała w zakładach karnych: w Warszawie przy ul. Rakowieckiej, w Fordonie, w Inowrocławiu (sierpień 1952 - marzec 1955) i ponownie w Fordonie; zwolniona 7 maja 1956 r. W 1994 r. Archiwum Pomorskie Armii Krajowej wydało tom jej wierszy wojennych i więziennych "Drugi Brzeg".
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych (1943 i 1944), Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (14.09.2010)
Miejsce śmierci:
Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki), kw. 230–IV–8/9
Nazwiska:
Irena Tomalak z d. Kowalska, I voto Jędrychowska
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, baza uczestników PW, materiały biograficzne w zasobie Pokoju Kombatanta MPW, archiwum rodzinne. Prezentowane w biogramie zdjęcia prywatne Ireny Tomalak przesłał p. Paweł Godlewski.
Publikacje:
„Zawołać po imieniu - Księga kobiet – więźniów politycznych 1944-1958” w oprac. Barbary Otwinowskiej
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Mjr. Irena Tomalak ps. "Soldau”, "Słowik”, "Maria”. Fot. udostępnione ze zbiorów prywatnych przez p. Pawła Godlewskiego

Mjr. Irena Tomalak ps. "Soldau”, "Słowik”, "Maria”. Fot. udostępnione ze zbiorów prywatnych przez p. Pawła Godlewskiego

Fot. udostępnione ze zbiorów prywatnych przez p. Pawła Godlewskiego

Fot. udostępnione ze zbiorów prywatnych przez p. Pawła Godlewskiego

mjr Irena Tomalak zeznaje w trakcie procesu krakowskiego płk. Franciszka Niepokólczyckiego (proces od 11 sierpnia 1947)

mjr Irena Tomalak zeznaje w trakcie procesu krakowskiego płk. Franciszka Niepokólczyckiego (proces od 11 sierpnia 1947)

Medalion z chleba: portret córki wykonany z chleba przez Irenę Tomalak. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego, dar p. Barbary Otwinowskiej. Historia obiektu: Owalny medalion z chleba, wykonany najprawdopodobniej w Fordonie, przedstawiający twarz młodej dziewczyny w formie płaskorzeźby. Wg informacji ofiarodawczyni na medalionie przedstawiona jest córka Ireny Tomalak - Anna. Sygnatura MPW-M/3155 (P/8409/15).

Medalion z chleba: portret córki wykonany z chleba przez Irenę Tomalak. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego, dar p. Barbary Otwinowskiej. Historia obiektu: Owalny medalion z chleba, wykonany najprawdopodobniej w Fordonie, przedstawiający twarz młodej dziewczyny w formie płaskorzeźby. Wg informacji ofiarodawczyni na medalionie przedstawiona jest córka Ireny Tomalak - Anna. Sygnatura MPW-M/3155 (P/8409/15).

Fot. udostępnione ze zbiorów prywatnych przez p. Pawła Godlewskiego

Fot. udostępnione ze zbiorów prywatnych przez p. Pawła Godlewskiego

Źródło: Wikipedia - domena publiczna

Źródło: Wikipedia - domena publiczna

Nasz newsletter