Pseudonim:
"Isia", "Szczeniak"
Data urodzenia:
1919-09-20
Stopień:
st. sierżant podchorąży (IX 1944)
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Lubomir - Lucyna z domu Bartłomiejczyk
Wykształcenie do 1944 r. :
Studentka Szkoły Nauk Politycznych.
Udział w wojnie obronnej 1939 r. :
Podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 r. pełniła funkcję komendantki OPL bloku przy ulicy Hożej 9. Była również opiekunką społeczną w Szpitalu Ujazdowskim.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Od pierwszych dni okupacji była w Służbie Zwycięstwu Polski. Przysięgę odebrała od niej „Filipina” - Hanna Bielik na ulicy Kruczej 16/1 w mieszkaniu pani Markiewicz. Od stycznia 1940 roku Jadwiga Tomaszewska zajmowała się kolportażem prasy i przekazywaniem grypsów z Pawiaka między punktem w gabinecie dentystycznym mieszczącym się u zbiegu ul. Kopernika i Ordynackiej do H. Markiewicz na Kruczą 16. W 1942 roku Jadwiga Tomaszewska została przydzielona do Oddziału Dywersji i Sabotażu kobiet „Dysk”: Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej - OS „Lena” („Dysk”, „Disk” - „Dywersja i Sabotaż Kobiet”). Znalazła się w patrolu „trójkowym” z
Hanną Gordziałkowską ps. Kali i
Ireną Marceliną Nauman- Połczyńską ps. Marcela. Po reorganizacji weszła w skład 2. plutonu pod dowództwem (
Marii Zielonki „Zofii”), 2 sekcji
„Kali” (szoferek). W ramach szkoleń ukończyła Kursy samochodowe Prylińskiego w Alejach Jerozolimskich i II turnus tajnej podchorążówki w "Dysku". Instruktorka terenoznastwa III Kursu (turnusu).
Adres zamieszkania przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Hoża 9 m. 19. W okresie okupacji niemieckiej w mieszkaniu tym odbywały się wykłady z zakresu minerstwa. Jednocześnie mieszkanie mieściło się przy sklepie galanteryjno-norymberskim z nauką haftu należącym do matki Jadwigi, pani Lucyny Tomaszewskiej. Sklep ten wykorzystywany był do celów konspiracyjnych oraz przechowywania broni w schowku pod wystawą (była to klapa z otworem do piwnicy).
Miejsce koncentracji na godzinę "W":
Miejscem koncentracji jej macierzystego oddziału (zgrupowanie "Radosław" - pułk "Broda 53" - kompania "Lena" -"Dysk") była Wola: Fabryka „Telefunken” przy ul. Mireckiego róg Karolkowej. W dniu 1 sierpnia 1944 r. Jadwiga Tomaszewska miała rozkaz przebywać w sklepie jej matki przy ul. Hożej 9, który przez cały okres okupacji niemieckiej był punktem kontaktowym AK i składem broni. Jadwiga Tomaszewska otrzymała rozkaz wydawania broni i polecenie opuszczenia sklep w godzinę po oddaniu ostatniej paczki z bronią i meldunku koncentracji. Gdy wykonała rozkaz walki, które rozpoczęły się w rejonie ul. Marszałkowskiej uniemożliwiły jej przejście na miejsce koncentracji na Woli. Wobec tego zgłosiła się jako ochotniczka do oddziałów powstańczych przy ul. Kruczej.
Oddział:
W Śródmieściu przyjęta jako ochotniczka przez
Mieczysława (Eligiusza) Falęckiego ps. Kwiatkowski do 24 kompanii „Narew” [Wojskowa Służba Ochrony Powstania (WSOP) - 2. Rejon - zgrupowanie (II batalion) WSOP „Narew” - 24. kompania WSOP, późniejsza 6. kompania] jako łączniczka do zadań specjalnych, na Górnym Czerniakowie jako zgrupowanie „Kryska” - 6. kompania. Wielokrotnie wysyłana z meldunkami do plutonu „Słowaków". 5 września 1944 r. rozkazem dowódcy zgrupowania, kpt. Zygmunta Netzera „Kryski” została przekazana do macierzystego oddziału „Dysk"jako łączniczka „Zofii” (
Marii Zielonki) przenosząc meldunki pomiędzy
„Zofią” ,
„Radosławem” i
”Leną”(Wandą Gertz).
Szlak bojowy:
Śródmieście - Górny Czerniaków
Losy po Powstaniu:
Wyszła z Warszawy z ludnością cywilną skierowaną do obozu przejściowego w Ursusie. Udało jej się zbiec z transportu do Niemiec, zatrzymała się w Kielcach.
Losy po wojnie:
Po wojnie ujawniła swą działalność w Dysku przed Komisją Likwidacyjną AK. Rozpracowywana przez Urząd Bezpieczeństwa Publicznego - zdołała uniknąć aresztowania, ale nie mogła kontynuować studiów. W 1963 roku ukończyła Pomaturalną Szkołę Techników Dentystycznych. Autorka książki "Ach te dziewczęta: Dysk we wspomnieniach i relacjach".
Rodzina biorąca udział w Powstaniu Warszawskim:
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych, Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski,Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy, Odznaka Grunwaldzka, Medal XXX-lecia PRL. Otrzymała również Order Podwójnego Białego Krzyża (słow. Rad Bieleho dvojkríža) – najwyższe słowackie odznaczenie państwowe, nadawane wyłącznie obywatelom innych krajów, za wybitne zasługi dla Republiki Słowackiej.
Nazwisko po mężu:
Jadwiga Podrygałło - wyszła za mąż za
Stanisława Podrygałło ps. "Stępowski"
(1897-1984) - w czasie II wojny światowej okręgowego Delegata Rządu w Kielcach, po wojnie posła Sejmu Ustawodawczego z ramienia SL
Informacje dodatkowe:
Jadwiga Tomaszewska był świadkiem na ślubie
Mirosława Iringha, ps. Stanko z łączniczką Walą (Waleria Iringh, ur. 1915, zm. 1988) w kościele Świętego Jana w kaplicy Pana Jezusa Miłosiernego w styczniu 1944r. Ślubu młodym udzielał
ks. Kliszko.
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, Baza ewidencyjna uczestników Powstania Warszawskiego, Archiwum Historii Mówionej: Jadwiga Podrygałło, Warszawa, 16 grudnia 2004 roku, rozmowę prowadziła Patrycja Bukalska, Teczki personalne uczestników Powstania Warszawskiego, Ankieta uczestnika Powstania Warszawskiego: Podrygałło Jadwiga, nekrologi prasowe
Archiwum Historii Mówionej:
