Data urodzenia:
1911-07-14
Stopień:
podporucznik czasu wojny
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Wacław - Marianna z domu Lubańska
Działalność artystyczna do 1939 r.:
O jego przyszłej karierze zadecydował przypadek, a właściwie sąsiad... Kiedy Tadeusz miał 10 lat, jesienią 1921 roku, na scenie Teatru Polskiego przygotowywano premierę (13.10.1921) "Chorego z urojenia” Moliera z Aleksandrem Zelwerowiczem w roli głównej. Wtedy to maszynista teatru, sąsiad Fijewskich, zgarnął z podwórka kilku chłopców na statystów do sztuki, wśród nich był Tadeusz. Wkrótce chłopiec dostał swoją pierwszą rolę - podtrzymywał brzuch słynnego "Zelwera” (po 50 latach na tej samej scenie zagrał główną rolę "Chorego z urojenia” - obchodząc swój jubileusz 50-lecia pracy artystycznej). W sześć lat później zadebiutował na dużym ekranie, grając w niemym filmie Henryka Szaro "Zew morza" (1927) rolę Stacha w wieku 10 lat. W następnym roku zagrał już w trzech filmach. W kolejnych latach grywał często, odtwarzając epizodyczne i drugoplanowe role uczniów, kadetów oraz nastoletnich łobuziaków. Kino dźwiękowe przyniosło mu znacznie szerszą gamę propozycji. Jego największym osiągnięciem stała się jedna z głównych ról w "Legionie ulicy" (1932) Aleksandra Forda. Postać warszawskiego gazeciarza Władka przyniosła mu sympatyczne przezwisko "złotowłosego urwisa ekranu". Sukces ten umocnił pozycję młodego aktora, który zaczął otrzymywać większe role. Grając w kolejnych filmach - "Florian" (1938) i "Kłamstwo Krystyny" (1939), osiągnął znaczące sukcesy. Wybuch wojny przerwał prace produkcyjne nad dwoma kolejnymi filmami z jego udziałem: "Przygodami pana Piorunkiewicza" w reż. Eugeniusza Cękalskiego oraz "Przybyli do wsi żołnierze" Romualda Gantkowskiego. Łącznie do wybuchu II wojny światowej Tadeusz zagrał w 20 filmach. W 1935 r. rozpoczął studia w warszawskim PIST (Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej), których nie ukończył ze względu na wybuch wojny.
Działalność w latach okupacji 1939-1944:
W 1940 r. Tadeusz Fijewski, został ujęty razem ze swoim przyjacielem,
Jerzym Kaliszewskim (również aktorem) w łapance ulicznej, wywieziony do obozów koncentracyjnych KL Sachsenhausen (Oranienburg) potem do KL Dachau, w których przesiedział 1,5 roku. Wykupiony przez matkę pana Jerzego, Helenę Kaliszewską, która na ten cel oddała całą biżuterię pośrednikowi z Gestapo. Tadeusz Fijewski tak to po wojnie wspominał: "Mam dwie matki, tę, która dała mi życie i tę, która mi to życie ofiarowała po raz drugi". Po uwolnieniu powrócił do Warszawy, od 1941 r. pracował jako sprzątacz i kelner w warszawskich barach.
Udział w konspiracji 1939-1944:
Po odzyskaniu wolności związał się z podziemnym teatrem wojskowym, utworzonym pod auspicjami Biura Informacji i Propagandy (BIP) Komendy Głównej Armii Krajowej. Teatrem kierował Józef Wyszomirski, a oprócz Tadeusza Fijewskiego zespół aktorski tworzyli: Danuta Szaflarska, Tadeusz Cygler, Andrzej Łapicki, Jan Ciecierski i inni. Próby tajnego teatru BIP odbywały się m.in. w lokalu szkoły przy ul. Zielnej. W latach okupacji teatr opracował kilka premier, wystawianych na kilkudziesięciu tajnych spektaklach.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Topiel 6 m.8
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział VI BiP (Biuro Informacji i Propagandy) - "brygada teatralna" Leona Schillera.
Dzielnica:
Powiśle - Górny Czerniaków - Śródmieście Południe - Śródmieście Północ. W pierwszych dniach sierpnia 1944 r. ujęty przez Niemców na Powiślu i zapędzony do podziemi Muzeum Narodowego, gdzie przebywał w grupie kilku tysięcy zakładników, kobiet, mężczyzn i dzieci. Ludzi tych Niemcy wykorzystywali jako "żywe tarcze" pędzone podczas natarć przed czołgami. Fijewski zorientowawszy się, że nie ma szans na ucieczkę, w pewnej chwili zaczął symulować ostry atak serca. Niemcy zgodzili się na wyniesienie "umierającego" do najbliższego szpitala na Czerniakowie. Gdy został doniesiony na noszach do powstańczej placówki "z miejsca ozdrowiał". Po latach tak to podsumował: "Była to na pewno największa rola w moim życiu". Po przejściu do Śródmieścia dołączył do "brygady teatralnej" BIP założonej 2 sierpnia 1944 r. przez Leona Schillera, w której występował na placówkach powstańczych, w szpitalach i schronach - grał, deklamował i śpiewał.
Rodzeństwo w Powstaniu Warszawskim:
Losy po Powstaniu:
Niewola niemiecka - jeniec Oflagu II D/z Gross Born. Uczestniczył w obozowym życiu teatralnym - założył własny, jednoosobowy teatrzyk: m.in. deklamował z pamięci całą Improwizację (której nigdy później nie wygłosił na scenie, a o której zawsze skrycie marzył). W 1945 r. obóz ewakuowano i popędzono jeńców pieszo, 1000 km na północ, do Oflagu X C Lübeck. Fijewski przeżył ten marsz tylko dzięki pomocy kolegów; chory od urodzenia na serce (otwór między przedsionkami) był wieziony na sankach zrobionych z desek pryczy, a część drogi niósł go na plecach jego przyjaciel, Bohdan Nowicki.
Losy po wyzwoleniu:
Po wyzwoleniu Lubeki należał do stworzonego przez słynnego "Lopka" - Kazimierza Krukowskiego, zespołu estradowego, który występował w polskich obozach wojskowych na terenie okupowanych Niemiec. Razem z siostrą Barbarą występował w Teatrze Ludowym im. Bogusławskiego, założonym przez Leona Schillera w Lingen.
Losy po wojnie:
Po powrocie w 1945 r. do kraju, występował w teatrach w Toruniu i Łodzi, po czym osiadł w Warszawie, gdzie pracował już do śmierci, grając kolejno: w Teatrze Nowym (1947-1949), Teatrze Narodowym (1949-1954), Teatrze Współczesnym (1954-1968) i Teatrze Polskim (1968-78). W Teatrze Współczesnym zagrał ponad dwadzieścia ról i rólek w towarzystwie znakomitych aktorów polskich, jak: Łomnicki, Kreczmar, Rudzki, Czechowicz, Michnikowski i Opaliński. W 1946 r. ponownie pojawił się na dużym ekranie, grając Józka w filmie Leonarda Buczkowskiego "W chłopskie ręce". Po wojnie zagrał w 26 filmach telewizyjnych i kinowych. Jego najsłynniejsze role to m.in.: Kuba Socha (parobek Boryny) w "Chłopach”, Bronek w "Ulicy Granicznej”, subiekt Rzecki w "Lalce”. Był aktorem wszechstronnym, doskonale radził sobie zarówno na deskach teatralnych, przed kamerą filmową i mikrofonem radiowym. Do historii przeszły jego role komediowe ("Kapelusz pana Anatola", "Wiosna panie sierżancie") i dramatyczne ("Chłopi", "Kazimierz Wielki"). W serialu "Czterej pancerni i pies" wcielił się w postać starego Czereśniaka, ojca Tomka. Obok największych polskich aktorów często występował w Teatrze Telewizji. Zagrał w 45 spektaklach, z których wiele trafiło do "Złotej Setki TTV". Przez kilkadziesiąt lat współpracował także z Teatrem Polskiego Radia, stworzył bardzo popularną postać Grzelaka w powieści radiowej "Matysiakowie".
Odznaczenia:
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1959), Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955), Złoty Krzyż Zasługi (1955), Odznaka 1000-lecia Państwa Polskiego (1967), Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” i inne odznaczenia
Miejsce śmierci:
Warszawa
Miejsce pochówku :
Cmentarz Powązkowski w Warszawie (Stare Powązki) - Aleja Zasłużonych
Informacje dodatkowe:
Był popularnym aktorem filmowym. Rozpoczął, podobnie jak w teatrze, od ról dziecinnych. W 1932 stworzył cieszącą się dużym powodzeniem postać warsz. gazeciarza w filmie "Legion ulicy", ostatnią rolą dziecinną w filmie był Bronek w "Ulicy Granicznej" (1949). Potem grał m.in. tyt. rolę bohatera komediowej serii film. o panu Anatolu, Rzeckiego w "Lalce", Władka w "Pętli". Występował w Teatrze PR oraz w TV. Jego żoną była Helena Makowska-Fijewska.
Źródła:
MPW-baza uczestników PW. Fot. ze zbiorów Filmoteki Narodowej - Instytut Audiowizualny (FINA)
Publikacje :
Leon Wanat, Za murami Pawiaka, Warszawa 1985, s. 369, Słownik Biograficzny Teatru Polskiego 1900-1980 t.II, PWN Warszawa 1994
![Archiwum Fotograficzne Władysława Miernickiego. Fot. ze zbiorów NAC [www.audiovis.nac.gov.pl]](https://f.1944.pl/BiogramPhotos/3/a/9/3a9116703d192285a036494977f38631-3f552-fill-1920-0-wm.jpg)
