Data urodzenia:
1892-02-17
Funkcja:
Naczelny Kapelan AK
Pozycja na murze pamięci:
Kolumna: 146 Miejsce: 18
Stopień:
pułkownik duszpasterstwa Wojska Polskiego
Miejsce urodzenia:
Kazimierza Mała - powiat pińczowski.
Imiona rodziców:
Julian - Helena z domu Kobylańska
Wykształcenie:
Po ukończeniu Gimnazjum Miejskiego w Pińczowie i Seminarium Duchownego w Kielcach, od 1913 r. studiował w Akademii Duchownej w Petersburgu. W czasie studiów był prezesem Stowarzyszenia Akademickiego "Polonia". We wrześniu 1914 r. przyjął święcenia kapłańskie, a w czerwcu 1917 r. otrzymał dyplom magistra teologii.
Służba wojskowa do 1939 r.:
Od kwietnia 1917 r. był kapelanem w szpitalu 1. pułku strzelców, a od sierpnia kapelanem w szpitalu 1. Dywizji Strzelców. Od września tego roku dziekan 1. Dywizji Strzelców w I Korpusie Polskim na Wschodzie. Po rozbrojeniu korpusu przez Niemców (czerwiec 1918) prefekt gimnazjum w Miechowie. Od listopada 1918 r. służył w odrodzonym Wojsku Polskim, początkowo był kapelanem Okręgu Wojskowego w Miechowie, od grudnia dziekanem DOG Kielce (Dowództwo Okręgu Generalnego), a od stycznia 1919 r. regensem Konsystorza Polowego (dziekanem). Współorganizator i od kwietnia 1919 r. kanclerz Polowej Kurii Biskupiej - pastował tę godność w stopniu pułkownika WP do 1933 r. Dr filozofii, tajny szambelan papieski, prałat. Był inicjatorem, wydawcą i redaktorem "Kwartalnika poświęconego sprawom katolickiego duszpasterstwa wojskowego w Polsce", ukazującego się w latach 1931-1934 oraz wykładowcą homiletyki w Wyższym Seminarium Duchownym w Warszawie. Od 1934 r. wicerektor kościoła akademickiego Św. Anny w Warszawie i naczelny kapelan akademików. Autor znanego modlitewnika dla żołnierzy pt. "Żołnierz Chrystusowy", wydawanego także konspiracyjne w latach okupacji. Był także autorem kilku publikacji historycznych, prac z zakresu duszpasterstwa i filozofii, ogłosił też dwa tomiki poezji.
Udział w wojnie obronnej 1939:
We wrześniu 1939 r. podczas obrony Warszawy udzielał pomocy duchowej rannym, przemawiał także przed mikrofonami Polskiego Radia.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W czasie okupacji niemieckiej mieszkał przy ul. Hożej. Dnia 5 października 1939 r. został aresztowany przez Gestapo i do kwietnia 1940 r. był więziony na Pawiaku. Po aresztowaniu ks. Edwarda Detkensa został rektorem kościoła Św. Anny przy Krakowskim Przedmieściu 68. W konspiracji od 1941 roku - był współzałożycielem i następnie prezesem Towarzystwa Patriotycznego, niewielkiego ugrupowania politycznego, złożonego z przedstawicieli inteligencji, nawiązującego do tradycji Frontu Morges. Od lutego 1943 r. (na podstawie formalnej jurysdykcji z grudnia 1942) Szef Służby Duszpasterstwa w Oddziale I (Organizacyjnym) Komendy Głównej Armii Krajowej i Naczelny Kapelan (krypt. "Nakasz") AK. Od papieża Piusa XII uzyskał tzw. Facultates - specjalne wojenne przywileje dla kapelanów polowych Armii Krajowej. Od lipca 1943 r. piastował jednocześnie godność Wikariusza Generalnego i zastępcy ks. Józefa Gawliny, Biskupa Polowego Wojska Polskiego. Był członkiem, a po śmierci ks. Franciszka Paulińskiego (23.05.1943) przewodniczącym Komisji Duchowieństwa w Departamencie Wyznań Religijnych Delegatury Rządu RP na Kraj oraz wykładowcą na tajnym Seminarium Duchownym. Od stycznia (lub marca) 1944 r. członek Rady Jedności Narodowej.
Oddział:
Komenda Główna Armii Krajowej - Oddział I (Organizacyjny) - Służba Duszpasterstwa (Kuria Polowa AK "Nakasz") - Naczelny Kapelan. 1.08.1944 r. nie dotarł na miejsce koncentracji.
Odznaczenia:
Krzyż Walecznych, Krzyż Komandorski Polonia Restituta
Miejsce (okoliczności) śmierci:
1 sierpnia 1944 r. odcięty od m.p. Komendy Głównej AK (Fabryka Kamlera), przez pierwszy tydzień Powstania Warszawskiego przebywał w domu przy ul. Elektoralnej 47, skąd 7 lub 8 sierpnia (dokładna data nieznana) został wyprowadzony wraz z mieszkańcami kamienicy i zamordowany przez Niemców z Grupy Bojowej Reinefarth w pobliżu kościoła Św. Wojciecha przy ul. Wolskiej.
Źródła:
Fot. z archiwum rodzinnego p. Wiesława Kowalczewskiego. Ujęcie tożsame w zbiorach Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. P/8142
