Pseudonim:
"Horodyński", "Majewski", "Młotek", "Świerczyński", "Świerk"
Data urodzenia:
1908-08-22
Funkcja:
Szef Łączności Zgrupowania „Radosław”, oficer sztabu V Obwodu „Mokotów"
Stopień:
Podporucznik (15 VIII 1930); porucznik (1 I 1934); kapitan (11 XI 1942); major (3 X 1944)
Miejsce urodzenia:
Zasław
Imiona rodziców:
Cezary - Helena z domu Jakubowicz
Wykształcenie :
Uczęszczał do rosyjskiej szkoły powszechnej w Zasławiu na Wołyniu. Następnie uczył się w Państwowym Gimnazjum im. Marii Konopnickiej w Ostrogu, a od piątej klasy w Państwowym Gimnazjum w Zdołbunowie, gdzie w 1927 r. otrzymał świadectwo dojrzałości. 30 czerwca 1928 r. ukończył Kurs Szkoły Podchorążych w Oficerskiej Szkole Piechoty w Ostrowi Mazowieckiej z 53. lokatą i został zakwalifikowany do Szkoły Podchorążych Artylerii (do sierpnia 1928 pod nazwą Oficerska Szkoła Artylerii w Toruniu), którą ukończył 15 sierpnia 1930 r.
Przebieg służby wojskowej przed wojną :
Po ukończeniu Szkoły Podchorążych Artylerii (SPArt) w Toruniu w sierpniu 1930 r. został przydzielony do 4. Kujawskiego Pułku Artylerii Lekkiej (4 pal), który stacjonował w Inowrocławiu. 15 sierpnia 1930 r. został mianowany podporucznikiem ze starszeństwem i lokatą nr. 74 w korpusie oficerów artylerii. 1 stycznia 1934 r. został mianowany porucznikiem ze starszeństwem i lokatą nr. 18 w korpusie oficerów artylerii przez pułkownika Karola Hauke-Bosaka.
Udział w kampanii wrześniowej 1939 r.:
W kampanii wrześniowej był dowódcą 2 baterii 4 pal, zastępca dowódcy i p.o. dowódcy 1 dywizjonu 4 pal 4. Dywizji Piechoty Armii Pomorze dowodzonej przez gen. Władysława Bortnowskiego. Ze swoim oddziałem brał udział w bitwie nad Bzurą, walkach pod Jabłonowem, Zakrzewem, Kutnem, Głownie, Kiernozi, a po rozbiciu oddziału, w innych miejscowościach w drodze do Warszawy i Modlina, doświadczając licznych intensywnych bombardowań niemieckich. Po klęsce wrześniowej udało mu się trzykrotnie zbiec z niemieckiej niewoli.
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od października - listopada 1939 w Warszawie. Do sierpnia 1940 r. członek Związku Czynu Zbrojnego (ZCZ). Od marca 1940 członek Polskiej Organizacji Zbrojnej (POZ). Początkowo został szefem Oddziału II Sztabu Komendy Okręgu Warszawa-Miasto, był odpowiedzialny za wywiad i kontrwywiad. W grudniu 1941 mianowany komendantem powiatu warszawskiego POZ, gdzie podlegało mu 7 placówek: Radość, Pruszków, Włochy, Ożarów, Rembertów, Legionowo oraz Piastów. W styczniu 1941 wstąpił do ZWZ do batalionu saperów kpt. „Jaryny”
(kpt. Wacław Piotr Janaszek ps. „Bolek”, „Jaryna”, „Wacek”, od 5.05.1941 w stopniu majora) - Kedyw Komendy Głównej Armii Krajowej. W tym czasie podejmował i przekazywał do akcji skoczków spadochronowych oraz nadzorował zakup broni. Przeszkolił sformowany przez siebie dywizjon artylerii na terenie Legionowa. W zakresie szkolenia współpracował m.in. z Wydziałem Artylerii KG. Przeszedł także dwuletni kurs dywizyjny dowódców dyonu przy 34. W myśl umowy scaleniowej podlegający mu powiat warszawski POZ przekazał 31 października 1942 do AK. 11 listopada 1942 został awansowany na kapitana. Oddelegowany do „Wachlarza” wchodził także w skład trzyosobowej komisji zajmującej się włączaniem „Wachlarza” do Kedywu pod koniec 1942 r. Jako jeden z pierwszych członków POZ przeszedł do Kedywu Komendy Głównej AK i został szefem Oddziału I (Organizacyjnego) „Magistrat” „Gromada”, który składał się z Działu Organizacyjno-Personalnego, Działu Legalizacji oraz Działu Skrytek. Działem Organizacyjno-Personalnym kierował osobiście. Wacław Chojna był też odpowiedzialny za Archiwum KG AK. W przechowywaniu akt pomagała mu m.in. łączniczka „Hesia” – Janina Stępniewska.
Adres przed Powstaniem Warszawskim:
Warszawa ul. Krajewskiego 2a, Słupecka 11, Kozietulskiego 1/8
Miejsce koncentracji na godzinę „W”:
Warszawa, ul. Okopowa
Oddział:
Armia Krajowa - zgrupowanie "Radosław" - sztab - szef łączności Zgrupowania
1.08.:
"O godz. 12 wziął udział w odprawie, na której byli obecni ppłk. Radosław, mjr. Bolek, mjr. Skiba, d-cy baonu Broda kpt. Jana, „Parasol” kpt. Bryl, „Miotła” kpt. Niebora, d-ca oddziału osłonowego ppor. Tatar, d-ca odwodu kpt. Sawa (Mietek), kwatermistrz por. Szczęsny. Odprawa odbyła się w mieszkaniu dr. Skiby, przy ul. Kruczej 42 lub 46. Na odprawie podano godzinę K i godzinę W (wybuch powstania). Jako miejsce zbiórki dowództwa Zgrupowania Radosław przed godziną K (koncentracja) ustalono po uprzednim rozpoznaniu dom przy ul. Okopowej 16/17, tam ustalono pokrótce sprawy łączności do K.G. Dotyczyło to głównie kierowniczki Łączności Kobiecej dr. Przemysławy i łączniczki Małgorzaty.
O godz. 16 na miejscu Km. p. d-twa zgr. Radosław, Okopowa 41 róg Mireckiego (dom wybadany i rozpoznany przez kpt. Horodyńskiego, szefa łączności), są obecni ppłk. Radosław, mjr. Bolek, z-ca osłony ppor. Tatar, kier. konspiracyjnej produkcji zaopatrzenia „Remiza” ppor. Rembisz.
O godz. 16.40 pod dowództwem ppłk "Radosława" kpt. Horodyński bierze udział w akcji zdobycia autobusu z amunicją na Okopowej 41, tym samym rozpoczynając Powstanie przed godz. W (17.00).
O godz. 21:00 kpt Horodyński jako pierwszy nawiązuje łączność z Komendą Główną OKO, w fabryce Zieleniewskiego przy Dzielnej gdzie znajdował się Bór-Komorowski."
3.08. Układa kod porozumiewawczy, który następnie był przekazywany przez łączniczki przy pomocy systemu tarcz sygnalizacyjnych (znaki kodu: 5 kropek, 5 kresek oraz ich kombinacja, w sumie 15-20 słów, znak wywoławczy zataczanie kol dwoma tarczami).
5.09. zostaje dowódcą baonu zapasowego (na Czerniakowie)
23.09. zostaje szefem sztabu Komendanta 5 Rejonu Obwodu Mokotów Okręgu Warszawa
24.09. zostaje dowódcą pododcinka w Obwodzie Mokotów
27.09. jako jeden z ostatnich obrońców Mokotowa dostaje się do niewoli
2.10. rozkazem Dowódcy AK nr 512 za męstwo w walce zostaje odznaczony Krzyżem Virtuti Militari V kl. We wniosku podpisanym 30 marca 1946 r. w Wielkiej Brytanii przez ppłk Jerzego Kuszyckiego, czytamy: 1) "W nocy z 1 na 2 dzień powstania nawiązuje osobiście łączność D-twa Zgrup. Radosław z Komendą Główną i gen. Borem [Tadeuszem Komorowskim], odciętym w fabryce na Dzikiej [Dzielnej72], torując drogę przez Niemców...".
2) "Po zranieniu [24 września 1944] ppłk. Waligóry [Remigiusza Grocholskiego] dowodzi osobiście pododcinkiem w rej. Skarpy Wiślanej i Królikarni, przykładem pobudza żołnierzy do zaciętego oporu, uniemożliwiając Niemcom wdarcie się w ten odcinek, co przedłuża trwanie oporu na Mokotowie od 24.09 do 28.09 1944".
3.10. zostaje awansowany do stopnia majora
Szlak bojowy:
Wola (Okopowa) - Stawki - Stare Miasto - kanały (trasa od Palcu Krasińskich do Alej Ujazdowskich, 3 IX 1944) - Śródmieście - Górny Czerniaków - kanały - Mokotów – Sadyba do 27.09 – kanały - Śródmieście (wyjście z kanału na ul. Wilczej).
Odniesione rany:
22 sierpnia kontuzjowany, 13 września - wstrząs mózgu, przechodząc kanałami zachorował na tyfus
Numer jeniecki:
1130 (Skierniewice), 224607 (Sandbostel, Murnau)
Losy po wyzwoleniu:
Oswobodzony z Murnau przez wojska amerykańskie 29 kwietnia 1945 r. Po wyzwoleniu służył w 2. Korpusie Polskim gen. Andersa - 3. Dywizja Strzelców Karpackich, przydzielony do 2 Karpackiego pułku artylerii lekkiej we Włoszech. Następnie wraz z 2. Korpusem wyjechał do Wielkiej Brytanii, gdzie przebywał do 1947 roku. Repatriowany z Glasgow do kraju 8 maja 1947 r.
Losy po wojnie:
Po nieudanych próbach ściągnięcia rodziny do Wielkiej Brytanii, wobec wiadomości podanej przez Polskie Radio, że zmarł jego teść Andrzej Dzikiewicz, malarz w Inowrocławiu, Wacław Chojna podjął decyzję o powrocie do kraju. Trzy miesiące po powrocie do Polski aresztowany przez UB, przewożony wielokrotnie na przesłuchania, m.in. w Warszawie w więzieniu na Rakowieckiej był przesłuchiwany przez Józefa Różańskiego. Po wojnie Wacław Chojna nie mógł podjąć stałej pracy, a także uniemożliwiono mu studiowanie matematyki na Uniwersytecie w Toruniu. Dzięki pomocy Jana Mazurkiewicza „Radosława” ostatecznie dostał pracę w spółdzielni rzemieślniczej w Inowrocławiu. Był członkiem Związku Bojowników o Wolność i Demokrację (ZBoWiD).
Odznaczenia:
Order Virtuti Militari V kasy (VII - X 1944), Złoty Krzyż Zasługi z Mieczami (05 V 1944), Krzyż Walecznych, brytyjski "War Medal 1939–1945" (1947), Medal Wojska, Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy (pośmiertnie), Krzyż Partyzancki, Pamiątkowa Odznaka 3 Dywizji Strzelców Karpackich, 1946, Odznaka Pamiątkowa Zgrupowania „Radosław” (pośmiertnie).
Miejsce śmierci:
Warszawa
Miejsce pochówku :
Warszawa, Cmentarz Wojskowy na Powązkach
Źródła:
Muzeum Powstania Warszawskiego, Teczki personalne uczestników Powstania Warszawskiego: Chojna Wacław „Horodyński”, zasób Pokoju Kombatanta MPW, zbiory: Bilet pamiątkowy mjr. Wacława Chojny z "Jajka Wielkanocnego" zorganizowanego w oflagu Murnau. Bilet dwuczęściowy składany, posiadający na zewnątrz barwne rysunki, a wewnątrz tekst piosenki "Pałacyk Michla " i podpisy uczestników, zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-A/1717 (P/7289), dar p. Anny Horodyńskiej-Ławacz, córki. Prezentowane w biogramie ilustracje: Fotografia z okresu Powstania Warszawskiego ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IH/575, sygn. MPW-IK-1328 (zbiór Stanisława Kopfa). SPPW1944, Archiwum rodzinne, w tym:
oświadczenie o nadaniu Złotego Krzyża Zasługi z Mieczami oraz
Notatka z przebiegu działań powstańczych Zgrupowania „Radosław” mjr. „Horodyńskiego” i por. „Klary„
- wydruk komputerowy dzięki uprzejmości wnuczki mjr. Chojny - MPW-teczka. ”Notatka„ była odtworzonym dziennikiem bojowym Zgrupowania. Została ukończona 3 maja 1945 r. w Oflagu Murnau i opublikowana w Londynie w 2004 r. Porównaj także: Stanisław Pietras,
o działalności Wacława Chojny w POZ (źródło: Agnieszka Ławacz-Sampanis, Biografia mjr. Wacława Chojny).
