Stanisław Witold Aronson

Pseudonim:
"Rysiek"
Data urodzenia:
1925-05-06
Data śmierci:
-
Funkcja:
-
Stopień:
kapral podchorąży
Miejsce urodzenia:
Warszawa
Imiona rodziców:
Waldemar - Helena z domu Kaffeman
Nazwisko konspiracyjne:
Ryszard Żurawski, następnie Żukowski
Udział w konspiracji 1939-1944:
W konspiracji od grudnia 1942 r. lub od stycznia 1943 r. Warszawski Okręg Armii Krajowej - Kedyw Warszawskiego Okręgu AK, - Grupa "Andrzeja" (dowódca por. cz. woj. "Andrzej" - Józef Rybicki), pluton - grupa "Mokotów-Czerniaków" pchor. Zdzisława Zajdlera "Żbika. Kolejne kryptonimy oddziału: "Kolegium A" - Oddział Dyspozycyjny A. W latach 1943-1944 brał udział w licznych akcjach sabotażowo-dywersyjnych grupy "Żbika". Ze względu na młody wiek (18 lat) w akcjach likwidacyjnych stanowił jedynie obstawę lub uczestniczył w rozpoznaniu osób skazanych na śmierć i przeznaczonych do likwidacji.
Oddział:
Okręg Warszawski Armii Krajowej - Kedyw Okręgu - "Kolegium A" - Oddział Dyspozycyjny "A" (w nocy 1/2.08.1944 oddział został podporządkowany dowódcy Kedywu KG AK ppłk. "Radosławowi"; 12.08.1944 detaszowany do baonu "Zośka" jako pluton ppor. "Śnicy").
Szlak bojowy:
Wola (1-9.08.1944) - brał udział we wszystkich walkach Oddziału Dyspozycyjnego "A"; w zdobyciu magazynów i szkoły na Stawkach, w atakach na szkołę żandarmerii przy ul. Żelaznej, obronie wolskich cmentarzy, w walkach na terenie ruin getta.
Odniesione rany:
Ciężko ranny 9.08.1944 w nogę i płuca podczas walk w rejonie Okopowa - garbarnia Pfeiffera. Przewieziony z Woli na Stare Miasto i umieszczony w szpitalu powstańczym przy ul. Długiej 7.
Losy po Powstaniu:
Po upadku Starego Miasta wyszedł w grupie rannych z Warszawy; trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie (Dulag-121), skąd uciekł wraz z przyjacielem z "Kolegium A" - Olgierdem Cemerskim ("Remec", "Rametz") do Dalechowic pod Krakowem, do majątku ciotki ich przyjaciółki Reny Rostworowskiej. Tam kurował się z powstańczych ran przez 5 miesięcy. Po wyzdrowieniu wrócił do rodzinnej Łodzi, gdzie ponownie wstąpił do oddziałów AK, a następnie do organizacji "Nie" kierowanej przez gen. Augusta Fieldorfa "Nila". Wkrótce został zatrzymany przez UB w Grand Hotelu, jednak udało mu się uciec wykorzystując nieuwagę funkcjonariuszy.
Losy po wojnie:
Zagrożony aresztowaniem przez UB postanowił uciec z Polski dołączając do grupy syjonistów, którzy jechali do Palestyny. Przejechał z nimi pociągiem przez Czechosłowację na Węgry, do obozu przejściowego w Budapeszcie. Stąd żydowskie podziemie, organizujące w Europie emigrację do Palestyny, przerzucało całe grupy przez zieloną granicę do Austrii. Jednak jego grupa została zatrzymana przez żołnierzy radzieckich. Po raz kolejny uciekł z transportu i pieszo dotarł do zachodniej strefy okupacyjnej. Ciężarówką dojechał do Klagenfurtu, gdzie znajdował się obóz dla uciekinierów. Tam zgłosił się do Polskiego Czerwonego Krzyża w Villach. Z Klagenfurtu przeszmuglowano go do włoskiej Ankony, gdzie został zweryfikowany jako podporucznik oraz wcielony do 3. Dywizji Strzelców Karpackich 2. Korpusu Polskiego gen. Andersa. We Włoszech rozpoczął studia medyczne w Bolonii, gdzie odnalazł go stryj z Tel Awiwu i namówił do wizyty w Palestynie. Wkrótce wyjechał do Palestyny, gdzie jeszcze przez kilka miesięcy służył w polskich jednostkach pomocniczych na Bliskim Wschodzie. W 1947 r. oficjalnie został zwolniony z Polskich Sił Zbrojnych. Następnie studiował biologię na uniwersytecie w Jerozolimie. W 1948 r., kiedy wybuchła wojna po decyzji Organizacji Narodów Zjednoczonych o podziale Palestyny na część żydowską i arabską, wstąpił do armii izraelskiej. W 1950 r. zdemobilizowany w stopniu kapitana. W następnych wojnach izraelsko-arabskich przeszedł kolejne szczeble kariery wojskowej, awansując do stopnia podpułkownika. Pierwszy raz od wojny odwiedził Polskę w 1988 r. Zaangażował się w upamiętnienie wkładu Polaków w ratowanie Żydów oraz w popularyzację pamięci o swoich kolegach z Kedywu Okręgu Warszawskiego AK. W Polsce też opublikował swoje wspomnienia (Stanisław Aronson, Patrycja Bukalska: "Rysiek z Kedywu. Niezwykłe losy Stanisława Aronsona", Kraków 2009). Doprowadził do wystawienia na byłym Umschlagplatzu tablicy upamiętniającej uwolnienie 1.08.1944 przez Oddział Dyspozycyjny "A" grupy węgierskich Żydów, przetrzymywanych jako komando robocze w budynku szkoły.
Odznaczenia:
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (nadany przez Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego 29.08.2007), Krzyż Oficerski Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Krzyż Walecznych (dwukrotnie), Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy, Medal Wojska (dwukrotnie)
Źródła:
MPW-baza uczestników PW, MPW-zbiory: P/4112, archiwum prywatne Stanisława Aronsona
Archiwum Historii Mówionej:
Posiadasz jakiekolwiek dane lub materiały o mieszkańcach stolicy, którzy zginęli lub zaginęli w trakcie Powstania Warszawskiego? Chcesz poprawić biogram lub dodać nowe informacje o ofiarach cywilnych? Zaproponuj zmiany w formularzu. Wszystkie uwagi będą weryfikowanie przez grono historyków Muzeum Powstania Warszawskiego i po weryfikacji uzupełniane w bazie.

Pomóż uzupełnić bazę biogramów

Fotografia wykonana w latach 30-tych XX w. Stanisław Aronson z rodzicami na wycieczce w Zakopanem. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1392, dar Stanisława Aronsona

Fotografia wykonana w latach 30-tych XX w. Stanisław Aronson z rodzicami na wycieczce w Zakopanem. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1392, dar Stanisława Aronsona

Staś z ukochanym owczarkiem Rexem w Parku Poniatowskiego w Łodzi. 1933 rok. Fot. ze zbiorów prywatnych Stanisława Aronsona

Staś z ukochanym owczarkiem Rexem w Parku Poniatowskiego w Łodzi. 1933 rok. Fot. ze zbiorów prywatnych Stanisława Aronsona

Powstanie Warszawskie. Wola. Stanisław Aronson - drugi od prawej, z kolegami z Batalionu "Zośka" - Kolegium "A". Zdjęcie wykonane w ogrodzie RGO przy  ul. Okopowej 41. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1394, dar Stanisława Aronsona

Powstanie Warszawskie. Wola. Stanisław Aronson - drugi od prawej, z kolegami z Batalionu "Zośka" - Kolegium "A". Zdjęcie wykonane w ogrodzie RGO przy ul. Okopowej 41. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1394, dar Stanisława Aronsona

Powstanie Warszawskie, 2 sierpnia 1944 na Woli - "Rysiek" stoi drugi z prawej, obok niego Anna Kaczyńska, sanitariuszka. Trzeci od lewej  Zygmunt Siennicki (Sieliński) ps. "Bor", pierwszy z prawej Lech Rytarowski  ps. "Topór". Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IH/4871

Powstanie Warszawskie, 2 sierpnia 1944 na Woli - "Rysiek" stoi drugi z prawej, obok niego Anna Kaczyńska, sanitariuszka. Trzeci od lewej Zygmunt Siennicki (Sieliński) ps. "Bor", pierwszy z prawej Lech Rytarowski ps. "Topór". Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IH/4871

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Wola. Żołnierze zgrupowania „Radosław”  w ogrodzie RGO przy  ul. Okopowej 41. Stanisław Aronson widoczny w pierwszym rzędzie czwarty z lewej strony. Pierwsza z prawej Irena Wnęk - Kulczycka ps. „Irys". Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/1290

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Wola. Żołnierze zgrupowania „Radosław” w ogrodzie RGO przy ul. Okopowej 41. Stanisław Aronson widoczny w pierwszym rzędzie czwarty z lewej strony. Pierwsza z prawej Irena Wnęk - Kulczycka ps. „Irys". Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IK/1290

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Wola. Żołnierze Kolegium "A" Kedywu OW AK w ogrodzie RGO - ul. Okopowa 41. Stoją od lewej: Aleksander Kabański "Brzozowski" (bokiem), trzeci - Jan Bagiński "Socha" (w berecie), czwarty - Zygmunt Siennicki "Bor" , ósmy - Józef Tomaszewski "Klemens". Dziewiąty od prawej - Jerzy Krzymowski "Jodła" (twarz w cieniu), czwarty od prawej- Jan Kulczycki "Argos" (w długich butach). Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IN/3643

Fotografia z Powstania Warszawskiego. Wola. Żołnierze Kolegium "A" Kedywu OW AK w ogrodzie RGO - ul. Okopowa 41. Stoją od lewej: Aleksander Kabański "Brzozowski" (bokiem), trzeci - Jan Bagiński "Socha" (w berecie), czwarty - Zygmunt Siennicki "Bor" , ósmy - Józef Tomaszewski "Klemens". Dziewiąty od prawej - Jerzy Krzymowski "Jodła" (twarz w cieniu), czwarty od prawej- Jan Kulczycki "Argos" (w długich butach). Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IN/3643

Stanisław Aronson w mundurze 2 Korpusu  Polskiego (PSZ). Zdjęcie wykonane ok 1945-1946 roku. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1396, dar Stanisława Aronsona

Stanisław Aronson w mundurze 2 Korpusu Polskiego (PSZ). Zdjęcie wykonane ok 1945-1946 roku. Ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1396, dar Stanisława Aronsona

Armia Polska na Zachodzie. Stanisław Aronson z kolegami w 2 Korpusie. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1401, dar Stanisława Aronsona

Armia Polska na Zachodzie. Stanisław Aronson z kolegami w 2 Korpusie. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1401, dar Stanisława Aronsona

Neapol. Stanisław Aronson (na fotografii z lewej strony) w drodze do Palestyny. Październik 1946 rok. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1403, dar Stanisława Aronsona

Neapol. Stanisław Aronson (na fotografii z lewej strony) w drodze do Palestyny. Październik 1946 rok. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1403, dar Stanisława Aronsona

Armia Polska na Zachodzie. Stanisław Aronson z kolegami w 2 Korpusie. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1399, dar Stanisława Aronsona

Armia Polska na Zachodzie. Stanisław Aronson z kolegami w 2 Korpusie. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1399, dar Stanisława Aronsona

Stanisław Aronson w Bolonii. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1402, dar Stanisława Aronsona

Stanisław Aronson w Bolonii. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1402, dar Stanisława Aronsona

Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1398, dar Stanisława Aronsona

Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1398, dar Stanisława Aronsona

Stanisław Aronson w mundurze armii Izraelskiej. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1405, dar Stanisława Aronsona

Stanisław Aronson w mundurze armii Izraelskiej. Fot. ze zbiorów Muzeum Powstania Warszawskiego, sygn. MPW-IP/1405, dar Stanisława Aronsona

Rozkaz wyjazdu z Tel Awiwu do El Quassasin w Egipcie, wystawiony dla ppor. Stanisława Żukowskiego [Aronson]. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-9996.

Rozkaz wyjazdu z Tel Awiwu do El Quassasin w Egipcie, wystawiony dla ppor. Stanisława Żukowskiego [Aronson]. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-9996.

Palestyńskie zaświadczenie imigracyjne Stanisława Żukowskiego vel Aronson. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-9997.

Palestyńskie zaświadczenie imigracyjne Stanisława Żukowskiego vel Aronson. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-9997.

Książeczka wojskowa wypłaty żołdu  ppor. Stanisława Żukowskiego [Aronson]. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10000

Książeczka wojskowa wypłaty żołdu ppor. Stanisława Żukowskiego [Aronson]. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10000

Legitymacja Krzyża Oficerskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10001.

Legitymacja Krzyża Oficerskiego Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10001.

Legitymacja Warszawskiego Krzyża Powstańczego, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10003.

Legitymacja Warszawskiego Krzyża Powstańczego, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10003.

Legitymacja Krzyża Armii Krajowej, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10004.

Legitymacja Krzyża Armii Krajowej, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10004.

Legitymacja Krzyża Walecznych, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10005.

Legitymacja Krzyża Walecznych, nadanego Stanisławowi Aronsonowi. Zbiory Muzeum Powstania Warszawskiego; sygn. MPW-A-10005.

Nasz newsletter