William Hayden Jones

Archiwum Historii Mówionej

  • Proszę powiedzieć jak się pan nazywa i gdzie i kiedy pan się urodził?

I am William Hayden Jones, I was born in South Wales and I am 84 years of age.Nazywam się William Hayden Jones, urodziłem się w południowej Walii, mam 84 lata.

  • W jakiej jednostce był pan w czasie wojny?

148.

  • Czy miał pan do czynienia z Polakami przed sierpniem 1944 ?

We knew Polish airmen but I hadn’t been involved in Poland in such…because we flew the Halifax aircraft from Brindisi and our neighbours were the Poles of 1586 flight.Znaliśmy polskich lotników, ale nie miałem osobiście większego związku z Polską. Lataliśmy samolotami Halifax z Brindisi, a naszymi sąsiadami byli Polacy z dywizjonu 1586.

  • >A gdzie pan latał wcześniej, przed sierpniem 1944 roku?

Night bombing. Mainly from Foggia, to Bucarest, Plovdiv, Ventimiglia in Italy, Piazenza.Wykonywaliśmy naloty nocne, głównie z Foggii, do Bukaresztu, Plovidiv, Ventimiglia i Piazenza.

  • Czy wiedział pan jaka jest sytuacja polityczna, czy interesował się pan tym? Czy wiedział pan, że Polska, mimo że alianci wygrają, będzie i tak przegraną tej wojny?

I think that we were certainly aware that Poland was in a very very difficult position, how difficult-perhaps we couldn't assess.Wiedzieliśmy, że Polska znajduje się w trudnej sytuacji, ale w jak trudnej – trudno było nam ocenić.

  • Czy w ogóle mieliście, w Wielkiej Brytanii czy w wojsku, informacje na temat tego co się dzieje w Polsce pod okupacją i w jakich tutaj warunkach ludzie żyją?

No, not specifically, really. No.Nie, żadnych konkretnych informacji nie mieliśmy.

  • I właściwie Polska była dla pana jakimś bardzo obcym krajem, o którym zbyt wiele pan nie wiedział?

We were fully aware because we knew that we had very many Polish gentlemen who were flying with the Royal Air Force and we knew that they were Polish soldiers, as a Polish division, but we didn't have any directing to understand your problems, very little that we knew from our press and we couldn't get a lot of information from Poland at that time.W pełni zdawaliśmy sobie sprawę, że W RAF-ie lata wielu Polaków, ale nie byliśmy wystarczająco informowani, by zrozumieć, co się w Polsce dzieje, z prasy dowiadywaliśmy się nie wiele i praktycznie nie docierały do nas informacje o Polsce.

  • Jak pan oceniał polskich żołnierzy, z którymi się pan spotykał?

I haven't directly met polish soldiers but I can assure you that the polish airmen who I met particularly with 1586 ,the airmen were more than brave.Nie spotkałem bezpośrednio polskich żołnierzy, ale polscy lotnicy, z którymi miałem styczność, zwłaszcza gdy byłem w dywizjonie 1586, byli niezwykle odważni.

  • Kiedy i jak dowiedział się pan o wybuchu Powstania w Warszawie?

I think really when I walked into the briefing room and the maps showed where we will go in and they told me “Well,that's your job tonight” and that's what I had to do.W momencie, gdy wszedłem do pokoju operacyjnego, w którym na mapie było zaznaczone gdzie lecimy i powiedziano nam: „To wasze zadanie na dzisiaj.”

  • Kiedy to było, jaki to był dzień?

Oh dear, two nights but I don't remember the days, my last trip was the last night that we flew to Warsaw, which is a bit difficult.Nie pamiętam dokładnie [dat] ale były to dwie noce. Lecieliśmy jednej z ostatnich nocy.

  • Co panu mówił ten oficer dowódcy w tym pokoju, w którym panu powiedziano, że leci pan do Warszawy, że w jakim celu tam lecicie ?

Oh, I think that we realised that we had to do something to help the citizens who [were dying on the streets] and they were fighting the Germans and that was the common enemy and we were helping the Poles to get rid of the Germans.Zdawaliśmy sobie sprawę, że musimy w jakiś sposób pomóc obywatelom Polski, którzy ginęli na ulicach walcząc z naszym wspólnym wrogiem, Niemcami. Tak, więc pomagaliśmy Polakom, żeby pozbyć się Niemców.

  • Jak przedstawiano wam niebezpieczeństwa tego lotu bardzo długiego?

It is quite remarkable, I can look back and think it was a wonderful time of my life but it really was a little bit frightening because once we came over the mountains between Cracow and Tarnow, ahead was many many miles away, almost a ball of fire and I knew where I was going.Jest to niezwykłe, że teraz gdy patrzę na to z perspektywy wydaje mi się, że to był cudowny czas, ale było to naprawdę dość przerażające gdy lecieliśmy nad górami między Krakowem i Tarnowem, przed nami wiele mil do pokonania i wiedzieliśmy, że lecimy w ogień.

Jakim pan leciał samolotem i ilu było członków załogi?

  • Jak długo trwał ten lot i które momenty były najbardziej niebezpieczne?

I think it was a ten and a half hours trip for us, we went straight almost to lake Balaton and then between the mountains, over the mountains. Ten and a half hours but I think that within about forty to fifty miles of it was city, shall I say that we met opposition.Podróż trwała dziesięć i pół godziny. Lecieliśmy prosto nad jezioro Balaton, następnie przez góry, a na największy opór natknęliśmy się około czterdziestu kilometrów od miasta.

  • Czy byliście ostrzeliwani przez Niemców i Rosjan po drodze?

Indeed, indeed. I can honestly say that when we crossed to the east side of the Vistula and the Russians were equally as hostile as the Germans, so... but I went up from that side and came down in to Warsaw from the north so that I was at least on my way home.W rzeczy samej. Muszę szczerze przyznać, że gdy przekroczyliśmy wschodnią stronę Wisły Rosjanie byli tak samo wrodzy jak Niemcy. Przeleciałem nad Warszawą na większej wysokości i wróciłem od strony północnej, tak że przynajmniej byłem w drodze do domu.

  • Może opowie pan, co pan widział, jak nadlatywał pan nad Warszawę.

I could see it...from the South – and it seemed to be one ball of fire. With a lot of smoke, flashes, and... flares. It didn’t look friendly.Nadlatywaliśmy od południa – wyglądało to jak jedna, wielka kula ognia. Masa dymu, płomieni, reflektory przeciwlotnicze. Nie wyglądało to zbyt przyjemnie.

  • Czy byliście ostrzeliwani przez Niemców?

Oh, yes. And the Russians. Oczywiście. I przez Rosjan.

  • Czy trudno było znaleźć to miejsce, gdzie mieliście dokonać zrzutów i czy pamięta pan, jakie to było miejsce w ogóle?

I came down the river, down the Vistula. I came in from the East, down the river and then turned, where we anticipated the lights would be and they were there. And we dropped. We saw the lights.Nadlecieliśmy nad rzekę, wzdłuż Wisły. Nadleciałem ze Wschodu, w dół rzeki i potem zawróciłem tam, gdzie spodziewaliśmy się, że będą światła. I światła były, więc dokonaliśmy zrzutu.

  • Czy pamięta pan gdzie to było, jakie to było miejsce wyznaczone?

Not particularly. But the area I am fairly sure would be more on the Southern end of Warsaw.Niezbyt dokładnie. Ale co do obszaru, to jestem pewien, że to było na południowym krańcu Warszawy.

  • Z jakiej wysokości dokonywaliście zrzutów?

Four hundred feet.Czterysta stóp. [Około sto dwadzieścia metrów.]

  • I osiągnięcie tego poziomu było bardzo niebezpieczne?

Indeed. And you had to fly fairly slow – to try and make sure that everything went to the right place.Istotnie. I trzeba było lecieć dość wolno, aby upewnić się, że wszystko trafi we właściwe miejsce.

  • A czy to miejsce było w jakiś sposób oznakowane? Czy wy szukaliście jakichś znaków, czy tylko posługiwaliście się mapami?

Really, I think I have almost been guessing. Very difficult. I cannot recall whether it was a form of the cross. But I am not sure.Tak naprawdę, to prawie zgadywałem. Było to bardzo trudne. Nie pamiętam, chyba to był kształt krzyża, ale nie jestem pewien.

  • Czy pan wie co zrzucaliście?

Yes. I had an idea it was arms we dropped from the aircraft. But also inside the aircraft, which we pushed out, were clothing and boots and items of wear.Tak. Miałem pojęcie, że z samolotu zrzucaliśmy broń. Ale były to również ubrania, buty, odzież.

  • Czy zdawaliście sobie sprawę jak bardzo te zrzuty są tutaj oczekiwane?

I think that we knew. Things were very, very difficult. And it was essential to try the best to get there.Zdawaliśmy sobie z tego sprawę. Było bardzo ciężko i bardzo istotne było dokonanie wszystkiego, co możliwe, aby tam się dostać.

  • Czy droga powrotna była łatwiejsza, czy tak samo trudna?

I think, on reflection, I have been a little bit concerned. It is was remarkable thing to get away from there but you were apprehensive all the while until you got back.Myślę, po zastanowieniu, że byłem trochę zaniepokojony. Wielką sprawą było wydostanie się stamtąd, ale baliśmy się cały czas, aż do momentu powrotu.

  • Ile razy pan, tutaj, przelatywał nad Warszawą?

Two. Dwa.

  • Czy coś się stało stało po drodze?

Yes. Tak.

  • Jaki rodzaj uszkodzeń?

The tail [elevators] half knocked off. Elementy ogona zostały w połowie oderwane. No injuries or damage to the crew – everything went OK.Załoga nie odniosła żadnych obrażeń – wszystko poszło dobrze.

  • A jak to się stało? Może pan opisze jak to się stało, że aż takich awarii doznaliście, jak dalej dolecieliście, jak to się udało?

I think that we were very careful. And no sudden manoeuvres - as steady as possible and then straight in at Brindisi.Byliśmy bardzo ostrożni. Nie wykonywaliśmy żadnych nagłych manewrów – lecieliśmy tak spokojnie, jak to tylko możliwe i potem prosto do Brindisi.

  • Czy pana dywizjon doznał jakichś strat podczas lotu do Warszawy?

Yes, we had the aircraft missing but no casualties to myself or my colleague who landed just before me.Tak, zaginęły samoloty, ale w przypadku mojej załogi nie było ofiar, tak samo u mojego kolegi, który wylądował tuż przede mną.

  • Czy w porównaniu z innymi działaniami wojennymi, w których brał pan wcześniej udział to była trudna misja?

To get there and back wasn’t difficult. Particularly if you could see the city a long... way. But the time in an around Warsaw was very, very difficult. And there was so much opposition from the ground.Dostać się tam i wrócić nie było trudno. Zwłaszcza, gdy można było dostrzec miasto ze sporej odległości. Ale czas spędzony na krążeniu nad Warszawą był bardzo ciężki. Była bardzo silna obrona przeciwlotnicza.

  • Czy zdaje sobie pan dzisiaj sprawę, już z dzisiejszej perspektywy, z ważności tych wydarzeń tutaj, zwłaszcza dla Polaków, dla mieszkańców Warszawy i co pan myśli o swoim udziale w nich?

I have met some people who were on the ground on the nights when we – and our friends, our colleagues – dropped supplies to them and I am sure they were all very, very grafteful.Spotkałem ludzi, który byli na ziemi wtedy, gdy ja i nasi przyjaciele, koledzy dokonywali dla nich zrzutów i jestem pewien, że ci ludzie byli bardzo, bardzo wdzięczni.

  • Czy pan ma jakieś osobiste refleksje?

Perhaps if [it has taught] me something is that – that’s the question to enjoy life.Wydaje mi się, że nauczyło mnie to, że trzeba cieszyć się życiem.

  • Jeszcze chciałabym, żeby pan opowiedział o tym Klubie „Warsaw’ 44”.

Yes. There’s a band of people who were all involved in that work and it the main – I would say all of them are people whom you are pleased to call your friends. And many I haven’t see for very many years. Now I’ve seen them again. To jest grupa ludzi, którzy byli zaangażowani w te zadania i – co zasadnicze – powiedziałbym, że wszyscy oni to ludzie, których z przyjemnością możesz nazwać swoimi przyjaciółmi. Wielu z nich nie widziałem przez bardzo wiele lat. Teraz spotkałem ich znowu.

  • Czy zwiedzał pan Muzeum Powstania Warszawskiego i widział ten Liberator, który tam jest pokazany?

Yes, indeed. And you begin to realize now how big the aircraft were and how small we were!Tak, byłem. I dopiero teraz zaczynasz zdawać sobie sprawę z tego, jak wielkie te samoloty były i jak mali my byliśmy!
Warszawa, 30 lipca 2006 roku
Rozmowę prowadziła Magdalena Miązek
William Hayden Jones Stopień: Lotnik

Zobacz także

Nasz newsletter